Oscar

Jeroen Olyslaegers
JEROEN
JEROEN

De mens heeft gelijk gekregen. Maar een pronostiek, hoe accuraat ook, klinkt altijd wat cynisch, gezien een vooruitblik op de Oscars ook gaat over die vreemde, overwegend blanke en conservatieve jury zelf en over alle clichés waar die jurerende oudjes vooral op geilen.

Spotlight werd hier en daar wat opgepikt in de Vlaamse pers en daarbij vielen wat respectvolle geluiden uit het struikgewas te horen. Nadat ik de film had gezien vond ik die bescheiden aandacht wat bizar, gezien de inhoud ervan toch ook veel zegt over de schandalen in de kerk die wie hier hebben meegemaakt. De film volgt journalisten van The Boston Globe die beginnen uit te spitten hoe de katholieke kerk haar priesters beschermt die seksueel misbruik hebben gepleegd. ‘Spotlight’ is de naam van een redactieafdeling binnen de krant, een groep van mensen die op elkaar zijn ingespeeld en die samen een onderwerp helemaal trachten uit te spitten.

Doofpot

De film begint met de aanstelling van een nieuwe hoofdredacteur. Liev Schreiber speelt een man die in het overwegend katholieke Boston vriendelijk herinnerd wordt aan het feit dat hij er gezien zijn Joodse afkomst nooit echt zal bij horen. Er heerst, hoe subtiel ook, een ons-kent-ons mentaliteit van vriendschappen die ontstaan zijn op katholieke scholen, bisschoppen die hoofdredacteurs ontvangen en daarbij vooral willen "samenwerken", en liefdadigheidsfeesten waarbij elke speler de ander rugdekking geeft vanwege financiële belangen en de gerieflijkheid van een status quo.

De doofpotoperatie rond het seksueel misbruik gepleegd door priesters gaat als een kei door de etalageraam van deze behaagzieke zucht naar het normale. Het is mooi om te zien hoe de ene journalist de andere aansteekt, dat hun nieuwsgierigheid en de zin om te scoren, na een tijdje verdiept wordt door morele verontwaardiging en persoonlijke onrust over de veiligheid van hun eigen kinderen. De priesters zelf blijven menselijk geportretteerd. Een van hen lijkt zich nauwelijks bewust van de schade die hij heeft veroorzaakt. De slachtoffers worden ook met zoveel nuance neergezet, de drammerigheid van een van hen wordt niet uit de weg gegaan, maar juist gekaderd door een professioneel dilemma waar journalisten allicht vaak mee dienen af te rekenen. Wanneer zie je immers een verhaal en wanneer niet?

Spotlight is een film over hoe het juiste verhaal ook een commercieel succes wordt, en hoe daarbij nog meer slachtoffers zich gesterkt voelen hun verhaal te doen

Systeemkritiek

Wat Spotlight voor mij echt een indrukwekkende film maakt is de systeemkritiek die er in huist. Twee systemen worden stevig onder handen genomen. De indekpolitiek van de katholieke kerk wordt heel duidelijk uit de doeken gedaan. Het gebruik van advocaten als bewaarengelen van de reputatie van de kerk en de strategie van de minnelijke schikking buiten de rechtbank is daar een voorbeeld van. Maar ook daar blijft de subtiliteit heersen en wordt de zaak op een persoonlijk niveau, op bijvoorbeeld het vlak van de emoties van de advocaten zelf, nooit zwart-wit. Dat omgaan met slachtoffers deed me heel erg denken aan wat we in dit land een zestal jaar geleden hebben meegemaakt rond bisschop Vangheluwe en alles wat er daarna naar boven kwam. Achteraf gezien was het overrompelend hoe snel de kerk daar de morele afgrond inging. Net zoals in Spotlight heeft dat te maken met de koppigheid van slachtoffers die willen getuigen én door de pers die daar eindelijk een groot verhaal inziet, zich eindelijk niet meer laat vangen door een status quo dat door vriendjespolitiek in stand wordt gehouden. Het is het verhaal van het jongetje dat roept dat de keizer naakt is en dat zijn drollen door talloze dienaars worden opgevangen nog voor ze de rode loper besmeuren.

Spotlight heeft die Oscar misschien mede daarom ook uit nostalgie gekregen, zoals de recensent van The Guardian het een tikje cynisch op voorhand verwoord heeft. Het gaat immers ook over journalistiek als een ontmaskerende kracht, over wat een kleine redactie vermag als ze volop gesteund wordt door een hoofdredacteur en daarbij het nodige budget krijgt aangereikt. Het is een film over hoe het juiste verhaal ook een commercieel succes wordt, en hoe daarbij nog meer slachtoffers zich gesterkt voelen hun verhaal te doen. De feiten hebben zich niet zo heel lang geleden voorgedaan, maar toch krijg je het gevoel dat deze vorm van journalistiek wereldwijd zeer bedreigd is of zelfs bijna uitgestorven.

LEES OOK
Bert Moerman / 16-07-2021

Een vorm van vooruitgang

'Niets is ooit zo slecht dat het voor niets goed is.'
bert moerman
Nadia Nsayi / 30-06-2021

Spijt is niet genoeg

België moet samenwerken met Congolese leiders die hun land willen opbouwen.
de croo in congo
Anton Jäger / 04-06-2021

De Coningskwestie

Wat vertelt de online steun van duizenden Vlamingen over het Vlaanderen van vandaag en gisteren? 
BRUSSELS BOIS DE LA CAMBRE LA BOUM THREE