Kolena Masr

Chris Van Camp
CHRIS VAN CAMP
CHRIS VAN CAMP

Door hetzelfde leger dat in 2011 in één beweging 27 burgers doodde en met straaljagers hartjes in de lucht trok boven de hoofden van de manifestanten. Laat er geen twijfel over bestaan: de grootste bedreiging voor de revolutie was het apparaat dat nu pretendeert de hoeder van diezelfde revolutie te zijn, het leger. Vergeten we dan zo snel? Er is niets veranderd. Ja, de foto's van Mursi zijn vervangen door die van de charismatische legerleider Abdel Fattah al-Sisi. De schrikbeelden van de aanvallen van dit leger op haar bevolking liggen nu veilig in archieven.

Occupied

Een nieuwe fase is begonnen. Kunstenaars, intellectuelen en sociaal geëngageerden, kortom iedereen met twee werkende hersencellen en het vermogen om kritisch te denken, worden nu op grote schaal uit de samenleving verwijderd. Ze worden onder vage beschuldigingen opgepakt of zelfs gewoonweg gekidnapt. Tegen de snelheid van het licht worden wetten uitgevaardigd die de individuele vrijheid beperken en zware censuur de norm maken. Niet alleen politieke activisten, maar iedereen die schrijft, een blog heeft, theater maakt, reist, studeert of gewoon niet zwijgt, wordt geviseerd. Wie zich niet aansluit bij het door de overheid geïnstalleerd syndicaat - lees controle-orgaan - mag niet langer in de openbaarheid zijn mond opentrekken. Wie zich braaf wel aansluit moet elk woord eerst voorleggen aan de commissie die het zal checken op staatsvijandigheid. Een les in bezetting waar de serie Occupied bij verbleekt. Toch gebruiken we alleen nog ‘Tahrirplein’ als term om de festiviteiten in Keulen te duiden. Verder laat het ons koud dat Sisi een dictator is naar Noord-Koreaans model.

Ik geef toe dat het mij misschien ook zou ontgaan, had ik twee jaar geleden het Caïro van de jonge activisten niet leren kennen. Zij die noch aanhanger van de Moslimbroeders, noch fan van het leger zijn. Maar mijn bezoek aan de stad onder pseudo-legitieme bezetting veranderde alles. Al meteen de eerste avond verzeilde ik in ‘After Eight’, een club in een achterafsteegje waarvan de naam verwijst naar de avondklok die in revolutionaire tijden ingesteld was. De rendez-vousplek voor kunstenaars en activisten. Zowel uit Alexandrië en de rest van Egypte als uit Syrië kwamen verwante zielen hier samen. De sfeer was uitgelaten, het publiek extravagant, er was live muziek, er werd gedanst tot op de tafels toe en de in Egypte gebrouwen oer-Stella vloeide rijkelijk. Zo stelde ik me Berlijn 1930 voor. Er heerste toen reeds allerminst een overwinningsroes, want iedereen leefde al gebukt onder het besef dat er vrienden en medestanders op de party ontbraken omdat ze werden opgepakt. Zomaar louter op verdenking van iets dat bij ons oppositie heet, werden ze vastgehouden in omstandigheden die je middeleeuws mag noemen. Hongerstakingen, petities en acties kregen hen niet vrij, maar hielden deze jonge mensen tenminste uit de vergeetput. Het was aandoenlijk om te zien hoe die onmacht bezworen werd met de wil om voluit te leven. Intens en liefst nachtelijk.

We gebruiken alleen nog ‘Tahrirplein’ als term om de festiviteiten in Keulen te duiden. Verder laat het ons koud dat Sisi een dictator is naar Noord-Koreaans model

Revolutie

En nu sluit het web zich rond die laatste haarden van verzet. In die mate dat het zelfs ons Europeanen raakt. Want het waardevolle culture veld in Egypte dat overleeft op impuls van internationale beurzen en ook bij ons geprogrammeerd staat in onze theaters en universiteiten, dreigt zelfs vervolgd te worden over de grenzen heen voor hun stoutmoedigheid.

De stem van de niet-identificeerbare massa, een groep die er geen is, waarvan niet duidelijk is voor wie of voor wat ze staat, dreigt gesmoord te worden. Van hun bijna roekeloze, heroïsche hardnekkigheid waarmee ze zich blijven verzetten, kunnen wij iets leren. Ook uit de chaos en de zelforganisatie die er in Egypte heerst. Ik schaam ik me soms voor mijn tiny-engagement dat zich meestal beperkt tot een like of going klik op Facebook. Wat drijft deze jonge Egyptische activisten om in deze patstelling te blijven ijveren voor wat de strijdpunten van de revolutie waren: sociale rechtvaardigheid, een beter economisch model en vrijheid?

We kunnen ons er beter in verdiepen, sterker nog, we moeten hen bijstaan. Want hoe lang duurt het nog vooraleer we in eenzelfde situatie belanden en aan onze zogenaamde behoeders een te hoge prijs betalen voor bescherming? Het is mijn vaste overtuiging dat we allemaal de kracht hebben om met autonome verbeeldingskracht te denken en met krachtige stem te spreken, en dat deze niet kan worden gereduceerd tot een ideologie. Kolena Masr, of vrij vertaald: wij zijn allemaal Egypte.

LEES OOK
Peter Casteels / 30-12-2013

De Egyptische zomer van 2013

Afgelopen zomer vermoordde de Egyptische legerleiding honderden sympathisanten en aanhangers van de Moslimbroederschap. Daarvoor hadden ze Mohammed Morsi al verdreven: nochtans de…
Peter Casteels - Column - Uitgelicht
Tom Lievens / 03-02-2011

Mubarak

Columnist Tom Lievens ziet hoe de controversiële Egyptische president Mubarak een contra-revolutie inzet die gepaard gaat met propaganda, verdachtmakingen, geweld en…
TomLievens-klein