Laat ons beginnen met een disclaimer. Natuurlijk is het belangrijk dat er bij dergelijke ingrijpende gebeurtenissen snel bericht wordt over wat er gebeurde of nog steeds aan de gang is. Het is de opdracht van journalisten om het publiek snel te informeren. Het kan soms zelfs mensenlevens redden.
Waar dat publiek echter niet mee gediend is, is met het snel verspreiden van foute of onvolledige informatie. In het ergste geval kan dat in een volatiele situatie zelfs mensenlevens kosten. Zover kwam het gelukkig niet, maar voor Brahim Ouanda en diens familie moet het niettemin een grote schok zijn geweest toen zijn foto op de voorpagina van Het Laatste Nieuws verscheen naast de naam van Brahim Abdeslam, één van de daders van de aanslagen in Parijs.
Het Laatste Nieuws zette even later de fout recht. Volgens de redactie was de verificatie onzorgvuldig gebeurd. De krant beloofde om "bestaande processen" te herbekijken om dergelijke fouten in de toekomst te vermijden. Ouanda vreest dat het kwaad niettemin geschied is. Op RTBF zei hij te vrezen voor de gevolgen van de fout. "Ik durf zelf niet meer buitenkomen. Het zal tijd kosten."
Bloederig
Ja, dit incident heeft te maken met de "need for speed" van media. Maar het vertelt ook iets over de bril waarmee redacties naar deze islamistische terreuractie kijken. Of denkt iemand dat dit in dergelijk geval zou kunnen gebeuren met een foto van ondergetekende?
Hetzelfde kan gezegd worden over de oproep die de Antwerpse politie binnenkreeg over Rode Duivel Radja Naingolan, bekend van zijn hanenkam en bijnaam 'Ninja'. Volgens een aantal hotelgasten gedroeg de speler van AS Roma zich "verdacht". Gelukkig kijken de agenten wel af en toe eens naar een match van onze nationale voetbaltrots en kon het incident met een lachende selfie worden afgesloten. Zou hetzelfde kunnen gebeuren met, let's say, Jan Vertonghen, vraagt een mens zich dan al eens af.
Het Laatste Nieuws bleek ook bij de andere berichtgeving over 'Parijs' iets met foto's te hebben. Freelancejournalist Melissa Janssens merkte op dat een foto van de aanslag in de concertzaal Bataclan die op 16 november in de krant verscheen wel heel erg bloederig was vergeleken met de originele foto (waarschuwing: zeer expliciet beeld) die door een slachtoffer op sociale media werd geplaatst. Janssens maakte de zeer expliciete foto om deontologische redenen wazig, maar zelfs dan is het verschil duidelijk zichtbaar. Alsof de gruwel nog niet erg genoeg was.
Diesel
Over de vraag en de nood aan snelheid en over de gevolgen ervan, kunnen alle kranten meespreken. Het feit dat ze elke nacht ook nog gedrukt moeten worden is een oud zeer: terwijl de vrucht van hun arbeid van de persen rolt wordt ze soms ingehaald door de actualiteit die ze zelf mee helpen maken.
Terwijl abonnees van De Morgen bij hun ochtendkoffie nog lazen hoe de voetbalinterland Duitsland-Nederland werd afgelast omwille van een bommelding, blies een zelfmoordterroriste zich in Saint-Denis op tijdens een politie-inval.
Zeker bij dit soort gebeurtenissen valt het des te harder op hoe de online-equivalenten met live feeds en via sociale media de vinger strak aan de pols kunnen houden. Wel vaak sensationeel en je moet ook wel iets te vaak lezen hoe politiehond Diesel het eindige voor het eeuwige ruilde. Het is ook maar de vraag wat precies de meerwaarde is van live beelden van politieacties in Molenbeek.
Het jammere is dat die wetenschap "gedrukte redacties" er niet altijd van weerhoudt om af en toe overhaaste conclusies te trekken. Zelfs als ze er een nachtje kunnen over slapen.
Vluchteling
In De Morgen van 16 november schreven beide hoofdredactrices van De Morgen, An Goovaerts en Lisbeth Imbo in een voor de gelegenheid uitgebreid standpunt:
Wie het aandurft de Syrische vluchteling die zich onder de daders bevond, het bewijs te maken van een falend Europees vluchtelingenbeleid, heeft enkel tot doel de samenleving nog meer te polariseren
Goed bedoeld, wellicht, maar wel fout. Er was inderdaad een Syrisch paspoort gevonden nabij de plaats des onheils. Het was op dat moment echter nog lang niet duidelijk of het door één van de daders inderdaad gebruikt werd om Europa binnen te geraken als vluchteling.
De hoofdredactie van De Morgen stelt echter formeel dat een Syrische vluchteling aansloot bij het moordcommando. Door een onzeker bericht als een feit te presenteren, deed de hoofdredactie in feite net wat ze wilde vermijden: polariseren.
Om in herhaling te vallen: natuurlijk is het belangrijk om informatie snel te verspreiden. En ja, er zullen altijd fouten gemaakt worden. Toch kan dit soort berichtgeving ook mét oog voor nuance en onder voorbehoud. In verwarrende situaties als deze, met dolgedraaide figuren als hoofdrolspelers, is een verwarde en dolgedraaide pers het laatste wat we nodig hebben.
