'België nog steeds place to be voor illegale wapens'

Jan Walraven
De wapenindustrie zit mee aan tafel met de Europese Commissie (foto: (c) Damien Spleeters)
De wapenindustrie zit mee aan tafel met de Europese Commissie (foto: (c) Damien Spleeters)
De wapenindustrie zit mee aan tafel met de Europese Commissie (foto: (c) Damien Spleeters)
(Foto Damien Spleeters)

De terroristen die op 13 november op verschillende plaatsen in Parijs bloedbaden aanrichtten, blijken opnieuw een link te hebben met Sint-Jans-Molenbeek. Na Verviers, het Joods Museum in Brussel, Charlie Hebdo of Madrid in 2004, is het de zoveelste keer dat de Brusselse gemeente wereldnieuws is.

Of het nu gaat om inwoners van Molenbeek of wapens die in Molenbeek werden aangeschaft, Molenbeek lijkt een constante. Op de herhaaldelijke betrokkenheid van de gemeente reageerde minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon met de woorden "Ik ga Molenbeek opkuisen".

"Maar op vlak van illegale wapenhandel is Molenbeek niet per se anders dan bijvoorbeeld Schaarbeek," geeft Nils Duquet, onderzoeker bij het Vlaams Vredesinstituut aan. "Illegale vuurwapens zijn geen specifiek Molenbeeks probleem. In België situeert de illegale markt voor vuurwapens zich in alle grootsteden. Waar zware criminaliteit is, zijn er vuurwapens."

Criminele connecties

Een vuurwapen is duurzaam en berokkent heel veel schade

Duquet nuanceert de berichten dat er in Molenbeek op elke straathoek vuurwapens te verkrijgen zouden zijn. "Zo simpel is het niet. Om aan die wapens te geraken, heb je criminele connecties nodig waarmee je een vertrouwensrelatie opbouwt. Het is niet toevallig dat de daders van dergelijke aanslagen een crimineel verleden hebben of een tijdje in de gevangenis hebben gespendeerd. Ze hebben de connecties en geraken op die manier makkelijker aan illegale vuurwapens."

Vanuit het oogpunt van de terroristen hebben kalashnikovs en andere vuurwapens ook een specifiek voordeel. Ze zijn niet enkel relatief makkelijk beschikbaar, ze zijn ook veel effectiever dan bijvoorbeeld huisgemaakte bommen of explosieven. Ook bij de aanslagen in Parijs vielen de meeste slachtoffers door kogels die met dat soort wapens werden afgevuurd. "Dat is de laatste tijd duidelijk veranderd," zegt Duquet. "Een vuurwapen is duurzaam en berokkent heel veel schade."

De relatief makkelijke toegang tot dergelijke wapens in ons land valt volgens Duquet historisch te verklaren. "België heeft een lange geschiedenis van productie, maar ook van bezit van vuurwapens. Tot 2006 hadden we hier een zeer lakse wapenwetgeving. Na de aanslag door Hans Van Themsche bracht men daar verandering in en kwam de wetgeving in lijn met de Europese standaard."

Toch sleurt België die reputatie als zwakke schakel in Europa nog steeds mee. "De wetgeving mag dan wel veranderd zijn, de Belgische reputatie is dat niet. Criminelen komen nog steeds naar hier om wapens te kopen. België is nog steeds de "place to be". Centraal gelegen is het ook ideaal als doorvoerland," geeft Duquet aan.

Data-analyse

Niemand weet precies hoeveel wapens er de laatste jaren in beslag zijn genomen.

Het wetgevend kader mag dan al aangepast zijn, op andere vlakken loopt er wel nog steeds één en ander mis. Bij het in kaart brengen van de illegale wapenhandel bijvoorbeeld. "We weten te weinig," stelt Duquet. "Er is gewoon geen databank, laat staan data-analyse. Niemand weet precies hoeveel wapens er de laatste jaren in beslag zijn genomen, van welk type die zijn of in welke context er beslag op werd gelegd. Dat is niet digitaal te consulteren."

Daarnaast loopt het ook op operationeel vlak niet op rolletjes. Er worden wel actieplannen aangekondigd, maar die vervolgens ook uitvoeren, is een ander paar mouwen. Duquet wijt het onder meer aan een personeelstekort bij de federale gerechtelijke politie, maar ook de wettelijke middelen die zij tot hun beschikking hebben voldoen niet. "Telefoontap kan bijvoorbeeld enkel bij import of export van vuurwapens, maar niet bij de interne illegale wapenhandel."

Ten slotte wijst de onderzoeker van Vlaams Vredesinstituut op het grensoverschrijdende karakter van de illegale wapenhandel. "Het is een Europees probleem. Criminaliteit kent geen grenzen. De samenwerking en gegevensuitwisseling tussen nationale diensten kan veel beter. Men zou daartoe bijvoorbeeld de rol van Europol kunnen uitbreiden. Nu kan Europol enkel ondersteunend werken, maar geen eigen initiatieven nemen."

LEES OOK
Tom Cassauwers / 17-09-2018

Verbieden we killer robots? Of niet?

Het verbod op killer robots is een hot topic. Autonome wapens halen de mens weg uit beslissingen rond geweld, wat geweld te goedkoop maakt en een wapenwedloop kan ontketenen. Er…
Terminator Graffiti
Jan Walraven / 17-04-2015

De Belgische lont in kruitvat Jemen

Saoedi-Arabië bewapent zich aan een duizelingwekkend tempo. In het bijzonder met wapens van FN Herstal: jaarlijks levert het Waalse wapenbedrijf voor 125 miljoen euro wapens en…
https://www.flickr.com/photos/112081086@N07/13996705161/in/photolist-nibSw7-njXqMS-njX9kJ-nmZqBX-njWRwc-nkemoT-nkdK3x-nmZXPB-nicBpS-njXXhE-nicK1y-nicFCG-nkgXmd-nk9Z8y-ni4L27-nk9QGf-ni5pvW-njXvgk-ni55YW-rqTqFd-nk7Cez-njQcsu-njQhqL-nk7Lgg-nk9Lkj-njQ67d-nk7qtF-njPJKm-nk9UZd-nke51n-nka6FJ-njQFKS-nk87mr-njQHZG-ni5tGG-ni5v6J-njQLNM-njQBoA-njQFv2-nmTn8V-njQM4h-nk7Xgn-nk7ZGV-5dCqn4-5dGLxG-5dCqLP-5dGLVQ-5dCqT8-5dGLDm-boC2oP