Vox pops: opinies kleuren nieuwsuitzendingen

Jan Walraven
Grafiek: Steunpunt Media (2015)
Grafiek: Steunpunt Media (2015)
Grafiek: Steunpunt Media (2015)
Grafiek: Steunpunt Media (2015)

Onderzoekers Kathleen Beckers en Stefaan Walgrave analyseerden alle nieuwsberichten met vox pops die tussen 2003 en 2014 in de nieuwsuitzendingen van 19 uur op Eén en VTM werden getoond, goed voor 8.571 nieuwsberichten en in totaal 21.354 vox pops. Daarvan werden 2.000 vox pops uit 569 nieuwsberichten diepgaander onder de loep genomen. De algemene conclusie: het gebruik van vox pops gaat in stijgende lijn.

Het verschil tussen 2003 en 2014 is duidelijk. Terwijl in 2003 de man/vrouw in de straat gemiddeld in de helft van de Vlaamse nieuwsuitzendingen aan het woord kwam, is dat in 2014 al in 82% van de nieuwsuitzendingen het geval. Het Nieuws op VTM maakt met gemiddeld drie vox pops per nieuwsuitzending meer gebruik van vox pops dan Het Journaal op één dat er dagelijks gemiddeld twee toont.

"Vox pops maken het nieuws persoonlijker," legt onderzoekster Kathleen Beckers uit. "Ze zorgen voor meer betrokkenheid van de kijker." De bewuste keuze om vox pops te gebruiken is volgens Beckers mogelijk onderdeel van een commerciële logica, waar dus ook VRT in meegaat.

Via vox pops krijgen mensen een vrij eenzijdig beeld van de publieke opinie voorgeschoteld

De 'gewone burger' komt niet enkel aan bod wanneer het over zachtere thema's gaat, integendeel. Politiek is met stip het thema waarin vox popinterviews het meest gebruikt worden. Een kwart van de vox pops wordt gebruikt om politieke thema's te belichten, daarna komen sociale zaken en mobiliteit.

Etnisch-culturele minderheden

In combinatie met andere vaststellingen, geeft dit toch wat reden tot bezorgdheid. Zo worden vox pops bij politiek nieuws in overgrote mate gebruikt om naar opinies te peilen en wordt in bijna 80% van alle vox popberichten slechts één standpunt verwoord.

Via vox pops krijgen mensen dus een vrij eenzijdig beeld van de publieke opinie voorgeschoteld. De onderzoekers wijzen er bovendien op dat zowel de eigen opinies als het (stem)gedrag beïnvloed worden door wat anderen zeggen.

"Er zijn in het verleden een aantal experimenten uitgevoerd die dat aantonen," vertelt Beckers. Niet enkel de invloed van vox pops op de opinie van de kijker werd aangetoond, er blijkt uit onderzoek ook dat opinies van 'gewone mensen' meer invloed hebben dan experten of politici.

Het Steunpunt Media legt de verantwoordelijkheid voor deze eenzijdigheid in de eerste plaats bij de journalisten. Zij kunnen zelf kiezen welke opinies ze aan bod laten komen en dus ook om al of niet een diversiteit aan opinies te tonen in het televisienieuws. Volgens Beckers geven journalisten zelf aan dat ze niet op zoek gaan naar mensen met specifieke meningen, maar dat wie er aan bod komt in het nieuws eerder op toeval berust.

vox pops eenzijdig

Niet enkel op vlak van opinies zijn vox pops niet altijd representatief. Hoewel de vertegenwoordiging van beide geslachten (iets meer vrouwen dan mannen) en de verdeling naar leeftijd heel dicht aanleunt bij de reëele verhouding in de samenleving, blijkt dat voor etnisch-culturele minderheden niet het geval te zijn.

Slechts 2,4% van de geïnterviewden behoort tot een etnisch-culturele minderheid. Het aandeel van etnisch-culturele minderheden in Vlaanderen wordt door de onderzoekers rond de 15 procent geschat. Een serieuze ondervertegenwoordiging.

LEES OOK
Ingrid Vander Veken / 21-10-2016

Walter Zinzen: "Er is geen geheugen meer"

Gegeven Woord: Ingrid Vander Veken spreekt tenoren van de Vlaamse journalistiek over leven, werk en hoe de wereld veranderde.
dsc_6781
Peter Casteels / 16-06-2014

De aristocraat Becaus

Jan Becaus gaat de politiek in. Zo wil hij voorkomen dat hij enkel herinnerd zal worden om zijn komische uitspraak van Engelstalige woorden en buitenlandse namen. Een journalist…
Peter Casteels - Column - Uitgelicht
Herman Loos / 10-05-2013

Goednieuwskrant

De reactie van de VRT-hoofdredacteurs op de open brief van PEN-Vlaanderen is teleurstellend voor een nieuwsjunkie als columnist Herman Loos. "De openbare omroep heeft de vrijheid,…
Herman Loos - Column - Uitgelicht