Om de asielopvangcrisis het hoofd te bieden, zoekt staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) naar noodoplossingen. De vaste opvangplaatsen en bufferplaatsen bij Fedasil en de vaste partners zijn volzet, dus is er nood aan extra plaatsen. In Arendonk werden dinsdag 18 augustus 100 mensen in "stevige legertenten" ondergebracht, zo berichtte het Radio 1 nieuws.
"Geen last"
"Er zitten al 300 mensen in het gewone opvangcentrum, dus de inwoners van Arendonk zijn het al wat gewend," klonk het tijdens de nieuwsbulletins doorheen de dag, als aanzet om drie van die inwoners aan het woord te laten.
De eerste van de geïnterviewde Arendonkenaars stelde dat zijn doorsnee buurtbewoners er zover hij wist "geen last" van hebben, maar dat er wellicht "hier en daar een paar kleine problemen geweest zijn". Een andere inwoner dacht dat "zolang die mensen weten wat de regels zijn" er ook geen problemen te verwachten waren.
Die eerste reacties tonen alvast aan dat over asielzoekers blijkbaar vooral in termen van "last" en "problemen" gedacht wordt. Niet meteen in termen van begrip en medeleven. Ook al is er geen overlast, het lijkt nodig dat toch te verduidelijken om de blijkbaar verwachtte argwaan en angst bij andere Vlamingen te counteren.
Is een "voxpop" de beste manier om dat te doen? Zijn er in het verleden bijvoorbeeld wel problemen geweest met asielzoekers in Arendonk of in gemeenten met een opvangcentrum? Dat komen we niet te weten in de korte radioreportage.
In de opvangcentra zelf zijn er wellicht dagelijks kleine en minder kleine problemen, maar dat lijkt onvermijdelijk op een plek waar mensen met verschillende achtergronden en vaak traumatische ervaringen, in elementaire omstandigheden moeten samenleven. Apache.be kreeg alvast niet de kans om daar meer over te weten te komen tijdens een bezoek aan een opvangcentrum van Fedasil. De huidige crisissituatie laat het volgens Fedasil immers niet toe om deze of volgende maand veel externen te ontvangen.
Over asielzoekers wordt blijkbaar vooral in termen van "last" en "problemen" gedacht
"slechte bedoelingen"
De derde persoon die Radio 1 aan het woord laat toont wel medeleven met de asielzoekers en begrip voor hun beslissing. "Als wij in dat geval waren, gingen wij ook. Als wij armoe hadden en in Holland (sic.) hadden ze weelde, dan gingen wij er ook heen."
Andere oorden opzoeken is in dat geval een begrijpelijke keuze. En inderdaad, iemands economische situatie speelt heel vaak een rol in de beslissing om naar een ander land te verhuizen. Kijk bijvoorbeeld naar de Londense City, één van de slagaders van de financiële wereld, waar mensen met zowat alle mogelijke nationaliteiten aan de slag zijn. De federale overheid worstelt momenteel echter niet met een te groot aantal economische migranten. Zowel in maart, april, mei, juni als juli waren de belangrijkste landen van herkomst van asielzoekers Irak, Syrië, Afghanistan en Somalië. Stuk voor stuk landen waar geweld en (burger)oorlog eerder regel dan uitzondering zijn. Asielzoekers uit die landen genieten daarom een hoge beschermingsgraad en maken dus een grote kans op erkenning als vluchtelingen of op subsidiaire bescherming.
Armoede is voor hen dus niet de hoofdreden om andere en betere oorden op te zoeken, geweld en oorlog zijn dat helaas wel.
"Het is alleen dat je niet van tevoren kunt weten welke mensen naar hier komen omdat ze het echt nodig hebben en welke naar hier komen met slechte bedoelingen" krijgen we nog te horen. Ook bij deze uitsmijter krijgen we geen extra woordje uitleg.
Sociale zekerheid
De vrouw vraag zich af welk soort mensen, met welke bedoelingen naar hier komen. Kan je die inderdaad niet achterhalen? Welke slechte bedoelingen zouden dat dan moeten zijn? Is er sprake van undercover IS-strijders die via de Middellandse Zee Europa willen bereiken, zoals in mei nog door sommige media werd beweerd? Geven we opvang aan Afghaanse of Somalische dievenbendes? Of komen de mensen hier misschien vooral om van onze sociale zekerheid te genieten? Dat laatste kan alvast gecounterd worden met voldoende onderzoek dat aantoont dat nieuwkomers net voor het voortbestaan van de sociale zekerheid kunnen zorgen.
Meningen zomaar, zonder duiding de ether insturen, helpt niet om bestaande vooroordelen te ontkrachten
Over de precieze bedoelingen van de vluchtelingen die in België asiel aanvragen buigt het CGVS (Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen) zich. Na de registratie bij de Dienst Vreemdelingenzaken wordt het asieldossier door het CGVS uitvoerig uitgeplozen om in de mate van het mogelijke te achterhalen waarom de persoon zijn of haar land van herkomst wou verlaten en of hij of zij de waarheid spreekt.
De asielzoeker wordt daarvoor ook zelf gehoord in het bijzijn van een tolk, advocaat en eventuele vertrouwenspersoon. Gedurende de afhandeling van het dossier voorziet Fedasil opvang. Het CGVS neemt uiteindelijk de beslissing om een asielzoeker al dan niet te erkennen. Tegen een negatieve beslissing kan een asielzoeker in beroep gaan.
De vraag of je de mensen die aan het woord komen in de voxpop hun specifieke uiting van empathie of zelfs van bezorgdheid kwalijk moet nemen, is ondergeschikt aan de vraag waar de verkeerde vooroordelen vandaan komen. Hun "mening" zomaar, zonder duiding de ether insturen, helpt alleszins niet. Vooroordelen zijn er om ontkracht te worden, niet om zomaar de publieke opinie mee vorm te geven, hoe mild ze ook worden uitgedrukt.
De vluchtelingen die we moeten opvangen zijn, zeker vandaag, over het algemeen geen "gelukzoekers", wel mensen uit door oorlog verscheurde landen die bovendien al hun spaargeld aan een levensgevaarlijke tocht spendeerden. Opvang is voor hen een internationaal erkend recht en onze plicht. De juiste duiding daarbij al evenzeer.
