De reden waarom ik deze twee boeken nauwelijks halfweg in de steek heb gelaten is omdat ik het nieuwste boek van Owen Jones aan het lezen ben dat The Establishment (and how they get away with it) heet. Ik had mezelf wat meer ontspanning beloofd en heb getracht boeken over de samenleving te mijden die me mogelijk tot een resem van luide godverdomme’s zouden verleiden. Owen Jones liet ik dus aanvankelijk wijselijk liggen. Maar geen wijsheid of beloftes kunnen op tegen een goed geschreven, spannend boek over hoe het establishment in Groot-Brittannië schier eindeloos en onder alle omstandigheden aan de macht blijft, de media voor haar kar spant en de politiediensten tot handlangers maakt van een keihard neoliberaal beleid.
Schreef ik nu ‘neoliberaal’? Mijn verontschuldigingen, o lezer. Het getuigt van al te veel achteloosheid om een vuilnisbakterm te gebruiken indien je gewoon het woord ‘diefstal’ dient te gebruiken of om het ietwat sjiek te zeggen: The Establishment gaat over de kleptocratie in het Verenigd Koninkrijk. Jones weet hoe hij een verhaal moet vertellen. Hij komt met aardig wat cijfers op de proppen, karakteriseert de mensen uit het establishment die hij interviewt soms vilein, soms verrassend warm, maar altijd met genoeg inlevingsvermogen en weet daarmee de ene na de andere geloofwaardige mokerslag uit te delen aan de lezer. Uitleggen hoe een beperkte club alle touwtjes in handen heeft zou samenzweringstheorieën kunnen voeden, maar die open invitatie weigert Jones. Hij heeft meer oog voor het brute machtsspel en het toeval dat ermee gepaard gaat.
Merkwaardig te lezen hoe het Britse volk nu al decennia nauwelijks nog haar stem kan verheffen in deze schijndemocratie
Merkwaardig te lezen hoe het Britse volk nu al decennia nauwelijks nog haar stem kan verheffen in deze schijndemocratie. Zo blijkt meer dan zeventig procent van de Britten gewonnen te zijn voor het idee om gas en elektriciteit terug te nationaliseren. Ondenkbaar voor alle Conservatieven en onuitspreekbaar voor de mensen van Labour die zich nog steeds socialisten noemen. Dan merk je hoezeer een volledige politieke wereld spartelt als een trosje vliegen in een spinnenweb waarvan zij denken dat het waarheid is, terwijl het overgrote deel van de samenleving datzelfde enorme spinnenweb als de grootste hindernis beschouwen op weg naar meer rechtvaardigheid. Hoe lang kan je regeren zonder te beantwoorden aan de basisgevoelens van je eigen volk?
Europese Unie
Het is allicht vanuit dit perspectief dat de nog steeds bijzonder jonge Owen Jones in een videoboodschap op de website van The Guardian de Britten oproept om toch maar eens goed na te denken over het nut van de Europese Unie na wat er in Griekenland is gebeurd. Jones laat meteen weten dat hij hierbij een taboe terzijde schuift bij weldenkend links. Labour is steeds een groot voorstander geweest van de EU. Rechts en vooral extreemrechts moet van oudsher niets van Brussel en Straatsburg hebben. Tot voor kort werd dat in linkse kringen afgedaan als gevaarlijk populisme. Maar nu zijn er steeds meer jongeren die de rol van de niet verkozen trojka in de Griekse kwestie als vaandeldragers beschouwen van een Europese bezetting in plaats van een democratie.
Er valt ook nauwelijks naast te kijken. Absolute macht heeft immers altijd moeite om haar honger te verbergen. Meestal lukt dat enigszins, in Griekenland lukte dat helemaal niet. Het was een weerzinnig schouwspel zonder enig voorbehoud. Donald Tusk, de president van de Europese Raad, beseft dat ook. Hij waarschuwde vorige week voor een ‘prerevolutionair’ klimaat in Europa dat hem deed denken aan het jaar 1968. Ironisch dat een mens uit Polen die de sovjetverdrukking heeft meegemaakt ons nu waarschuwt om niet in de verleiding te komen om de pleinen te bezetten, met straatstenen te smijten en het EU-establishment zo’n daver op het lijf te jagen dat ze zich achter mannen in gevechtsuitrusting dienen te verschuilen. Mij maak je niet wijs dat diezelfde Tusk zoveel decennia eerder hier niet van droomde.
Maar wees gerust, o broeder Tusk: intussen is het vakantie. En zij die genoeg inkomen hebben genieten van het leven, ontspannen en lezen eens een boek. Waarbij niettemin de vraag kan worden gesteld: bestaat er nog vakantie voor de gemiddelde Griek?
