Actiecomités, burgerinitiatieven en individuele verontwaardigden zijn steeds beter geïnformeerd. Ze communiceren sterker en kennen de rechtsmiddelen die ze hebben om zich tegen beslissingen te verzetten. Of het nu over urbanisatie, ecologie of mobiliteit gaat, de kennis, de specialisten en de studies moet je niet in de kabinetten zoeken, maar bij de actiegroepen. Vervelend voor despoten die met het oog op de volgende verkiezingen hun agenda willen afwerken, zonder teveel gedoe. Maar tegen elke vervelende luis in de politieke pels, is er wel een verdelgingsmiddel. En in het geval van zeer professioneel en deskundig gerunde actiegroepen is het "de gewone burger", die geserveerd wordt als een giftig koekje van eigen deeg.
Oosterweel
Je goochelt met het woord basisdemocratie en vraagt vooral aan mensen die er geen kaas van gegeten hebben en er eigenlijk ook niet eens direct bij betrokken zijn, hun mening. Je trekt uit die ideeënbus conclusies met de vaagheid van een Flair-horoscoop en je doet mooi wat je van plan was. Het volk heeft gesproken! Daar kan niemand wat tegen hebben, toch? Uiteraard gaat het niet over de grote maatschappelijke problemen. Het gaat niet over besparingen, pensioenen of het openhouden van op de draad versleten kernreactoren op een boogscheut van een dichtbevolkte stad. Daar moet je maar voor staken, met het gevolg dat de focus naar het stakingsrecht zelf verlegd wordt.
Wat is er gebeurd met het referendum over Oosterweel? En hoe gewiekst verloopt nu de hele infoshow rond de heraanleg van de Antwerpse kaaien? Het gaat over een wurgcontract met een concessiehouder voor een megaparking dat in wat 3-D simulaties hier en daar wordt toegedekt met wat groene pixels. Journalisten worden geselecteerd op hun meegaandheid, media op bestuursgezindheid. Die media heb je als bestuurders nodig, want zij als geen ander kunnen de tegenwind tot stank herleiden. Zij beheersen de stemmingmakerij en kunnen insinueren hoe de oppositie zich verschuilt in die actiegroepen en nog een losse sneer naar de arrogantie van die 'loftbewonende' betweters lanceren. Het woord bakfiets doet het ook altijd goed om een lynchpartij te starten.
Journalisten worden geselecteerd op hun meegaandheid, media op bestuursgezindheid. Die media heb je als bestuurders nodig, want zij als geen ander kunnen de tegenwind tot stank herleiden
Groenplaats
Uiteraard wordt bij wijze van PR-stunt het volk slechts bevraagd over meer triviale bliksemafleiders. De aanleg van de Groenplaats in Antwerpen bijvoorbeeld, waar ook werd gepeild wat nietsvermoedende shoppers met dat standbeeld zouden aanvangen. Uiteraard is de bevraging waar het artikel in GVA onder de kop 'U kan meebeslissen over de heraanleg van de Groenplaats' over gaat, al lang achter de rug. Het project zit al in de fase waar de deskundigen zich buigen over alle input van "de stakeholders" en zeuren dat het moeilijk is om een uitgesproken multifunctioneel plein te maken dat aan ieders verwachtingen voldoet. Uit zo'n compromis en veel stijlloos grijs beton, zijn wat decennia geleden zowat alle culturele centra ontstaan. Waar maken we ons druk over? Het is de Groenplaats, waar je door de verkeersknoop rond Antwerpen niet eens geraakt. Het kan ook niet lelijker dan het nu is.
Erg genoeg wordt deze strategie van de ad random burgerbevraging ook ingezet op minder triviale terreinen zoals ons Vlaams Cultuurbeleid. Of wordt hiermee bewezen dat cultuur nog steeds niet au sérieux genomen wordt in beleidskringen? Hoe dan ook, Open Vld-cultuurminister Sven Gatz wil tegen september een burgerkabinet actief betrekken bij het cultuurbeleid. Meteen groot applaus (voor zichzelf). "Het moet nog beginnen en er liepen al zo'n veertig mails binnen", vertelt woordvoerdster Eva Vanhengel. Als cultuurmens overleef je die bloemlezing van jarenlang opgekropte meningen, vast niet.
Het volk zal om de haverklap gesproken hebben, en uit die volksmond zullen padden komen
Padden uit de mond
Iedereen krijgt de kans om zich kandidaat te stellen. Het is te zeggen... Na een grote onlinebevraging wil Gatz een door een "externe - door hem betaalde - organisatie" samengesteld panel van zo'n 150 burgers vragen om met gemeenschappelijke ideeën en suggesties te komen over cultuurparticipatie. Met alle verplichtingen tot onderzoek en de rapportering over hun publiek, die gesubsidieerde huizen op hun dak kregen, zou je toch denken dat je niet van scratch moet nadenken over participatie? Het huiswerk is gemaakt door deskundigen op het terrein, en moet toch niet met enthousiaste binnenvetters van allerlei allooi worden overgedaan op cloud 9. Wanneer Gatz luidop durft zeggen dat hij zijn inspiratie haalde uit initiatieven als de G1000 dan weten we nu al dat het iets mag kosten en er nooit enig spoor van teruggevonden wordt.
Ik kan me niet van het gevoel ontdoen dat ook dit burgerkabinet slechts een stok is om de cultuursector mee te slaan. Het volk zal om de haverklap gesproken hebben, en uit die volksmond zullen padden komen. Wie de bevindingen van het burgerkabinet niet respecteert en de bereidheid niet heeft om zich er naar te plooien, heeft geen respect voor de democratie. Dat wordt een pijnlijke instinker voor al die culturo's met wereldverbeteraarsgehalte.
Democratie is een gevaarlijk goedje als het in verkeerde handen valt.
