Louche Manouche

Chris Van Camp
CHris uitgelicht
CHRIS VAN CAMP

Dit is vooral een gemiste kans van het Gelijkekansencentrum om te ijveren voor het recht op een niet-sedentair bestaan, om het rondreizen bij wijze van leefstijl niet bij voorbaat te criminaliseren. Alleen al omdat onze complexe, falende administraties er geen blijf mee weten. Waar wij niets dan een verstorende factor in zien. Weer steeds meer. We kunnen niet omgaan met mensen die onze territoriale regeldrift niet au sérieux nemen. Vrijheid moet je bij ons verdienen, en dan nog krijg je een dagpas voor een pretpark.

Sedentair

Bijna een halve eeuw geleden werd in Londen de Internationale Unie Romani (IUR) opgericht met als doel erkend te worden als niet-territoriaal volk. Een staat zonder land die wil werken met een "vlottend'' parlement en "ambassades'' in verschillende landen. Het Europese (late) antwoord hierop komt neer op een nobel plan tot "integratie" van de Roma. Tijdens de Raad van 24 juni 2011 schaarden de Europese staatshoofden en de regeringsleiders zich achter die Europese strategie. Een actieplan, dat ook in ons land met een aanzienlijke Roma bevolking, een nationale invulling krijgt. Helaas bedacht vanuit een sedentair denkkader gericht op standvastigheid, tewerkstelling en permanente verblijven. Domesticatie zeg maar.

Maar daar heb ik het nu zelfs niet over. Binnen het kader van dit plan had men dezelfde moeilijkheden met terminologie en werd, om vergissingen te vermijden de afspraak gemaakt zich te houden aan de terminologie die gebruikt wordt door de Europese Commissie. Dat houdt in dat bvb. de term Roma in dit actieplan verwijst naar verschillende groepen personen die zichzelf als Roma, Zigeuners, Voyageurs, Manouchen, Ashkali, Sinti, of nog anders beschrijven. Het gebruik van de term Roma wil in geen geval afbreuk doen aan de grote diversiteit binnen de verschillende Roma-groepen en verwante gemeenschappen, en heeft evenmin tot doel stereotypes te promoten.

In België kan men meerdere groepen "Roma" onderscheiden, die men indeelt op basis van de verschillende migratiegolven

In België kan men meerdere groepen "Roma" onderscheiden, die men indeelt op basis van de verschillende migratiegolven. De afstammelingen van de oudste Romamigratiegolven zijn grotendeels woonwagenbewoners. In het werkveld wordt daarom onderscheid gemaakt tussen woonwagenbewoners (Manouchen, Roms en Sinti) en meer recent aangekomen, meestal sedentaire (Oost-Europese) Roma. Ik lees: personen die zichzelf als Zigeuner beschrijven.

Minderheid?

Ik begrijp niet dat een organisatie als het Minderhedenforum niet verwijst naar deze overeenkomst. En evenmin oppert om deze informatie gewoon onder te brengen in het vakje "identiteit"? Als we de Roma erkennen als niet-territoriaal volk is het geen etnische stempel, maar een nationaliteit. Met natuurlijk het risico dat de ondervraagde finetuned en zich definieert als lid van een subgroep als... Apa, Arlije, Ashkalije, Bashaldé, Boyash, Gurbeta, Lautari, Lovara of Lovari, Ludar, Luri, Machvaya of Machwaya, Romungre, Rudara of Rudari, Tschurara, Ungaritza, Ursare of Xoraxai. Wat wellicht spellingsproblemen oplevert.

Er zijn in Europa zowat 12 miljoen Roma alleen al, ik vind dat niet echt een minderheid. Maar goed, het Minderhedenforum, waarbij we een vereniging van woonwagenbewoners vinden, reageert dus. Sterker, het schuift als valabel alternatief de term woonwagenbewoner naar voor! In dat geval moet men toch ook villabewoner, appartement-mens, huurder/eigenaar, sociale woning-bewoner kunnen aanvinken? Of nog relevanter: stads-of plattelands bewoner? Wat meteen blootlegt dat niet het woord zigeuner maar dat vakje op het formulier fout zit. Het toekennen van zo'n vaag, te interpreteerbaar label, leidt alleen maar tot nog minder wetenschappelijk onderbouwde profiling.

Heeft u er nooit zin in? In de wijde wereld intrekken? Tuurlijk, wij zijn allemaal Voyageurs, daarom staan we in de file!

Exotisch

Met het vervangwoord "woonwagenbewoner" krijgen we pas goed hommeles. Want blijkt ook uit het nationale integratieplan: daar vallen zo'n 7.000 autochtone Belgen onder, "Voyageurs", afstammelingen van de vroegere rondreizende ambachtslieden. Ze zijn etnisch niet verwant met de Roma, maar delen wel bepaalde culturele kenmerken, die verbonden zijn met het nomadenleven. Zij leven vooral in woonwagens. Wil je hen stigmatiseren met het vakje "woonwagenbewoner"?

Hoe dan ook, het feit dat iemand sedentair is of niet, zou niets mogen zeggen over zijn daderprofiel. Heeft u er nooit zin in? In de wijde wereld intrekken? Tuurlijk, wij zijn allemaal Voyageurs, daarom staan we in de file! Maar het verbranden van het woord zigeuner zou mij vooral tot droefenis stemmen omdat het in onze vooral culturele geschiedenis net geen negatieve connotatie heeft. Integendeel het heeft een romantische, begerenswaardige, exotische bijklank vol belofte van mysterie, vrijheid en sensualiteit. Het zou zonde zijn moest de Kringwinkelhit, het kitschschilderij bij uitstek, met name "de zigeunerin" uit ons volkse kunstpatrimonium moeten verdwijnen.

Weg met dat aan te vinken hokje, tout court!

LEES OOK
Bert Moerman / 16-07-2021

Een vorm van vooruitgang

'Niets is ooit zo slecht dat het voor niets goed is.'
bert moerman
Nadia Nsayi / 30-06-2021

Spijt is niet genoeg

België moet samenwerken met Congolese leiders die hun land willen opbouwen.
de croo in congo
Anton Jäger / 04-06-2021

De Coningskwestie

Wat vertelt de online steun van duizenden Vlamingen over het Vlaanderen van vandaag en gisteren? 
BRUSSELS BOIS DE LA CAMBRE LA BOUM THREE