Crisis in de kinderpsychiatrie wordt thuis aangepakt

Tom Cochez
207054966_67fc752387_o
(Foto Obbino)
207054966_67fc752387_o
(Foto Obbino)

Neen, er is helemaal geen tekort aan opnameplaatsen in de kinder- en jeugdpsychiatrie. Met die uitspraak reageerde minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) vorige week op de berichtgeving in De Standaard over een zestienjarig meisje dat wegens plaatsgebrek in de volwassen psychiatrie geplaatst werd.

Zorg naar het kind

De uitspraak van De Block zorgde voor veel onbegrip in de sector die dagelijks met de harde realiteit wordt geconfronteerd. Die realiteit is anders. "We moeten elk jaar ongeveer twintig, dertig jongeren colloqueren bij volwassenen", zei Eric Schoentjes, afdelingshoofd kinder- en jeugdpsychiatrie in het Universitair Ziekenhuis Gent aan De Standaard. "Vorige week (de laatste week van februari, ToC) was een uitzonderlijke week, met vier vragen tot collocatie. Twee waren jonger dan 12."

En toch is het voorzien van extra opnamebedden niet de weg die voor de toekomst wordt uitgestippeld, integendeel. Op termijn zal het aantal beschikbare bedden wellicht afgebouwd worden via een "buitengebruikstelling", al staat dat nog niet met zoveel woorden in de plannen die eind deze maand goedgekeurd moeten worden op de interministeriële conferentie. De  afbouw van bedden zou eerder een gevolg dan wel een concreet doel van het nieuwe beleid moeten worden. Dat nieuw beleid verlegt de hulpverlening van het ziekenhuis naar de thuissituatie. "We willen de zorg naar het kind brengen in plaats van het kind naar het ziekenhuis", zegt Paul De Bock, diensthoofd psychosociale gezondheidszorg bij de FOD Volksgezondheid.

Paul De Bock: We willen de zorg naar het kind brengen in plaats van het kind naar het ziekenhuis

Daarmee wacht kinderpsychiatrie eenzelfde traject als de voorbije jaren al in de volwassen psychiatrie werd ingezet. "De voorbije tien jaar is het aantal beschikbare bedden in de kinderpsychiatrie niet noemenswaardig gewijzigd", zegt Paul De Bock. "De bezettingsgraad ervan is nagenoeg 100 procent. De bedden liggen, anders gezegd, doorlopend vol. Maar daarbij speelt ook de financiering een belangrijke rol. Ziekenhuizen krijgen geld op basis van de bezetting van hun bedden. Een leeg bed brengt geen geld op. Dat zorgt ervoor dat kinderen soms langer dan noodzakelijk opgenomen blijven en bedden bezet houden die anders voor crisisopvang zouden kunnen worden gebruikt. Daar ligt een deel van de verklaring voor het tekort aan crisisopvang."

Behandelteams

Door de focus te verschuiven van residentieel naar ambulant wil men in de eerste plaats voorkomen dat situaties uit de hand lopen, waarna crisisopvang nog de enige optie is. "Een opname is soms onvermijdelijk", zegt Paul De Bock. "Dat zal ook in de toekomst zo blijven, maar vaak kunnen opnames worden voorkomen door kinderen en hun omgeving meteen de juiste zorg aan te bieden. Om dat te doen zetten we in op behandelteams die aan huis komen en een betere samenwerking tussen alle betrokken diensten. We denken aan elektronische patiëntendossiers en heel duidelijke afspraken over de te volgen stappen in concrete dossiers waarbij we ook de samenwerking met privé werkende kinderpsychiaters willen zoeken. Door de werking van alle bestaande diensten aan elkaar te koppelen, verwachten we dat we heel wat potentiële crisissituaties of opnames kunnen voorkomen."

Extra kosten zijn onvermijdelijk, maar de knopen daarover zullen moeten doorgehakt worden in het begrotingsconclaaf eind deze maand

Om er voor te zorgen dat er in geval van crisis toch een bed beschikbaar is, zal ook de financieringsgrond daarvan worden herzien. "We willen crisisbedden financieren op basis van beschikbaarheid en niet meer op basis van het feit of ze bezet zijn of niet", zegt Paul De Bock. "We zijn ervan overtuigd dat met die aanpak het aantal bedden dat er vandaag is volstaat."

Kostenplaatje

Aan de hele omschakeling hangt een kostenplaatje. Het is niet de bedoeling om het aantal bedden terug te schroeven - wat een besparing zou zijn - maar er zijn wel extra kosten aan de samenwerking en het ambulant werken. "Die extra kosten zijn er onvermijdelijk, maar de knopen daarover zullen moeten doorgehakt worden in het begrotingsconclaaf eind deze maand."

De hele operatie mag geen verkapte besparingsronde worden, maar dat er op termijn eerder kinderpsychiatrische bedden afgebouwd zullen worden, ligt wel in de lijn der verwachtingen. "We zien in de volwassen psychiatrie dat het aantal eerste opnames en het aantal ligdagen fors is gedaald", zegt Paul De Bock. "We zien ook beduidend minder heropnames. Het aantal zogenaamde draaideurpatiënten loopt sterk terug. De financiering daar loopt via een 'buitengebruikstelling' van bedden. Het is geen doel op zich, wel een gevolg."

Toch, zo erkent ook het diensthoofd psychosociale gezondheidszorg bij de FOD Volksgezondheid, is de hele operatie niet helemaal zonder potentieel negatieve kant. Patiënten ambulant "vasthouden" is een stuk minder evident dan in een residentiële setting. Wie garandeert er dat een deel van de chronische psychiatrische patiënten die voorheen in een psychiatrisch ziekenhuis verbleven vandaag de ambulante zorg krijgen die ze nodig hebben en niet zijn afgehaakt? Enkele jaren terug waarschuwde psychiater Dirk De Wachter al voor het risico dat chronische  psychiatrische patiënten die niet langer in een centrum terechtkunnen, op straat terecht dreigen te komen. Letterlijk.

De garanties dat zoiets niet gebeurt zijn met de switch van residentieel naar ambulant alleszins een stuk kleiner. "Zeker in de volwassen psychiatrie, maar wellicht tot op zeker hoogte ook in de kinder- en jeugdpsychiatrie, is er een groep patiënten die enkel residentieel kan opgevangen worden", zegt Paul De Bock. "Daarvoor blijven we vanzelfsprekend zorgen, maar we gaan ervan uit dat ziekenhuizen niet de ideale plek zijn voor opvang. Dat lijkt vandaag anders als je ziet dat ook jongeren soms een jaar of langer in het ziekenhuis blijven. Ik verwacht dat er in de sector, net zoals dat binnen de volwassen psychiatrie het geval was, in een eerste fase verzet zal zijn tegen de plannen, maar dat de praktijk met de tijd zal leren dat het kan en dat er uiteindelijk minder patiënten residentiële hulp nodig zullen hebben."

LEES OOK
Steven Vanden Bussche / 01-08-2022

Vaccinbeheerder Medista: van ideale bruid naar verguisde partner

Medista is al sinds het begin van de coronacrisis een belangrijke overheidspartner.
Medista
Steven Vanden Bussche / 29-03-2021

Het lobbycircuit achter deregulering voor nieuwe gentechnieken

Hoe onderzoeksinstellingen zoals het Vlaams Instituut voor Biotechnologie en grote biotechbedrijven lobbyen om de Europese regelgeving rond nieuwe genbewerkingstechnieken te…
Foto: Rudy and Peter Skitterians (Pixabay)
Steven Vanden Bussche / 06-01-2021

Inspectie Financiën kritisch over inzet en werkwijze aankoopconsultants

De Inspectie van Financiën reageert kritisch op de ontransparante inzet van consultants voor overheidsaankopen tijdens de coronacrisis. Ook hun kennis over de wetgeving…
CORONA VIRUS LIEGE AIRPORT VISIT CRUCKE