Competitie is een allesverslindend monster. Dat wist ik als jonge topzwemmer reeds voor mijn lichaam en later ook mijn geest braken en ik mijn zwemgerief opborg in het zwarte gat waarin ik vervolgens een jaar of twee ronddoolde. Wat ik toen niet wist, is dat ze haar logica zou opdringen aan steeds meer aspecten van mijn leven aangezien sociale ingenieurs vinden dat ze de samenleving in haar geheel goed doet, die verzengende drang om elkaar de loef af te steken.
Uniek
Maatschappelijke competitie wordt vaak vergoelijkt met de idee dat iedereen een uniek talent bezit dat hij tot volle wasdom moet zien te krijgen. Dat is klinkklare onzin. Er zijn net heel weinig mensen met een uniek talent. Vele mensen bezitten wel een bepaalde gave, iets waarin ze een behoorlijke middenmoter kunnen zijn. Het uitzonderlijke talent om boven het maaiveld uit te steken, dat is echter zeldzaam. Zo zeldzaam dat we het bijna uniek kunnen noemen. In een competitie zijn naast winnaars immers een overgrote meerderheid verliezers.
Het doordrijven van de competitielogica naar zowat elke maatschappelijke sfeer verandert het perspectief op wat het is om mens te zijn. Menselijkheid gaat niet langer om goed in iets te worden maar om de beste te zijn. Tel dit op met de individualistische idee dat iedereen ondernemer van zijn eigen leven moet zijn en competitie is niet langer synoniem voor mededinging. Je vervalt in het principe van the winner takes it all, een versmalling van de competitielogica. Als een opeenvolging van nieuwsfeiten in een jaaroverzicht tot één inzicht leidt, dan wel dat de samenleving naar dat principe evolueert.
Mensbeeld
De kwaliteit van een competitieve samenleving ligt in de manier waarop zij met haar verliezers omgaat
Op een vreemde manier zijn we meer waarde gaan hechten aan individuele prestaties dan aan collectief welzijn. Er is uiteraard niets mis met succes maar de kwaliteit van een competitieve samenleving ligt precies in de manier waarop zij met haar verliezers omgaat. Het logische gevolg van een individualistisch mensbeeld is dat ze vooral aangezet moeten worden tot harder werken. Niets voor niets, wie faalt betaalt. De tendens is duidelijk: there is no such thing as society, there are only individuals. Want de samenleving is een selffulfilling prophecy, ze bestaat maar als mensen willen dat ze bestaat.
Wij mensen en onze rattenkoers. Grote groepen staan langs de kant, lijf en longen uit te braken. Daarna gaan ze voort want wie opgeeft, ligt eruit. Aan de aankomst wacht de desillusie. Alles is weg, de winnaar nam het mee. Het leven lag onderweg maar de wedstrijd is over.
