De betoging tegen het beleid van de nieuwe regering Michel I bracht gisteren 120.000 mensen naar Brussel. Op het einde werd de manifestatie ontsierd door een kleine groep gewelddadige manifestanten. Deden zij de beeldvorming kantelen?
De kranten van vrijdag 7 november, een dag na de nationale betoging
In het openingsstuk dat De Morgen op zijn voorpagina brengt, wordt meteen in de eerste paragraaf de vaststelling gemaakt dat de nationale betoging tot één uur gisteren namiddag een onbetwiste politieke overwinning voor de vakbonden zou gaan opleveren. Het artikel vervolgt: “Toen deed een kleine groep gewelddadige manifestanten de afloop van de betoging escaleren en de beeldvorming kantelen.”
Dat laatste wordt gepresenteerd als een vaststelling, een onwrikbaar feit: een kleine groep gewelddadige manifestanten deed na afloop van de betoging de beeldvorming kantelen. Is dat ook zo? Wie deed de beeldvorming kantelen? Zijn het de zestig mensen die keet schopten? Zijn het de kranten die een dag later allemaal beelden van de rellen vooraan zetten? Zijn het de politici die er hun voordeel mee trachtten te doen?
We pretenderen niet een sluitend antwoord op bovenstaande vragen te hebben. Wel vinden we dat het antwoord dat De Morgen geeft – en in essentie door de andere krantentitels wordt gedeeld- op zijn minst in vraag mag gesteld worden. Welke rol speelt de pers bij die beeldvorming? Maken ze het nieuws of volgen ze het nieuws? Is het feit dat 120.000 mensen afzakken naar Brussel om hun ongenoegen te uiten over het beleid van de regering Michel I minder nieuwswaardig dan zestig amokmakers? Maken kranten bij die afweging ideologische en maatschappelijke keuzes? Bewust of onbewust? Welke mechanismes en afwegingen spelen daarbij? En wat zijn de maatschappelijke implicaties ervan?
We stellen enkel de vragen in de hoop het debat op gang te krijgen. Het argument dat journalisten gewoon hun job doen en het nieuws verslaan, lijkt ons alvast wat te mager en te gemakkelijk. Net zoals de dooddoener dat het allemaal de schuld van de media is overigens. Ter inspiratie en omdat beelden soms meer zeggen dan woorden zetten we hieronder een sprekende cartoon. Eentje die al enkele jaren oud is maar blijkbaar nog steeds bijzonder actueel.
Licentiaat criminologie. Werkte van 1997 tot 2008 voor De Morgen. Hij volgde er vooral gezondheidszorg, sociale zaken en milieu en verdiepte zich in de politieke partijen Vlaams Belang en Groen. In 2008 koos hij ervoor om opnieuw op freelance basis te werken onder meer ook voor Knack en Humo. Een jaar later stond hij mee aan de wieg van De Werktitel, het latere Apache.be. Vandaag werkt hij als redacteur en coördinator.
Word jij lid van Apache? Lees direct verder en steun onafhankelijke onderzoeksjournalistiek. Nu al vanaf 6,25 euro per maand.
Ja, ik word lid
Goed artikel!
Het bevestigt nog maar eens de enorme nood aan een ‘onafhankelijke’ (of moet ik zeggen ‘objectieve’) krant. ‘Apache’ is een stap in de goede richting, maar… Misschien dat vakbonden nu de noodzaak zullen beginnen inzien om wat meer te investeren in media.
Terechte vraag … maar ik denk dat het verder gaat dan dat.
Afgelopen week, voorafgaand aan de betoging werd er op Facebook een video drukgedeeld waarin de confrontaties van dokwerkers in vorige demonstraties stevig wordt verheerlijkt, vaak vergezeld van “stevige commentaar”.
In die zin, is “de kanteling” ook wel relatief en is het ook wel een bewuste positionering/ strategie van een deel van de manifestanten (hierin ook gesteund door hun vakorganisatie). Ik kan me inbeelden dat de actie uit de hand gelopen is, maar ook niet geheel ongewenst was om de “hete herst” in te zetten.
Voilà, geheel akkoord met de schitterende commentaar van Jan C.
Diepgaande onderzoeksjournalistiek zou immers ook moeten trachten te weten komen wie die 120000 betogers zijn.
120000 is inderdaad veel, maar het zijn misschien toch meestal vakbondsleden en andere klassieke middenvelders, die zich bedreigd voelen juist omdat ze te klassiek zijn en nog geen voeling hebben met het nog te vormen nieuwe middenveld.
Culturo’s als Lanoye, die zich “te klein” achten om op te vallen in de betoging, hebben het voortdurend over de “nieuwe orde”, maar lijken zich niet af te vragen of de terugkeer van het fascisme zich toch niet als antifascisme zal vermommen.
De macht van de straat??
Ik weet niet of u op de betoging was, ik alleszins wel, en heb al veel vakbondsbetogingen meegemaakt. Deze 120.000 man was veel ruimer dan het klassieke vakbondspubliek, veel mensen die anders nooit op straat komen hebben dat nu wel gedaan, alleen al het hoge cijfer is daarvan een indicatie. Ook uit de interviews met betogers die verschillende media brachten blijkt dat. Ook het “nieuwe middenveld” was sterk vertegenwoordigd met Hart boven Hard.
Hart boven Hard is zeker niet het nieuwe middenveld, dat in tegenstelling tot die beweging van onderuit moet komen.
Trouwens er werd om de verkeerde redenen betoogd. Van Cauwelaert heeft het vandaag juist: “Meer dan 100.000 betogers kwamen donderdag in Brussel hun ongenoegen uitschreeuwen over de besparingsplannen van de nieuwe centrumrechtse regering. Een protest tegen de schabouwelijke manier waarop zij de voorbije decennia werden geregeerd, zou juister zijn geweest.”
Beste Marc,
ik was niet aanwezig op de betoging en ben -net zoals zovelen- een buitenstaander, een toeschouwer langs de rand. Ik heb ook de interviews gezien en gelezen en hieruit kwam indd bij velen een oprechte bekommernis voor het sociale naar voren. In die zin, klopt de “framing-theorie” alvast zeker niet.
Ik vind de term “nieuw middenveld” alvast ook een interessante; het is grotendeels (niet volledig dus) opgezet en gefinancierd door traditionele machtsblokken met vooral een sterke vertegenwoordiging uit de zuilen en gelieerde organisaties. Het voorzetsel “nieuw” suggereert een enorme verruiming, maar in de feiten klopt dit niet voor de meerderheid. Ook dit is “framing” of zelfs (doordachte) marketing.
Ook de anarchisten (zwart gekleed, gemaskerd) die de dokwerkers en metallo’s vervoegden, zag en zie normaal gezien ook op alle publieke PVDA-manifestaties. Het deed me héél sterk terugdenken aan de acties van Blokbusters ea in de jaren ’90 en later (terzijde: waar ik ook in de antiblok betoging liep). Dat ze niet bij de PVDA-delegatie liepen, maar zich tijdens de betoging aan het einde vervoegden … en dus zo de PVDA niet in diskrediet brachten is -nr mijn bescheiden inzicht- ook geen toeval. Ook dat is (pro-actieve) framing of eerder positionering/ marketing-strategie.
Dat de PS, met vooraan Y. Mayeur, en met hem een belangrijk deel van de franstalige pers (vb: radio RTBF/RTL vrijdagochtend, beelden op Lesoir) zeer actief de rellen probeert te ‘flamand-iseren’ is ook framing.
…
Wat ik hiermee wil aangeven is dat de oproep die hierboven geformuleerd staat terecht is, maar zeer onvolledig, te snel en niet doordacht gelanceerd. Het zou breder moeten beschouwd worden; ik denk hierbij aan actieve mediastrategieën van alle betrokkenen, de intrinsieke posities van betrokken journalisten die deze-of-gene framing zouden doen, het continu voeden van manifest foute info in de opbouw (vb: aanpassing wet Majeur die niet aan de orde is de aangekondigde hervormingen ea), het continu vervormen van betekenissen (vb: besparen, moderniseren) etc.
In de paar mediabronnen die ik er over gezien heb haalde het geweld weliswaar de voorpagina maar werd in de meeste artikels ruim plaats gemaakt voor algemene analyse en informatie over de betoging. Het geweld domineerde alleszins de berichtgeving niet. Zeggen dat de beeldvorming kantelt is een wat overdreven en voorbarige poging tot analyse, maar stel je dan voor dat ze dat gewoon onder de mat vegen?
Geweld (en zeker het extreme soort dat we gisteren gezien hebben) trekt nu eenmaal de aandacht. Dan zo’n stukje publiceren waarbij je “gewoon wat vragen stelt” lijkt me hier eerder een poging om te stellen dat het allemaal zo erg niet is, zonder dat ook echt te moeten doen. Als dat je mening is zeg dat dan ook en onderbouw het. Mijns inziens is het juist wel een groot probleem; geweld heeft geen plaats in een democratie, net omdat het dialoog onmogelijk maakt. Volgens die maatstaf verdient die episode de prominente plaats die ze nu krijgt.
Trouwens, als we dan toch gewoon vragen stellen, vraag dan misschien eens of de gespierde taal van het ABBA o.a niet bijdraagt tot dit soort gebeurtenissen?
> … vraag dan misschien eens of de gespierde taal van het ABBA o.a niet bijdraagt tot dit soort gebeurtenissen?
De tijdsreeksen lijken je daar gelijk in te geven, mits er rekening gehouden wordt met een time-lag van een jaar.
Zo halen in 1975, na 7 weken staken de arbeiders van Glaverbel-Gilly een historische overwinning tegen een multinational (BSN Gervais Danone)–niet toevallig een jaar na “Waterloo” (9 weken in de top-30, 5 weken op 1).
Nog duidelijker zijn de naschokken van de combinatie “Dancing Queen” en “Fernando”, met het opruiend antikapitalistisch discours van “Money, Money, Money”: nauwelijks een jaar later leiden de vrijdagstakingen in 1977 tot de val van de regering-Tindemans.
🙂 autocorrect. Correlation is not causation.
Volgens mij is het de enorme polarisering van de laatste jaren die het geweld in de hand werkt. Media leven nu eenmaal van uitvergrotingen en zwart-wit voorstellingen. Zij leven in een commerciële wereld, moeten ‘omzet’ draaien en hebben ongetwijfeld bijgedragen aan die polarisering. Ik hoor nu vakbondsmensen nuanceren en uitleggen en proberen rationele argumenten te gebruiken en verwijzen naar economen als Piketty, Stigllitz, Krugman, Degrauwe, Chang, …. Geen linkse jongens en zeker geen vakbondsmensen. De ratio komt te weinig aan bod. Polarisering, schofferen en Oneliners produceren waar Dewever zo sterk in is komen gelijk aan bod in de media. Ook Luc Coene heeft dat begrepen;;Zelfs iemand als Vandelanotte wordt verweten dat na 1 minuut ‘voor de dag’ ’s morgens op radio 1 niemand meer naar hen luistert wegens te ‘ingewikkeld’. Piketty zegt nochtans identiek hetzelfde als de vakbonden : als r>g dan moet je vermogen belasten als je wil vermijden dat het kapitalisme zichzelf de nek omwringt. Hoop dat deze ‘poging tot’ oneliner de ideeën van Piketty niet de nek omwringt. Prachtige cartoon overigens die geen enkel woord toelichting behoeft.
Dat journalisten zulke contestatie in een bepaald frame willen gieten bij het rapporteren lijkt niet zo uitzonderlijk.
Bv. na de nationale staking/manifestatie in Brussel van 30/01/2012 herinner me ik me hoe ik tenenkrullend die avond naar de “duiding” van een journalist aan het luisteren was. Die beschreef–op basis van de grijze koppen die hij zag op beelden–hoe deze manifestatie een uiting was van het generatieconflict waarbij de oudere generatie hun (pensioens)rechten verdedigde.
En als het niet het generatieconflict-frame kan bovengehaald worden, zal het Vlaams-Waals frame er misschien wel op passen, of in dit geval de “ongeziene rellen”, etc.
Ik ben niet zeker of in de keuze van frames een systematische ideologische bias zit. In een versnellende, commerciële media zullen mogelijk de meest voor de hand liggende frames er op geschoven worden–waarschijnlijk niet diegene die huidig dominante interpretatiekaders in vraag stellen.
Bv. met de betoging + LuxLeaks + Omega Pharma + Piketty op één dag, zou een kadering van de betoging genre “klassestrijd terug van nooit weggeweest?” niet zo absurd zijn. Maar rapporteren over een concreet deelaspect zoals de afloop, een internet + human interest touch story (gecrowdsourcede auto), etc. lijken eenvoudiger om te brengen.
Daarnaast, is één zinnetje uit DS een week voor de betoging me bij gebleven: “[over de stakingen in het najaar] welke gevolgen heeft dat voor ons, de burger?”
Mogelijk lees ik er te veel in, maar dit lijkt een bijzondere tweedeling aan te brengen. Een waarbij de journalist met een joviaal “ons” samen door zijn lijst van stakingen gaat die door “de andere”–niet burgers?–zijn aangekondigd.
Dat zinnetje was me ook opgevallen en ik las er net hetzelfde in. Het komt me voor dat dit niet het enige mogelijke voorbeeld is van een subtiele partijdigheid in de berichtgeving rond dit thema.
Grofweg één op honderd Belgen kwam op straat donderdag en minder dan één op duizend van de ‘deelnemers’ was gewelddadig. Mogen we ons dan de vraag stellen wat het meest relevant is?
Uiteraard, sommige media hebben ook aandacht gehad voor het algemene verhaal, maar de koppen en de eerste stukken gingen over het geweld en dat stuurt mee de perceptie. Dat bleek ook de volgende dag op het werk: de cynicus vroeg of wie had deelgenomen “mee met stekskes had gespeeld” en de welopgevoede bezorgde moeders keken alsof de demonstratie van aan het Noordstation tot aan het Zuidstation één veldslag was geweest en heel Brussel in brand had gestaan. Van enige verwondering over de opkomst of enig bijblijven van de boodschap die de demonstratie wilde uitdragen, was weinig sprake.
Het is voorspelbaar dat de media eerst met geweld uitpakken. Helaas lijkt het me schier onmogelijk voor een overweldigende meerderheid van vreedzame demonstranten om het te veroordelen geweld van een minderheid te verhinderen en zo de aandacht voor de eigen boodschap veilig te stellen. De algemene conditionering om zich op een scherm eerder te vergapen aan wat knalt, brandt en bloedt, dan te luisteren naar wat meer dan 30 seconden concentratie vergt, en een combinatie van de druk van de concurrentie, de ‘bazen’ en eigen voorkeuren, doen de rest. Zappen en klikken is zo gebeurd…
Kortom, gelet op de verhoudingen en ervan uitgaand dat de volgorde van berichten een orde van belang weerspiegelt, had men kunnen verwachten dat de media hadden geopend met de grote opkomst en de betekenis daarvan, en over het geweld pas op de tweede plaats hadden bericht. Maar kunnen ze dat, willen ze dat, durven ze dat en/of mogen ze dat?
Het verschuiven van de aandacht van de hoge opkomst naar het geweld, kan alleen in dank zijn afgenomen door zij die reeds enkele jaren de relevantie van de vakbonden als rekruterende kracht in het middenveld -, willen afbreken door ze consequent voor te stellen als marginaal, irrelevant en oubollig, en hun leden als werkschuw. Door de acties van enkelen die de beeldvorming hebben bepaald, kunnen ze daar nu ook het nog meer laakbare ‘gewelddadig’ aan toevoegen. Want door de 120.000 was ‘irrelevant’ bijna ingeruild moeten worden.
Het moeten interessante tijden zijn op redacties.
Vreemd dat hier nog niemand gesproken heeft over ‘agents provocateurs’, niettegenstaande dit sporadisch is aangehaald in de pers (NL Neonazi’s), noch over het isoleren van de belaagde politie.
Framing is een politiek wapen dat door alle partijen continu gebruikt wordt en waarin verschillende media ook graag meestappen. Het beschrijven van Michel I als anti-sociaal is eveneens ‘framing’; zelfs al worden alle aangekondigde plannen rigoreus uitgevoerd (“regeerakkoord ist regeerakkoord”) dan nog behoudt België één van de hoogste belastingsaanslagen ter wereld, behoudt het één van de hoogste sociale uitgaven ter wereld, behoudt het één van de hoogste herverdelingsmechanismes ter wereld, behoudt het één van de makkelijks toegankelijke sociale zekerheidssystemen etc. en dat allemaal gecombineerd! Ook deze nuance gaat continu verloren in de soms wel erg hysterische berichtgeving en opiniëring (vb: “het gelijk van links”). In die zin gaat het fundamenteler niet over framing; maar wel over een gebrek aan nuancering, een intellectueel onvermogen om het gehele plaatje te overschouwen op een meer systemische manier. “Framing” enkel toepassen op de berichtgeving rond de nationale betoging, en de rest buiten beschouwing laten, is eveneens een vorm van framing.
Framing wordt gedaan door iedereen, inclusief je eigen perceptie. Bewust situaties overbelichten of uitlokken met het doel te framen via de massamedia is een ander paar mouwen.
Indd, m’n aangehaalde voorbeelden komen niet uit de perceptie maar uit de massamedia.
Nu toch bezig zijn, hier een interessante link ivm framing (in een iets andere context) en aantallen: http://de-bron.org/content/de-beeldekes-de-standaard
Je hoeft het niet eens te zijn met de commentaar, maar de cijfers spreken toch de perceptie (framing?) over de gebrekkige “taalstrijd” in het “gelijk van links” ea tegen.
Mmja, contextueel niet gedetailleerd. Welke emoties wekten die beelden op en naast welke artikels, zelfs al werd de inhoud van de artikels niet rechtstreeks gelieerd aan de foto?
Perceptie, beeldvorming, framing,… heeft de kracht een realiteit uit te tekenen voor de observator en velen beseffen niet hoe ver dit kan gaan of in welke mate dit een invloed heeft op individu en groep of de manipulatiefaciliteiten die het verschaft aan de initiators. Daarom spreek ik niet graag over de vermarkting van de media dat leidt tot dit of dat, omdat mainstream nieuwsmedia tenslotte andere, diepere doelen kan dienen die marktoverstijgend werken.
Dit is een mooi voorbeeld van prima theater dat tenslotte blootgelegd is:
https://www.youtube.com/watch?v=LmfVs3WaE9Y