Nadat Mediahuis haar freelancers deze zomer nieuwe contracten en tarieven voorlegde, is er heel wat te doen geweest over de condities waaronder zij moeten werken. Daarbij springt vooral de clausule in het oog die stelt dat freelancers van Mediahuis (en ook wel van andere uitgeverijen) voor honderd procent in auteursrechten worden uitbetaald. De Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) voert daar in het bijzonder actie tegen: zij kennen ondertussen een hele reeks freelancers die er door de fiscus over werden aangesproken en vervolgens ook een boete voor 'frauduleuze aangifte' van duizenden euro’s kregen.
Dumpingprijzen
Maar dat is niet het enige probleem waar freelancers vandaag mee te kampen hebben. In de eerste plaats zijn het de lage tarieven die mensen zich doen afvragen hoe daar in hemelsnaam mee valt rond te komen. In de nieuwe contracten van Mediahuis wordt er voor een kort nieuwtje nog slechts 1,5 euro geboden, een klein rechtbankverslag 6,7 euro en een uitgewerkt interview amper 30 euro.
Die tarievenlijst werd aardig rond getwitterd, en er kwamen wel meer reacties. Niet in de krant, wel op sociale media. “Ik moet hier vooral aan denken als er in de krant weer eens een verontwaardigd editoriaal staat over de nieuwe regering. Asociaal, hardvochtig, hoe bestaat het. Heilige verontwaardiging, maar in eigen huis voert men al decennia juist dát beleid”, oordeelde Mark Cloostermans, recensent voor De Standaard der Letteren. Om er vervolgens aan toe te voegen: “Mediabedrijven en casino's: the house always wins.”
Als ik vergelijk hoeveel ik de voorbije negen jaar verdiende, dan is mijn loon alleen maar minder geworden
Altijd minder
Wie zich ook roerde is Marjorie Blomme. Zij werkt sinds 2005 als freelancer voor verschillende media. Vandaag doet ze vooral opdrachten voor Sanoma, en naar aanleiding van ons eerder artikel luchtte ze haar hart op Facebook. “We worden als freelancers onderbetaald, en dan ook nog eens vaak te laat of helemaal niet”, zegt ze. “Als ik vergelijk hoeveel ik de voorbije negen jaar verdiende, dan is mijn loon alleen maar minder geworden. Bij Sanoma wordt daar zelfs niet over gepraat: de vergoedingen bleken opeens zomaar met honderd euro of meer te zijn verlaagd.”
De logica daarachter is volgens Blomme duidelijk: “er staan altijd jonge mensen klaar die tegen eender welk bedrag jouw werk willen doen. Ik verwijt hen niets: dat deed ik in het begin ook. Mediabedrijven willen zo weinig mogelijk geld betalen, en kijken dan wel wie daar op afkomt. Als het je niet zint, of je wil het contract niet ondertekenen dat ze je onder je neus schuiven, moet je maar elders werk zoeken.”
“Onder freelancers wordt er ook veel geklaagd, maar daar komt zelden iets van naar buiten”, gaat Blomme verder. “Iedereen is bang om zijn baan te verliezen. Ik heb een paar keer mijn mond opengetrokken tegen opdrachtgevers: ze hebben daarna niet meer gebeld om mij ergens voor te vragen. Ik zou graag iets willen opzetten maar ik weet niet wat. Het is heel moeilijk om je te organiseren.”
Wakker liggen
Het gebeurt niet vaak dat een freelancer zoals Marjorie Blomme zich openlijk uitspreekt over de werkomstandigheden. Anoniem zijn er dan weer wel getuigenissen te vinden. Dan blijkt dat niet alle (regionale) medewerkers van Mediahuis een nieuw contract toegestuurd hebben gekregen, en dat er freelancers zijn die nog steeds volgens de oude tarieven (voor starters 0,8 euro per regel) worden vergoed. Iemand anders die wel een nieuw contract kreeg aangeboden, bezorgde ons een uitgebreide reactie. En daarin is plaats voor enige nuance. “Natuurlijk zou ik graag meer verdienen. Maar ik kom rond, elke maand. Al moet ik niet berekenen hoeveel ik per gewerkt uur verdien. Anders zou de moed me in mijn schoenen zakken. En dat geldt ook voor journalisten in vaste loondienst”, zegt hij.
Een redactie die onder dergelijke omstandigheden moet werken, had al lang het werk neergelegd. Dat lukt ons freelancers niet
Meer zorgen maakt hij zich over het uitbetalen in auteursrechten. “Ik ben mij er van bewust dat het niet mag. Ik ben mij er van bewust dat de belastingcontroleur hier elke dag voor de deur kan staan. En dan? Dan stop ik ermee. Als ik er al niet eerder mee stop. Want ik lig er wakker van. Duizenden euro's achterstallige belasting. Boetes van 50 procent. Dat weegt op een mens z'n gemoed. Dat brengt meer stress met zich mee dan de wurgende deadlines. De uitgeverij zal me niet missen. Voor elke journalist, staan er tien aspiranten te trappelen om in het veld te stappen. Ik raad het hen niet aan.”
“Het ergste vind ik nog dat het niemand die bij machte is er iets aan te doen, iets kan schelen. Niet de fiscus, niet de uitgevers, niet de politiek. De VVJ doet iets, maar mijn inziens niet voldoende. Want als iemand moet beseffen wat voor een bloedbad, professioneel en persoonlijk, dit zal veroorzaken, moet het toch de journalistenbond zijn?”
Maar ook deze freelancer ziet de noodlottige beperkingen van het beroep als freelancer: “Een redactie die onder dergelijke omstandigheden moet werken, had al lang het werk neergelegd. Dat lukt ons freelancers niet. Wij zijn niet verenigd, wij kunnen geen eenvormige vuist maken. En dat weten de uitgevers heel goed.”
Lees hier het volledige interview met Marjorie Blomme en hier de integrale getuigenis van de freelancer voor Mediahuis.
Morgen: wat zeggen de uitgevers er zelf van?
