In de politieke analyses die de voorbije weken verschenen over de formatie is het woord 'verrassend' zowat de enige constante. Het zou politieke analisten kunnen aanzetten tot wat minder stelligheid en voortvarendheid bij het uitschrijven van standpunten en het uitkiezen van krantentitels, maar het klopt natuurlijk wel: we rolden de voorbije maanden met z'n allen van de ene verbazing in de andere.
Monsieur non
Neem nu Kris Peeters. In de aanloop naar de verkiezingen maakte hij kenbaar voor geen geld van de wereld van het Vlaamse naar het federale niveau te zullen verhuizen. Geen twee maanden later - de Vlaamse Regering Bourgeois I was net klaar - was Kris Peeters plots premier. Geen krant die daar nog aan twijfelde. Nog een maand later was Peeters dat plots toch niet meer. Reynders ging naar Europa. Of neen, oeps, het was toch Marianne Thyssen. Exit Peeters. Intussen wordt Peeters - we citeren nu even de wandelgangen die de politieke analyses al maanden vol spinnen - het mogelijk toch weer wel. Of Maggie De Block. Of toch maar gewoon Charles Michel?
Allemaal zeggen die kandidaat-premiers 'niet neen of niet ja'. Of ze zeggen gewoon niets. Er is er maar een die duidelijk 'neen' zegt. Dat is Bart De Wever. Stilaan Monsieur Non. Nu weten ouders van jonge kinderen dat 'neen' bij hun kroost grofweg vijf betekenissen kan hebben. Afhankelijk van hoe je de 'neen' uitspreekt, varieert de betekenis ervan tussen 'ja' en 'ja, als je maar lang genoeg doorzeurt'. Uitzonderlijk betekent 'neen' ook echt 'neen'.
Bovenbaas
In het geval van Bart De Wever lijkt doorzeuren niet te helpen: tenzij we straks de meest verrassende verrassing van deze formatie beleven, blijft zijn neen gewoon neen. Het antwoord op de vraag waarom hij neen blijft zeggen, ligt bij de post die in deze formatie wel degelijk vacant lijkt: die van baas van de premier. Dat is de plek die Bart De Wever ambieert en tijdens het verloop van deze formatie al de hele tijd bekleedt.
Bij de andere partijen lijkt het inzicht te rijpen dat een systeem met Bart De Wever als bovenbaas van de premier niet kan werken.
Dat kan enkel omdat de andere partijen hem die positie laten nemen, al lijkt daar nu voorzichtig verandering in te komen. Het inzicht rijpt dat zo'n systeem met een bovenbaas niet kan werken. Met uitzondering van MR die geen stemmen hoeft te halen in Vlaanderen kan geen enkele regeringspartij het zich veroorloven het gezicht van een regering te leveren dat achter de schermen een simpele puppet on a string is van Bart De Wever. Dat verklaart meteen ook waarom na Marc Eyskens eerder deze week op deze site, intussen ook Karel De Gucht en Johan Vande Lanotte (in zijn rol van ervaren staatsman), wijzen op de onmogelijkheid van de situatie.
Kamikazecoalitie
Het geeft aan dat op zijn minst de Vlaamse partijen de druk op Bart De Wever opvoeren om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Dat is ook de logica zelve. Er is geen enkele niet-Machiavellistische reden denkbaar voor Bart De Wever om te blijven passen voor het premierschap. De dooddoener 'verantwoordelijkheid opnemen' is helemaal op zijn plaats.
De enige slag om de arm die De Wever nog heeft om zijn weigering verkocht te krijgen, is de MR die een N-VA-premier onverkoopbaar acht voor haar achterban. Daar staat tegenover dat die partij zich al zo diep in een avontuur met N-VA heeft gestort dat nog een beetje dieper over vijf jaar nauwelijks nog electoraal verschil zal maken.
Het drukkingsmiddel aan de andere kant is het alternatief van de klassieke tripartite. Bart De Wever premier of een klassieke tripartite. Daarbij wordt het eerder snel dan laat buigen of barsten. Bijt Bart De Wever niet en haalt hij zijn slag thuis met straks toch een liberale of christendemocratische premier, dan dreigen we snel opnieuw over de Kamikazecoalitie te schrijven in plaats van over de Zweedse. Vraag is wie daar bij wint.
