Niet fake zijn is namelijk een van de voornaamste preoccupaties van de puber. The Catcher in The Rye van Salinger is bijvoorbeeld doorspekt met het woord phony. Het labellen van phonies een belangrijk tijdverdrijf van de zeventienjarige protagonist Holden Caufield. Het loslaten van die etikettering en het omhelzen van zijn onschuld de resolutie van de meeste coming-of-age'ige roman der coming-of-age-romans.
De meeste stervelingen - zoals u maar ook ik - kunnen die obsessie met authenticiteit echter nooit helemaal loslaten.
De idee van authenticiteit
Waar zouden we eten? Ik was met mijn vriend in Berlijn. Hij wilde sushi eten, Thaïs, Italiaans, je noemt het maar op, maar stond heel weigerachtig ten aanzien van Duitse kost. 'Nou zijn we in Berlijn!', protesteerde ik, 'Ik wil currywursten, kartoffelen en andere sachtertorten binnenwerken. Ik ben niet naar Duitsland afgezakt om wereldkeuken naar binnen te werken. Dat is niet typisch Duits.'
Mijn vriend riposteerde dat we in Brussel ook niet elke dag stoofvlees, mosselen en stoemp aten. Dat het meer authentiek was om in een grootstad wereldkeuken te consumeren, dan cuisine de terroir. Als het me toch om authenticiteit te doen was. Hij had gelijk. De idee die ik me van authenticiteit voorhield, was nep. Die van hem overigens misschien ook. Een keer men authentiek probeert te zijn, is de authenticiteit zelf allang verdwenen.
De formule van authenticiteit, het zelfbewustzijn van de creatieveling doodt de authenticiteit
Een ding is echter zeker: de ontologie van het authentieke begeestert de massa. Alles wat authentiek zou zijn lijkt ook vaak meer waarde te bezitten dan het gekunstelde. Als je van wierook houdt, kan je maar best iedereen doen geloven dat het vanzelf is gegaan.
- Yesterday van Paul McCartney is op zeven minuten geschreven! Wauw!
- Wist je dat On The Road van Jack Kerouac in een drie weken durende trip neer getypt is? Respect!
- Cinnamon Girl, Cowgirl In The Sand en Down By the River zijn door Neil Young op een dag geschreven terwijl hij bijna ijlde van de koorts. Ongelooflijk, hé.
Die begeestering zou dus een goede investering moeten zijn omdat ze ons zogezegd kwaliteit op het spoor zou moeten brengen. Maar dat is precies de fout in ons nieuwerwetse denken over authenticiteit: dat wat authentiek is moet zogezegd intuïtief tot stand komen en zonder franjes afgewerkt worden. Waardoor creatievelingen bij het scheppingsproces heel doordacht iets gaan bedenken dat er pseudo-intuïtief uitziet en de afwerking gaat verwaarlozen omdat het eindproduct er toch lekker oorspronkelijk uit moet zien. De formule van authenticiteit, het zelfbewustzijn van de creatieveling doodt de authenticiteit. De genese van een simulacrum van authenticiteit is dan ook vervolgens een feit. Ad infinitum.
Normcore
De meest avant-gardisitsche kledingtrend van het moment is de normcore. Hippe vogels fladderen heden ten dage rond in trainingspakken uit parachutestof, oversized afgewassen jeansjassen, baseballpetten, gebleekte jeans in baggy nineties-snit en michelinachtige skijassen. Het grootste modedelict aller tijden - zelfs in de provincie heeft men er weet van - de sandaal met de witte sok, wordt door sommige normcore-estheten schaamteloos gebruikt om hun look af te werken. De gotspe! De normcore-estheet is tot alles in staat om er normaal uitzien.
Er is altijd een marginaal die er meer normcore zal uitzien dan de normcore-estheet zelf, waardoor de normcore-estheet stante pede gereduceerd wordt tot de wannabe
Men zou intuïtief denken dat er een nieuwe volksstam van dorpsidioten is opgestaan - veel dorpsidioten gaan immers zo gekleed - maar deze vestimentaire stroming is intellectueel onderbouwd. Normcore zou volgens haar vaandeldragers - vooral over de oceaan te vinden - een aanklacht zijn tegen fast fashion en het dictaat van het hippe. Wat beter dan je te kleden als een bejaarde toerist om een statement te maken tegen het fashionisme?
Maar dan krijg je taferelen zoals ik ze soms gadesla in de Bar Beton. Het café ligt pal op een Brusselse, sociale Sint-Andreasrug, waar de tectonische plaat van het branché Dansaert-Brussel samenkomt met de schol van het verpauperde Brussel, belichaamd door de nabijheid van de sociale woonblok de Vijf Blokken in wier schaduw het café ligt. Een vaste klant van de Bar Beton is een lager wal geraakte ex-worstelaar en ex-buitenwipper van Albanese afkomst die in de Vijf Blokken woont. Als je hem een koffie betaalt kraamt hij de meest fantastische verhalen uit. De ex-worstelaar is een grijsaard, die een afgewassen marcelleke draagt en een trainingsbroek die even oud is als ik en rondloopt met witte sokken in zijn sandalen. Een silhouet dat sommige studenten van het RITS zich eveneens aanmeten wanneer ze een gin en tonic komen nippen op het terras.
De kunststudent/normcore-estheet, en de aan lager wal geraakte pantoffelheld kleden zich tegenwoordig op dezelfde manier.
Hiermee is de tragedie van de normcore-estheet blootgelegd. Er is altijd een marginaal die er meer normcore zal uitzien dan de normcore-estheet zelf, waardoor de normcore-estheet stante pede gereduceerd wordt tot de wannabe die hij niet wilde zijn in de eerste plaats. Onwetendheid staat niet te lezen en te kopiëren in de kolommen van Dazed & Confused of op de Instagramaccounts van de streetbloggers.
Overigens, bij uitbreiding geldt deze tragische dynamiek voor iedereen die de authenticiteit najaagt. Onder welke vorm ook.
Normcore is trouwens het postmodernisme ten top. Het combineert bijna alle thema's die ik de afgelopen weken heb behandeld. De opzettelijke lelijkheid, de decontextualisatie, de idealisering van het nobele wilde, de truc van de geanticipeerde herinnering: het komt allemaal samen in de normcore.
Alleman heeft in zijn sociale cirkel ook wel zo'n luitje dat zijn sushi zelf maakt - en daar eveneens zijn kop niet over kan houden
DIY
Een andere manier om anno nu authentiek te zijn is alles zelf doen. Bijvoorbeeld zelf een bed maken van paletten. Iedereen kent tegenwoordig wel iemand die op paletten pit en daar niet over kan zwijgen. Alleman heeft in zijn sociale cirkel ook wel zo'n luitje dat zijn sushi zelf maakt - en daar eveneens zijn kop niet over kan houden. Dat is niet moeilijk zeggen ze dan. Je moet alleen een dozijn benodigdheden aankopen, messen, speciale rolmatjes, speciale rijst en speciale noribladen. Nadien moet je naar de viswinkel om speciale vis te kopen, zodat je later op de avond na zwaar labeur je krakkemikkige, doch superspeciale sushi kan verslinden.
Waarom doen die mensen zoveel moeite om zelf iets te maken wat in de winkel gekocht kan worden, vaak voor minder geld en vooral voor minder inspanning?
Enkele maanden geleden ben ik naar een cursus geweest om zelf geitenkaas te leren maken. Zonder uitzondering waren al die ambachtelijke kazen niet te vreten en zwaar inferieur aan de kaas die men in de supermarkt kan kopen.
Wat is dan die onweerstaanbare aantrekkingskracht van het zelfgemaakte?
Bewonderende verwondering
De dingen die we mooi en aangenaam vinden aanschouwen we met een bewonderende verwondering. Hoe is men er toch op gekomen?, mijmeren we. Maar dat gevoel van bewonderende verwondering heeft de neiging te slijten. De volgende stap is om onszelf te onderwerpen aan die bewonderende verwondering. We zijn ontkerkelijkt, we hebben algemeen, enkelvoudig stemrecht afgedwongen, we betalen verdomme elke dag belastingen. We zijn geen toeschouwers meer. We hebben en blog en een webshop en we schrijven commentaar onder online krantenartikels. Dit is een maakbare participatiemaatschappij. En dan zou het god, de schepper (of zijn vrijzinnig, meer pluralistische equivalent) zijn die met de pluimen gaat lopen?
Tijd om onszelf in te strijken met was en veren en recht naar de zon te vliegen, en DIY'er te worden. Een doe-het-zelver. Een schepper in plaats van de schepper. Café de Monk heeft onlangs een boek uitgebracht over zelfgemaakte bolognesesaus. De titel van het boek: De Mijne Is De Beste, de irritante slagzin van alle zelfbegoochelaars die het zelf willen doen.
De resultaten van DIY zijn altijd potsierlijk in hun imperfectie, nooit in verhouding met hun inspanning
Schijngedaanten van wild vlees
In wat een moderne verbuiging is van de mythe van Ikaros probeert de hedendaagse mens meester te worden van de bewonderende verwondering en te wedijveren met de reguliere scheppende krachten die er zijn: met bakkers, met IKEA, met zuivelproducenten,... De resultaten van hun creatie zijn altijd potsierlijk in hun imperfectie, nooit in verhouding met hun inspanning. De wassen vleugels van de doe-het-zelvers smelten keer op keer. Telkens weer worden ze onzacht in de Egeïsche Zee gestort. Velen merken het niet eens op
En zo woekert de authenticiteit verder in haar schijngedaanten van wild vlees. De hardnekkigheid van het overijverige zelfbewustzijn en de onvermijdelijke hoogmoed, het ware symptoom van haar huichelachtige natuur.
