Wat ik er uit onthoud, is dat de wens van ouders om hun kinderen via een erfenis een goede start in het leven te bieden minder universeel is dan sommige stemmen al eens menen te opperen. Verrassend is dat niet voor wie een beetje geschiedenis achter de kiezen heeft. In ver vervlogen tijden werden eerstgeborenen geofferd ten gunste van de algemene volksvoorspoed, in ver gelegen gebieden is het nog steeds gebruikelijk dat kinderen eerder aan de gemeenschap dan aan de ouders toebehoren. Soit, universeel is een woord dat vaker gebruikt wordt om een typisch westerse aangelegenheid te beschrijven.
Fortuinlijke toeval
De belangrijkste elementen in dit leven krijg je met de geboorte mee. De maakbaarheid van de mens, sleutelwerk in de marge met slechts hoogst uitzonderlijk een verbluffend resultaat, is relatief en in de meeste gevallen onbeduidend. Of je rijk en succesvol, middelmatig en vervangbaar of arm en ellendig wordt: het zit grotendeels in je genen en kleeft vast aan de sport van de sociale ladder waarop je ouders staan. Dat is niet zomaar mijn overtuiging. Het blijkt uit onderzoeksresultaten van de neurobiologie, de sociologie, de economische wetenschap.
Wie anders beweert, door de band genomen mensen die met een zilveren lepel zijn geboren of uitzonderingen die foutief het fortuinlijke toeval exclusief in eigen schoenen schuiven, zit op het pad van de ideologie. Met ideologie is verder niets mis zolang we beseffen dat het gaat om geloof en niet om werkelijkheid. Die ideologie, nog steeds het werkterrein van de politieke goegemeente, durft als eens in te fluisteren dat ons geboorterecht volstrekt onrechtvaardig is. Dat is zo'n beetje wat Bert Anciaux, een man van vele ideologieën, probeerde aan de man te brengen.
Ballonnetje
Het deel van de erfenis waarover Anciaux sprak is slechts het topje van de ijsberg
Dat het niet onrechtvaardig is om het erfrecht af te schaffen, hoeft weinig betoog. Probleem is uiteraard dat het gemakkelijker is bij wettelijk vastgelegde erfenissen zoals het koningschap dan bij impliciete erfenissen zoals binnen de (partij)politieke dynastie. De reproductie van sociale klasse valt al helemaal buiten de reikwijdte van een democratische politieke ingreep. Het deel van de erfenis waarover Anciaux sprak is met andere woorden slechts het topje van de ijsberg dat wordt afgehakt.
Bovendien werd nagelaten de bestemming van het topje, de nagelaten (on?)roerende goederen, te specificeren. Naar de overheid ermee, zei de politicus. De echte socialist zou echter stellen: naar de mensen. Erfenissen jaarlijks rechtstreeks herverdelen onder de burgerbevolking die dat jaar de stemgerechtigde leeftijd heeft bereikt: dat zou een socialistisch voorstel zijn in plaats van een ballonnetje voor de politique politicienne.
