De Morgen heeft de voorbije weken twee keer onterecht een storm over zich heen gekregen. De krant werd om futiele redenen van racisme beschuldigd. De eerste was een cartoon van Marc Van Springel waarin de Obama’s als apen werden afgebeeld. Eigenlijk was de grap – Duchka Walraet wees mij daarop – dat Vladimir Poetin hen als apen afbeeldde, maar die nuance ging helaas verloren in het gekrijs. Dat het hele oeuvre van Van Springel bulkt van zulke dubbelzinnigheden, wilde al helemaal niemand meer weten. De column van Hans Vandeweghe (ik ben niet bekend met zijn ander werk), was beter in een studentenblad verschenen, maar wie werkelijk inzit met het niveau van Vlaamse columnisten, ontneemt zich elke kans op een draaglijk leven.
Het is ronduit bizar dat één van de drie Vlaamse stadstheaters zich genoodzaakt voelde om zich in dat debat te mengen. De Brusselse KVS zei naar aanleiding van de column van Vandeweghe haar jarenlange samenwerking met De Morgen op. Dat deed ze in een verklaring die vooral het gevoel achterlaat dat er andere redenen speelden. Misschien raakt Jan Goossens er niet over dat Hugo Camps is gestopt. Of vinden ze bij de KVS de lijkgeur die al langer opstijgt uit De Morgen ook niet meer te harden – grapje, jongens. ’t Is maar een column. Overigens schrijft het huis fan te blijven van zo ongeveer elke journalist van de krant waarvan Goossens zich de naam uit het blote hoofd kon herinneren.
Zwarte pieten
De groteske en impulsieve reactie van zo een cultuurinstelling als de KVS, bewijst enkel dat wat De Morgen is overkomen een klassiek voorbeeld is van een mediarel – met een krampachtige reactie van de prooi en open brieven toe. Het enige verschil is misschien dat deze werd opgepookt door mensen die het belang van zulke relletjes liefst weg relativeren. Deze keer heerste er een grote bereidheid om er toch iets van te maken. Een verdienstelijke poging daartoe deed mijn collega-columnist Herman Loos: het is niet omdat wij geen racisme herkennen dat we het niet kunnen erkennen. Het referentiekader of de context is voor iedereen anders, dus kunnen mensen iets als racistisch en beledigend ervaren terwijl u en ik – niet ‘wij’ schrijven – daar geen aanstoot aan nemen.
Een goed voorbeeld is de discussie over de zwarte pieten in Nederland. Wat voor de meeste Nederlanders een onschuldige traditie is, bleek voor een minderheidsgroep een wrange herinnering te zijn aan het slaventijdperk. Daar is grondig over gedebatteerd, en een zinnige conclusie was dat die traditie misschien beter werd opgeheven. Maar wie wil erkennen dat er mensen zijn die de cartoon van Van Springel racistisch vinden, moet daarvoor ook erkennen dat die mensen de grap over Poetin gewoon niet hebben begrepen. Ook niet koosjer, lijkt me.
Zolang er niet meer allochtonen aanwezig zijn in de media, moeten we hetzerige discussie’tjes voeren om ons toch iets beter te voelen.
De discussie van de voorbije weken was een opbod in het uitmaken van anderen voor racisme. Wie het hardste schreeuwde, kwam er het beste uit. Zelfs een grap over de spleetogen van Japanners was racistisch. Een curieuze dynamiek – het loont de moeite om met dat enthousiasme de jaargangen van De Slimste Mens ter Wereld eens terug te bekijken -, maar het voetbalnieuws heeft hem alweer in de kiem gesmoord. En we weten allemaal wat de enige, echte oplossing is: meer allochtonen op sleutelposities. De KVS is daar al vele jaren mee bezig, maar in de mediasector doet enkel de VRT ernstige en dan ook decretaal bepaalde pogingen. Tom Naegels schreef er deze week toevallig een erg pessimistische tussenstand over. Zolang zij niet meer aanwezig zijn, moeten we dit soort hetzerige discussietjes voeren om ons toch iets beter te voelen.
