De fragiele middenklasse

Peter Casteels
Peter Casteels - Column - Uitgelicht
Peter Casteels

Het heuglijke nieuws ging er – ook bij mij – in als zoete koek. Vooruitgangsoptimisten haalden het aan om hun gelijk over de vaart der volkeren te bewijzen, en het paste ook naadloos in de redenering dat de ongelijkheid in westerse landen weliswaar toeneemt, maar in de wereld met rasse schreden afneemt. Thomas Piketty werd de voorbije weken verweten weinig aandacht te hebben voor de ontwikkelingswereld.

The Financial Times publiceerde de voorbije dagen een reeks over de middenklasse die zich in China, Brazilië, India en andere opkomende staten uit de extreme armoede heeft opgetrokken. In The Economist leefde iedereen in armoede die 1,25 dollar per dag of minder verdiende. De krant berekende – op basis van cijfers van de Wereldbank – dat vandaag 2,8 miljard mensen of veertig procent van de wereldbevolking 2 tot 10 dollar per dag verdienen. Een derde daarvan moet het zien te stellen met twee of drie dollar.

Brute pech

Het vergt niet al te veel verbeeldingskracht om in te zien dat het ook met zulke budgetten lastig, zo niet onmogelijk is om elke maand rond te komen. In Brazilië wordt dat opgelost door net zoals in de Verenigde Staten voor de huizenmarktcrash in 2008, gebruik te maken van allerlei kredieten. Het totaal daarvan verdubbelde het afgelopen decennium tot 56 procent van het BNP. Belangrijker is dat deze fragiele middenklasse, zoals The Financial Times haar heeft gedoopt, elk moment dreigt te hervallen in armoede.

Families die afhankelijk zijn van een inkomen van minder dan 10 dollar per dag, hebben voldoende aan een ongelukje of brute pech om van de inkomensladder weer naar beneden te duikelen. In landen als Indonesië blijkt meer dan de helft van de mensen onder de armoedegrens het jaar daarvoor erboven te hebben gezeten. Inkomenscategorieën zijn geen magische grenzen, maar dunne lijnen waar veel mensen voor de rest van hun leven in verstrikt kunnen blijven.

Europeanen willen niets liever dan exporteren naar de nieuwe middenklasse, of hopen erdoor als consultant in dienst te worden genomen

Ongelijkheid

Die constateringen nuanceren niet enkel de euforie over de onstuitbare vooruitgang van ontwikkelingslanden, maar is des te relevanter op een moment dat veel opkomende economieën sputteren. Na China hebben de meeste nieuwe wereldmachten hun economische groei zien inkrimpen, en die is ontzettend belangrijk voor de grove manier waarop zij armoede bestrijden. Er zijn ook fijnmazigere mogelijkheden, maar dan moeten landen als China en India meer inzetten op inkomensherverdeling. De ongelijkheid daalt misschien in de wereld, maar ook in veel niet-westerse landen neemt die toe.

Deze sombere vooruitzichten zijn ook belangrijk voor Europa. Veel politici, bedrijfsleiders en economen hebben de hoop opgegeven dat dit versleten continent ooit weer een groeimarkt kan worden. We zijn allemaal geobsedeerd door export, en dan liefst naar landen die zo ver als mogelijk van de eurozone vandaan liggen. Wij willen – ik vind het hoe dan ook een bizar idee - allemaal produceren voor de nieuwe middenklasse in groeilanden, of willen in het beste geval door hen in dienst worden genomen worden als consultant. Als die inkomensgroep niet de consumentenklasse wordt die wij er graag in zien, verdampt voor veel Europeanen de hoop op een sowieso ook al fragiel herstel.

LEES OOK
Anton Jäger / 28-10-2020

Koudere oorlogen

Hoewel Joe Biden een breuk voorstelt met vier jaar trumpistische chaos, lijkt zijn regering op strategische punten dezelfde paden te zullen bewandelen.
49560006747_38836c5d6c_k
Anton Jäger / 29-07-2020

Chinese schimmen

Nu Amerika zich steeds verder terugtrekt uit de internationale orde neemt China zelf de neoliberale wereldorde op sleeptouw – globalisering zonder globalisten.
f20171110ah-1463_original
Peter Casteels / 16-09-2013

Duits illusionisme

Ook na de Duitse verkiezingen – die naar het schijnt de koers van Europa voor de komende jaren zullen bepalen – zal er in België vermoedelijk verder gesteggeld worden over de…
Peter Casteels - Column - Uitgelicht