Het peil van Wilders

Peter Casteels
Peter Casteels - Column - Uitgelicht
Peter Casteels

Nadat Wim Kok in 2002 aftrad, zijn er zeven kabinetten gepasseerd. Het laatste van liberalen en sociaaldemocraten, en onder de energieke leiding van Mark Rutte, zit sinds 2012 in het zadel, en twee van de vijf kabinetten van Jan-Peter Balkenende waren niet meer dan hulpstuk tot aan verkiezingen, maar ook de vier andere zijn vroeger dan gepland gevallen. Balkenende heeft geen enkel kabinet tot een goed einde weten te brengen. De oppositiepartijen vlogen er steeds als aasgieren omheen, en pookten samen met journalisten elk relletje op tot een regeringscrisis. Voor de nog niet gediplomeerde politicoloog die ik toen was, was dat elke keer weer een feest. Maar het is ook afmattend.

Eigen realiteit

In vergelijking met België heeft Nederland veel meer media die op een onuitputtelijke wijze verslag doen van de loop van de nieuwsstroom. Er zijn de nieuwsprogramma’s en talkshows zoals De Wereld Draait Door en Pauw&Witteman die het nieuws live brengen en becommentariëren en meer zenders en omroepen dan in Vlaanderen. En er zijn ook de opiniebladen zoals Vrij Nederland en De Groene Amsterdammer. Dan zwijgen we nog even over de online opiniesites. Daar zijn wij jaloers op, maar het debat dat daarin wordt gevoerd loopt meestal op niets uit. Jarenlang wordt daarin door geëmmerd over het populisme, de kloof tussen de burger en de politiek en het failliet van het poldermodel.

Maar het grootste verschil zijn de peilingen. De Standaard belt elke drie maanden een panel op, in Nederland wordt er elke week door twee bureaus een verkiezingsuitslag gepubliceerd. Elke keer is er reden tot ongerustheid of euforie, de zetelverdeling blijft nooit hetzelfde. Die schijnbewegingen creëren hun eigen realiteit: de opmars van Job Cohen (PvdA) of Rita Verdonk (Trots op Nederland) hebben enkel daar bestaan. In de zomer van 2012 voerde Emile Roemer van de SP campagne als aanstaande premier, om in september blij te mogen zijn dat hij zijn Kamerzetels kon behouden. Ook Geert Wilders leidt een dubbelleven in de peilingen.

Het bos in

Wilders is een bijzonder geval. Het is een racistische en islamofobe politicus, maar de Nederlandse elite heeft dat door het trauma dat ze met de dood van Pim Fortuyn opliep nooit willen erkennen. Ze sprongen zeer omzichtig met hem om – VVD en CDA sloten met de PVV zelfs een regeerakkoord – en spraken over hem altijd in omslachtige bewoordingen. Het was een populist, maar geen racist. Dat maakte dat de elite van journalisten en commentatoren elke keer weer verrast moest reageren als Geert Wilders een hatelijke film over de Islam produceerde, opriep tot een kopvoddentaks of een Polenmeldpunt installeerde. Ook wanneer hij zijn aanhang vorige week vroeg of ze meer dan wel minder Marokkanen wilde, reageerde iedereen hysterisch. Wilders had wederom een grens overgestoken. Vormelijk, misschien, maar inhoudelijk ging hij jaren geleden het bos in.

Bij de verkiezingen van 2012 verloor Wilders 9 van zijn 24 Kamerzetels. Dat is vergelijkbaar met de val die Vlaams Belang in 2007 maakte.

Gelukkig zijn veel Nederlanders intelligenter dan de Haagse kaasstolp: zij keren zich in stilte van Wilders af. Bij de verkiezingen van 2012 verloor hij 9 van zijn 24 Kamerzetels. Dat is vergelijkbaar met de val die Vlaams Belang in 2007 maakte. Alleen zit Wilders niet in het verdomhoekje zoals zijn Vlaamse collega’s, maar doorkruist hij triomfantelijk het land. In de peilingen staat hij, ondanks zijn uitspraken, nog steeds op winst, en die peilingen hebben elke herinnering aan zijn verkiezingsnederlaag verdrongen. In NRC next vergeleek schrijver Ilja Leonard Pfeijffer het optreden van Geert Wilders met de Sportpalastrede van Joseph Goebbels. Alleen sprak Goebbels toen duizenden mensen toe, terwijl Wilders in een achterafzaaltje in Almere stond. De dreiging die een vergelijking met de jaren dertig rechtvaardigde, is er niet meer. Wilders verliest niet enkel stemmen: hij zag de voorbije dagen ook parlementariërs en provincieraadsleden vertrekken. Zelfs nu ik een gediplomeerd politicoloog ben, kan ik geen uitslagen voorspellen, maar voorlopig doet de PVV het enkel nog in de peilingen goed. Helaas gelooft iedereen die.

LEES OOK
Bert Moerman / 16-07-2021

Een vorm van vooruitgang

'Niets is ooit zo slecht dat het voor niets goed is.'
bert moerman
Nadia Nsayi / 30-06-2021

Spijt is niet genoeg

België moet samenwerken met Congolese leiders die hun land willen opbouwen.
de croo in congo
Anton Jäger / 04-06-2021

De Coningskwestie

Wat vertelt de online steun van duizenden Vlamingen over het Vlaanderen van vandaag en gisteren? 
BRUSSELS BOIS DE LA CAMBRE LA BOUM THREE