De coöperatieve Arco-fondsen waren bijna volledig belegd in aandelen van Dexia, de bankgroep die intussen wordt afgewikkeld. Uit dat Dexia-débâcle werd gelukkig de Belgische tak, nu Belfius Bank en Verzekeringen, gelicht zodat de spaarders en verzekerden geen gevaar meer lopen. Na een enorme kapitaalverhoging door de Belgische en Franse staat eind 2012, houden de aandeelhouders van Dexia alleen praktisch waardeloze aandelen over. Ze zijn hun centen kwijt. Alleen de aandeelhouders van Arco, eigenlijk indirecte aandeelhouders van Dexia, ontspringen de dans en hun belegging én hun jarenlang opgebouwde dividenden worden integraal beschermd. De andere directe en indirecte aandeelhouders werden als ‘speculanten’ beschouwd.
Waarborg
Deze regeling werd meteen betwist door de Europese Commissie (‘we urge you not to proceed’), door Vlaamse Federatie van Beleggers en door een pensioenfonds. De beleggersfederatie werd door de Raad van State niet weerhouden als belanghebbende partij, maar enkele particuliere volgers van VFB en het pensioenfonds werden wel aanvaard.
De vraag van VFB was of we hier niet te maken hadden met een manifest ongelijke behandeling van aandeelhouders. De Raad van State speelde deze vraag intussen door naar het Grondwettelijk Hof. Zijn aandeelhouders van een coöperatie die hoofdzakelijk belegd is in een welbepaalde bank, in die mate verschillend van gewone aandeelhouders van diezelfde bank, dat ze vanwege de overheid een waarborg kunnen genieten? De vraag van het pensioenfonds is eigenlijk nog scherper: waarom genieten de indirecte aandeelhouders van Dexia via een coöperatieve vennootschap wél een waarborg en de indirecte aandeelhouders via een pensioenfonds niet?
Het ziet er volgens sommige bronnen naar uit dat de Europese Unie deze Belgische regeling niet zal aanvaarden. De rechtsspraak van het Grondwettelijk Hof wordt dan overbodig. Wat dan? Ook om deze hypotheek op de verkiezingen te lichten, kan men beter meteen aan een alternatief werken. Hierbij een voorstel. De financiële crisis heeft veel leed aangericht. Sommige spaarders werden in de gouden jaren bepaald misleid en het is niet altijd makkelijk om hebzucht te onderscheiden van naïviteit. We kunnen voor al dat onheil schuldigen zoeken en de rechtbanken zijn daarmee bezig. Het is echter onwaarschijnlijk dat daar bedragen uit voortkomen, waarmee een redelijke schadevergoeding mogelijk is. En mochten personen of instellingen over 10 jaar toch aansprakelijk worden geacht, dan rijzen weer andere problemen. In het ergste geval moeten we dan Ageas en Belfius vereffenen om de vergoedingen te kunnen betalen.
Het ziet er volgens sommige bronnen naar uit dat de Europese Unie de Belgische regeling die de aandeelhouders van Arco beschermt niet zal aanvaarden
Fruitoogst
De enige goede manier om dit leed te leningen bestaat erin geleidelijk zoveel mogelijk aandeelhouderswaarde terug op te bouwen. Dat is de weg die VFB koos in de zaak Fortis. De verzekeringsmaatschappij werd voor de aandeelhouders ‘gered’ en sindsdien groeit de waarde van het bloeiende Ageas gestaag weer aan. Wie natuurlijk voor de crisis 30 euro voor zijn aandeel Fortis heeft betaald, verliest nog altijd 85%, maar die aandeelhouders houden tenminste waarde en perspectief over. Bij KBC werd voor dezelfde weg gekozen en sinds dit jaar kunnen de coöperatieve aandeelhouders van Cera, een coöperatie zoals Arco, weer uitstappen. Dat zullen ze allicht nauwelijks doen, want het gaat weer goed met KBC en Cera. Mensen van boerenafkomst weten dat de fruitoogst soms kan tegenvallen, en dat kan soms twee of drie jaar na elkaar, maar de bomen zijn daarom niet dood.
Een gelijkaardige oplossing was niet mogelijk voor Dexia, omdat de verliezen daar veel te groot waren. Ex-premier Dehaene trof daar in 2008 een situatie aan die drie keer erger was dan Fortis. Tot op vandaag worden vorderingen afgewikkeld op exotische debiteuren als Detroit, Puerto Rico of localiteiten in Mexico die geen Belg op de kaart kan aanwijzen. Dexia was financiële waanzin. Maar daar werden dus gewone kleine spaarders in meegesleept. Dit is des te schrijnender, omdat in enkele gevallen misleide mensen al hun spaarcenten in Arco-aandelen hebben gestopt, aandelen die als absoluut veilig werden voorgesteld. Psychologisch zijn weinig dingen erger dan het verlies van zuurverdiende centen, van geld waarop men rekende om een pensioen aan te vullen of iets aan de kinderen te kunnen meegeven. De politici moeten hier correct mee omgaan en er vooral geen grondstof voor verkiezingen van maken.
Psychologisch zijn weinig dingen erger dan het verlies van zuurverdiende centen
Fonds
Vandaar volgende aanzet tot een oplossing. Het is een combinatie van heropbouw van aandeelhouderswaarde, vrijwaring van de belastingbetaler en toch vergoeding van de meest getroffen spaarders. Over vier of vijf jaar is het nu goedgeleide Belfius rijp om op een of andere manier (misschien opnieuw via coöperaties) geprivatiseerd te worden. Hopelijk is deze bank en verzekeringsgroep dan meer waard dan de 4 miljard die de federale overheid ervoor betaalde. Men kan pakweg 1 miljard van die mogelijke meerwaarde reserveren voor een schadevergoeding aan de slachtoffers van de financiële crisis. Wie kan aantonen dat zijn vermogen niet groter is dan bvb. 50.000 euro en een eigen huis, kan dan aanspraak maken op een te bepalen schadeloosstelling. De banken kunnen helpen bij de aangiften. Controle op deze aangiften is mogelijk via het centraal aanspreekpunt, de nieuwe databank bij de Nationale Bank, waar alle bankrekeningen worden gecentraliseerd. Dat rekeningenregister is operationeel op 1 mei 2014. Om het ergste nood al op korte termijn te leningen, kan de overheid een tijdelijk fonds opzetten waarmee meteen aan schrijnende gevallen kan worden tegemoet gekomen. Intussen moeten de rechtbanken uiteraard hun werk blijven doen.
