'Er zijn meer rechtse journalisten nodig', schreef DS Ombudsman Tom Naegels enkele maanden terug in een opiniestuk. Nu lijken journalisten bij wel meer partijen goed in de markt te liggen - om electoraal uitgespeeld te worden, als medewerker achter de schermen of als woordvoerder - maar N-VA slaagde er toch in opvallend veel journalisten de Rubicon over te laten steken. Maken rechtse journalisten dan gemakkelijker de overstap naar de politiek? Of is enig opportunisme het journalistengild niet vreemd en zijn vooral de scores in de peilingen richtinggevend voor de overstappers?
De resultaten van de meest recente Journalistenenquête zijn duidelijk: België telt opvallend veel meer linkse dan rechtse journalisten. De bevraging bij 1.640 journalisten leert dat 56 procent zichzelf links van het politieke centrum ziet, terwijl slechts zeventien procent zichzelf als 'rechts' omschrijft. De andere 27 procent plaatst zichzelf in het politieke centrum. Voor elke rechtse journalist zouden er met andere woorden ongeveer drie linkse tegenhangers moeten zijn.
Kijken we naar de mensen die de voorbije jaren de overstap maakten van de journalistiek naar de partijpolitiek (en soms ook weer terug, of van de ene partij weer verder naar de andere) dan lijkt zowat het tegenovergestelde waar te zijn, zeker als het gaat om journalisten die hun naambekendheid electoraal in de weegschaal werpen. Ons lijstje is niet exhaustief en we vullen het met plezier verder aan, maar rechtse partijen lijken, veel meer dan linkse te werven binnen het journalistieke gild. Zeker wanneer we rekening houden met de veel bescheidenere poel waarbinnen gevist kan worden.
Achter de schermen
Aan de uiterst linkse kant van het politiek spectrum, bij de Pvda+, werkt sinds vorig jaar Han Soete. Soete lag mee aan de basis van DeWereldMorgen.be en was er enkele jaren medehoofdredacteur.
Bij Groen vinden we Luckas Van der Taelen terug. Tot eind jaren '90 werkte hij als journalist en reportagemaker, vooral voor RTBF en VTM. Ook Paskal Deboosere, voormalig gezicht van het VRT-programma De Zevende Dag vervoegde Groen om er een tijdje aan de slag te gaan als woordvoerster. Na een ommetje via Telenet en Fedis kwam ze uiteindelijk bij CD&V terecht. Opmerkelijk: de overstappen dateren van 1999, het jaar waarin de dioxinecrisis het toenmalige Agalev electoraal de wind in de zeilen blies.
Bij sp.a zijn of waren nogal wat journalisten achter de schermen aan de slag. Veel van hen met een verleden bij De Morgen
Voor sp.a was de in 2009 overleden Tuur Van Wallendael, voormalig Wetstraatjournalist voor de VRT en later ombudsman van de stad Antwerpen wellicht de meest prominente ex-journalist. Minder prominent, en ook nog langer geleden was er zijn voormalige VRT-collega Daniël Buyle. Ook Vlaams parlementslid Philippe De Coene past in dat rijtje: begin jaren '80 was hij nog journalist voor De Morgen. In 1994 kreeg hij de eerste opvolgersplaats bij de Europese verkiezingen. Achter de schermen van de sp.a zijn of waren wel nog meer journalisten aan de slag. Veel van hen met een verleden bij De Morgen: Filip Rogiers (intussen bij De Standaard), Gorik Van Holen, Jan De Zutter, Renaat Schrooten en Jeroen Verelst. Een andere voormalige politieke redacteur van De Morgen, Thomas Mels, is vandaag woordvoerder van premier Elio Di Rupo.
Pol Van den Driessche
CD&V telt vandaag al wat meer 'bekende' ex-journalisten in haar rangen. Met Ivo Belet (VRT) en Veli Yüksel brengen de christendemocraten twee voormalige VRT-journalisten in stelling. Ook hun VTM-collega Pol Van den Driessche stapte over naar CD&V, maar ruilde later de politiek opnieuw voor de journalistiek, en weer terug om uiteindelijk bij N-VA terecht te komen. Met Mia Doornaert die omwille van haar journalistieke prestaties tot de adelstand werd verheven en als barones door het leven gaat, haalde voormalig premier Yves Leterme dan weer een tijdlang een zelfverklaard 'onafhankelijke adviseur' en speechschrijver in huis. Bij zusterpartij cdH werkt sinds enige tijd Ingrid Van Daele, tot voor kort bij Knack, als woordvoerster voor Joëlle Milquet.
Open VLD heeft met Dirk Sterckx de enige voormalige journalist in huis die het, al was het dan als tijdelijke noodingreep, tot partijvoorzitter schopte. Daarnaast was er Annemie Nijs, de oorspronkelijke presentatrice van Villa Politica, maar zij schoof intussen door richting N-VA. Met Dirk Achten haalde Open VLD indertijd ook een voormalig hoofdredacteur van De Standaard binnen. Achten werd later chef van de Belgische diplomatie. Een ander politiek journalist van De Standaard, Rolf Falter, werd tijdens de paarse hoogdagen adviseur van Guy Verhofstadt. Later werd hij woordvoerder van Annemie Turtelboom.
N-VA
Nog meer naar rechts zien we het aantal min of meer prominente journalisten die ook electoraal worden of werden uitgespeeld alleen maar verder toenemen. Met de komst van Peter De Roover haalde N-VA vorige week de chef politiek van Doorbraak binnen. Hij vindt er stilaan voldoende ex-collega's terug om een nieuw medium op te starten: ex-VRT gezicht Siegfried Bracke, voormalig hoofdredacteur van Trends en Knack Johan Van Overtveldt, voormalig politiek journalist van VTM Pol Van den Driessche en zijn ex-collega bij de commerciële nieuwsdienst Marc Demesmaecker. Verder zien we nog Carl Huybrechts en de van Open Vld overgekomen Annemie Nijs. Ook actief, maar minder prominent in beeld: ex-hoofdredacteur van P-Magazine en voormalig journalist van Gazet van Antwerpen Michael Lescroart en ex-VTM journalist Philippe Beinaerts. Luc Demullier, ooit hoofdredacteur van Het Volk en redactiechef bij Gazet van Antwerpen werkt vandaag als woordvoerder van Jan Peumans. Ook de twee jaar geleden overleden voormalig politiek commentator van Gazet van Antwerpen, Roger Van Houtte, was aan de slag voor N-VA.
Bij N-VA werken intussen zowat voldoende ex-journalisten om een nieuw medium op te starten
Voor Lijst Dedecker zit met voormalig De Standaard journalist Derk-Jan Eppink ook al iemand die meermaals zijn journalistiek hoedje voor een partijpolitieke variant (en omgekeerd) ruilde, in het Europees Parlement. Ook Jurgen Verstrepen die nu als onafhankelijke in het Vlaams Parlement zetelt passeerde via LDD na een eerder mislukt avontuur bij het Vlaams Belang. Mathias Danneels, voormalig algemeen hoofdredacteur van Het Nieuwsblad was in 2009 kandidaat op de Lijst Dedecker.
Ook het Vlaams Belang haalde, zeker in haar gloriedagen, wel vaker journalisten binnen. Naast Verstrepen passeerden bij het VB ook de intussen overleden Guido Tastenhoye (Gazet van Antwerpen), de vandaag voor de PVV van Geert Wilders werkende Paul Belien en ex-VRT journalist Reddy De Mey de revue.
Vertrouwen
Zijn het allemaal onderzeeërs die al die tijd in het geniep hun pen ten dienste stelden van de politieke partij waar ze uiteindelijk aan de slag gingen? Ongetwijfeld niet. Het is ook moeilijk verdedigbaar journalisten te verplichten voor de rest van hun leven journalist te blijven en carrièrewendingen richting politiek uit te sluiten. Er zijn trouwens ook veel journalisten die de stiel verlaten en als woordvoerder aan de slag gaan voor bedrijven of organisaties waar ze voorheen over berichtten. Ook daar speelt een impliciete botsing van belangen.
Een oplossing zou kunnen zijn om op zijn minst een ontluizingsperiode te voorzien. Misschien is het meest kwalijke voor de geloofwaardigheid van en het vertrouwen in de journalistiek (en de politiek) net dat het gros van de overstappen zich aan de vooravond van de verkiezingen voordoet. Daar zit vanzelfsprekend een electorale en menselijke logica achter, maar het helpt niet meteen om een boost te geven aan het vertrouwen in politiek en journalistiek, beroepsgroepen die nu al helemaal onderaan de vertrouwensbarometer bengelen.
Van nogal wat namen die hierboven de revue passeerden vindt u een biografie in ons dossier 'De stoelendans der hoofdredacteuren'
