Zowel een analyse van De Wereld Morgen als een blog van de charmante liberaal Andreas Tirez haalden fouten of in ieder geval bedenkelijke rekenkeuzes uit het rapport van Itinera. Zo legde de denktank waar onder meer Ivan Van de Cloot en Marc De Vos voor schrijven en praten, de inkomsten van de Belgische overheid naast een andere reeks landen dan waar ze de uitgaven mee vergeleek. In die laatste groep zaten ook Zweden en Denemarken, die meer middelen besteden aan sociale zekerheid en gezondheidszorg dan gemiddeld. Dat trekt de vergelijking scheef. Ook werden alle inkomsten van de staat als belastingdruk aanzien, terwijl de overheid over andere inkomstenbronnen beschikt.
Wie zegt dat?
Mij was het onderzoek van Itinera ontgaan: tussen kerst en nieuw had ik vrijaf. Het kreeg nochtans aandacht op alle nieuwssites en later ook in de gedrukte media. De meeste kranten gebruikten koppen als ‘Belgische belastingkloof: 6.200’ (De Standaard), maar de zakenkrant De Tijd zette het nogal dik aan: ‘Belgisch gezin dokt fors meer belastingen dan in buurlanden’. Geen enkele krant haalde er de fouten uit en allemaal namen ze slechts de conclusies over. Dat is ergerlijk, maar niet ongewoon. De media zijn de grootste deel van de tijd druk met het doorgeven van nieuwswaardige berichten van derden. Ook het wetenschappelijk onderzoek van universiteiten wordt door geen enkele redactie nagekeken.
Als tegenprestatie wordt bij elk artikel de bron vermeld van waar de krant haar cijfers heeft gehaald. En dat is handig. Een andere reden waarom het onderzoek mij was ontgaan, was omdat ik mij zelden verdiep in het rekenwerk van Itinera. Het is een denktank die weigert haar financiers bekend te maken, maar die royaal ondersteund wordt door Bart Verhaeghe. De man heeft zijn bijdrage wel eens vergeleken met giften aan NGO’s. Mij interesseert het onderzoek niet dat op kosten van die man wordt gevoerd. Het enthousiasme waarmee er dagenlang op Twitter om een reactie werd geschreeuwd, ontging mij dan ook enigszins. Het kan niet anders zijn dat die mensen enkel bevestigd willen zien wat ze al langer wisten.
Met meer middelen en betere vorsers zou Itinera geen andere conclusies afleveren
'Bart Verhaeghe!'
De rekenfouten die in het rapport staan zijn niet in de eerste plaats een bewijs van de ideologische vooringenomenheid die Itinera heeft, maar van amateurisme. De Wereld Morgen wees hen op een misrekening die hun resultaat lager doet uitvallen dan anders het geval was. Veel fundamenteler zijn de onderwerpkeuzes die Itinera maakt - weinig over inkomensongelijkheid terug te vinden -, en de invalshoeken van waaruit ze hun onderzoek voeren. Die bepalen veel meer het debat in Vlaanderen, dan de bochten die ze tijdens hun onderzoekswerk afsnijden. Draai het om: met meer middelen en betere vorsers zou Itinera geen andere conclusies afleveren.
Correcte cijfers zijn misschien een minimum, maar het begint meer op een strohalm te lijken waar iedereen zich aan vastklampt. Ook tijdens de campagne zal de vraag weer opduiken om verkiezingsprogramma’s na te rekenen alsof daarmee de oplichters zullen worden ontmaskerd en de helden gekroond. Politiek gaat over meer dan dat. In De Standaard beweerde Gwendolyn Rutten zaterdag dat ze haar ideologie best in één woord (vrijheid) kon samenvatten. Een politiek debat waarbij iedereen achter elkaar zijn woord roept, is misschien ook niet ideaal. Maar het zou ons een hele hoop rekenwerk besparen, en zoveel minder genuanceerd zou het er niet aan toegaan. Ivan Van de Cloot en Marc De Vos moeten tijdens hun ronde dan maar ‘Bart Verhaeghe!’ schreeuwen.
