Meritocratie

Herman Loos
Herman Loos - Column - Uitgelicht
Herman Loos

Een buurvrouw werkt reeds tien jaar in het fabriekje waar mijn vrouw nu met tijdelijke contracten aan de slag is. Ze begon er, zoals gebruikelijk, met korte interims. Daarna volgden contracten van bepaalde duur, afgewisseld met periodes van werkloosheid om binnen het kader van de wetgeving te blijven zonder een vast contract aan te bieden. Na een vijftal jaren kreeg ze uiteindelijk toch een vaste betrekking. Met tien dienstjaren op de teller verdient ze 1.160 euro per maand.

Stinkende best

Dat is wat mensen verdienen wanneer ze onvoldoende begaafd zijn om verder te studeren en de pech hebben niet erg goed te zijn in iets anders, of tenminste niet goed genoeg om in ons economisch systeem niet perfect vervangbaar te zijn. Door machines, door werknemers ergens in de wereld die goedkoper zijn, door het leger aan stilaan wanhopige werklozen dat geen kans onbenut zal laten om te werken aan de bodemprijs die onze wetgeving toestaat.

Iemand als onze buurvrouw zal nooit in aanmerking komen voor een job waar je gewoon een leuk loon voor krijgt, een loon dat toelaat om ook in de tweede helft van de maand zonder zorgen door de supermarkt te struinen, om af en toe eens iets ontspannend te doen, om een defect aan een auto die eigenlijk al lang versleten is niet te moeten ervaren als een reden om in de volgende zes maanden met nog minder te gaan leven.

Mensen krijgen wat ze verdienen. Dat is toch stilaan de consensus? Arm, rijk, werkloos, baas. Meritocratie. Maar op welke basis steunt eigenlijk die bewering? Het enige wat onze buurvrouw zichzelf kan verwijten is dat ze niet heeft meegekregen wat anderen wel kregen, zij het genetisch of sociaal. Intussen heeft ze even hard in zichzelf geïnvesteerd als elk ander, elke ingenieur of arts of bedrijfseconoom. Ze heeft haar stinkende best gedaan. Als beloning krijgt ze wat kliekjes.

Een student werkt tijdens zijn studies globaal gezien niet harder dan een ongeschoolde arbeider in dezelfde periode in zijn leven

Buitensporig beloond

Dit is de leuze waar de meritocratie graag mee uitpakt: investeren in jezelf. Terwijl de grootste investering door de samenleving gebeurt. In ons model zelfs financieel: hogere studies worden voor het grootste deel door de samenleving bekostigd. Een student werkt tijdens zijn studies globaal gezien niet harder dan een ongeschoolde arbeider in dezelfde periode in zijn leven. Toch zal de afgestudeerde in zijn beroepscarrière meer, tot zelfs buitensporig, beloond worden om de inspanning die hij deed.

Met de hele discussie over wie dan meer moet verdienen, de jongere of de oudere, komen de laagste inkomensklassen geen stap verder. Nochtans zijn zij het die deze stap echt nodig hebben.

LEES OOK
Peter Casteels / 06-05-2013

Leven in een economisch model

Oudere werknemers produceren minder dus horen ze niet meer te verdienen dan hun jongere collega’s. Het is een stelling die opgang maakt onder economen en straks ook beleidsmakers…
Peter Casteels - Column - Uitgelicht