Wat laten we ons toch kennen. Wordt een jonge, blonde Gentse beestachtig afgeslacht, schreeuwen we onze onmacht en ons verdriet uit. Wanneer een jonge, uitgewezen Afghaan wordt omgebracht, vinden we dat collateral damage. Gaan we een staatssecretaris bejubelen omdat ze zich in haar beleid niet laat beïnvloeden door compassie. Aurore was namelijk een van ons, Navid, de jongen die het uitwijzingsbeleid richting Afghanistan symboliseert niet. Uit commentaren leid ik overigens af dat mensen zoals Navid nooit een van ons zullen zijn. Tja.
Foute perceptie
De mond hebben we vol over het achterlijke van een cultuur waarin een vrouw de hoofddoek draagt. Wanneer we geconfronteerd worden met een gelijkaardige opmerking, namelijk dat het wel behoorlijk achterlijk is om een kindervriend een zwart knechtje mee te geven, wentelen we ons in ons grote gelijk als varkens in een aalput. Met zijn twee miljoen duimen we een Facebookpagina die beweert dat het allemaal foute perceptie is, dat hele gedoe rond racisme. "Als je je beledigd voelt, komt dat enkel omdat je te dom bent om te beseffen dat het niet beledigend bedoeld is."
Waar een debat raadzaam is, komt een stellingenoorlog. Wij doen het niet alleen. Kritiek is namelijk de achilleshiel van elke cultuur. Het in vraag stellen van gebruiken is een belangrijk mechanisme maar geen enkele cultuur blijkt in staat er verstandig mee om te gaan. In haar omgang met kritiek is elke cultuur een beetje achterlijk. Nochtans is het niet ondenkbaar dat gebruiken veranderen. In geval van het Sinterklaasfeest is de datum van 6 december al vele jaren aanpasbaar aan de grillen van de werkweek. Waarom zou de Piet dan niet aan opfrissing toe kunnen zijn?
In haar omgang met kritiek is elke cultuur een beetje achterlijk
Zand door de vingers
Probleem is echter dat de vraag van buitenaf komt. Zo gaat dat. Aangezien we de gebruiken van de ander rationeel noch emotioneel kunnen vatten, stellen we ze in vraag. In extreme gevallen leidt dit tot een verbod, wat door de geviseerde groep enkel als een dictaat kan worden verstaan. Cultuurgebruiken worden immers van binnenuit veranderd, zeker in een democratie. Dat zou niet enkel voor de dominante cultuur maar ook voor minderheidsculturen moeten gelden. Het in vraag stellen van een gebruik is daarom een belangrijke stap, de eis om een verbod de stap te ver.
De enige oplossing: loskomen uit de eigen klei en het zand van de ander door de vingers zeven. Wat is samenleven immers meer dan een halve Schot en een halfslachtige Vlaming die proberen in hun Franse dorp een Russische versie te brengen van een lied met als boodschap dat we uiteindelijk er enkel samen uit zullen geraken? En aanvaarden dat een verdwaalde Rus opstaat en roept: het trekt op den hond zijn kloten, maar ik waardeer uw inspanning.
