Nee, mijn vrouw is niet alleen. Zo werken honderdduizenden mensen in de Europese Unie. Ze zijn het gemakkelijk vervangbare deel van de arbeidsmarkt, zo wordt gezegd. Er gaat dan ook geen werkdag voorbij zonder dat ze met de neus op die feiten worden gedrukt. In het geval van mijn vrouw: "Ja, de voorbije zes maanden heb ik steeds iemand met diploma gevonden, maar nu niet. Dus …" (Nu heeft mijn vrouw wel het diploma van opvoedster en weet de personeelsmanager dat. Het is enkel nog niet gevaloriseerd in Frankrijk.)
Geen collega's
Ze zijn in de ogen van het management altijd te duur, nooit flexibel genoeg en steeds te weinig betrokken bij het bedrijf. Vooral dat laatste: te weinig betrokken. Dat was het verwijt waarmee de personeelsmanager aan de lijn hing toen mijn vrouw vandaag haar fijnzinnig gemotiveerde ontslag had gegeven. Dat de collega's daar het slachtoffer van zijn. (Dat de collega's er het slachtoffer van zijn, daarvoor zal de personeelsmanager wel zorgen.)
Hoezo, collega's? De wegwerpwerknemer heeft geen collega's. Toen het teamvergadering was, toen de protocollen gewijzigd werden, toen er zes maanden geen bericht kwam: toen was mijn vrouw geen collega. Op haar eerste werkdag in zes maanden, als enige begeleidster in een groep met zware psychiatrische patiënten, was ze overigens ook geen collega. Een kleine notitie in verband met gewijzigde dagschema's was het enige wat ze vond. Onvoorbereid en onwetend sloeg ze zich door de dag.
Je verliest niets. Als wegwerpwerknemer ben je al lang verloren
(U denkt: dit is een uitzonderlijke situatie. U denkt: het is maar een kant van het verhaal. U denkt: zoiets zal me niet overkomen. U denkt: ver van mijn bed. Zo sussen we immers onze angsten. Tot de dag dat we plots zelf wegwerpwerknemer blijken te zijn. Dan staan we alleen. Want al die andere denken – nou ja. Wat die anderen denken, weten we wel.)
Sociaal appel
Het is natuurlijk niet wat een manager verwacht. Een wegwerpwerknemer die de handdoek werpt. Dat is morgen een werkonwillige. Bestaansminimum en klaar voor een leven als sociale paria. Normaal gesproken is er voldoende angst om alles te ondergaan: ontmenselijkte arbeid tegen nulvoorwaarden is in tijden van crisis beter dan niets. En als het doembeeld van de marginaliteit niet werkt, is er het sociaal appel. Zo staat het ongetwijfeld in een boekje personeelsmanagement voor dummies: laat de werknemer zien dat hij deel is van een team.
Maar er is geen enkele reden om het te pikken. Indignez-vous! Je verliest niets. Als wegwerpwerknemer ben je al lang verloren. Het is maar wanneer ze durven inzien dat ze niets te verliezen hebben, dat arbeidsomstandigheden voor wegwerpwerknemers zullen veranderen.
