2014 is een druk verkiezingsjaar, maar Open Vld vindt vast een vrijdagmiddag waarop de partij kan vieren dat ze vijftien jaar deel uitmaakt van de federale regering. Sinds Guy Verhofstadt in 1999 een paars-groene regering vormde, leverden de Vlaamse liberalen onafgebroken een vicepremier. Toch hoopt Rutten dat met haar boekje een ‘politieke lente’ aanbreekt. Want het moet allemaal anders. In het geheel niet gehinderd door de scepsis die het verleden van haar partij oproept en hopend dat haar enthousiasme overslaat op de lezer, pleit ze voor een radicale ommekeer in de zuiverste liberale traditie.
Verzoeknummers
Die gespeelde onbezonnenheid maakt het lastig om de voorstellen in haar boekje te beoordelen. Zo pleit Rutten voor het afschaffen van het loonoverleg. Individuele werknemers onderhandelen best alleen met hun werkgever zonder zich te groeperen. Meent zij dat écht – ik denk van niet -, of schrijft ze het enkel om haar achterban te plezieren? En wordt dat een prioriteit bij de volgende verkiezingen, een breekpunt, of is het een los ideetje? Het enige concrete voornemen dat ze maakt – het overheidsbeslag moet terug onder de helft van het BNP – is pas voor 2020. Dan zijn we gelukkig alweer in de ban van de beloftes voor 2030.
Iedereen kan zulke stoere uitspraken doen, maar als een partij keer op keer bewijst dat ze zich tevreden stelt met een compromis, wordt dat vervelend. Dat is misschien een spijtige zaak. Die compromissen zijn noodzakelijk en mogen politici er niet van weerhouden om na te denken over hun uitgangspunten, maar het zou hen enig realiteitsbesef kunnen bijbrengen. Gwendolyn Rutten kiest ervoor om met een wit blad papier te beginnen. Dat maakt haar tekst vooral ongeloofwaardig en drammerig.
Bordkartonnen mens
Voor iemand die de mond vol heeft van het vrije en zelfstandige individu, is Ruttens schets van de mensheid bijzonder benauwend
Wat ook niet helpt is dat Rutten amper originele ideeën formuleert en zich beperkt tot het opzeggen van liberale gemeenplaatsen. Ze doet alsof ze naar alle burgers de hand reikt, maar ‘De geëngageerde burger’ biedt munitie voor een ouderwetse stellingenoorlog tussen links en rechts. Daarbij verbaast vooral de onderwerpkeuze. De vergrijzing, de competitiviteit van onze bedrijven en zelfs de eurocrisis: het blijft allemaal onvermeld. ‘De geëngageerde burger’ mist daarmee alle urgentie. Rutten raakt liever modieuze thema’s aan zoals de netwerksamenleving, Big Data en het groeiende belang van steden, maar ze mist de achtergrond om aan die debatten een bijdrage te leveren.
Wat veruit het meeste verveelt, is het mensbeeld dat Gwendolyn Rutten propageert. Voor iemand die de mond vol heeft van het vrije en zelfstandige individu, is haar schets van de mensheid bijzonder benauwend. We moeten allemaal het heft in eigen handen nemen. We moeten allemaal de handen uit de mouwen steken. En we weten het allemaal beter dan de overheid. Voor twijfel en kwetsbaarheid is er geen plaats in het hoofd van de bordkartonnen mens waar Rutten het over heeft. Ze toont zich daarmee de ideoloog die de nuances en de blik van kunstenaars mist. Politieke teksten helpen zelden de mens beter te begrijpen, maar dwingen hem een begrip van zichzelf op.
Voor wie de simplistische ideologie van Rutten deelt, ligt dat als vanzelfsprekend anders. Die herkent in ‘De geëngageerde burger’ zichzelf. Die is blij dat een voorzitter van zijn partij eindelijk de vakbonden bekampt, het middenveld uitdaagt en de overheid neerhaalt. Misschien gelooft hij zelfs echt dat Rutten de komende maanden werk zal maken van het afschaffen van het loonoverleg. Bij zoveel durf kan de trouwe partijsoldaat wegdromen tot aan de verkiezingen van 2014. Daarna moet hij maar op zoek naar een nieuwe voorzitter.
