The Guardian en de teloorgang van de vierde macht

Tom Cochez
Aan het News-of-the-World-schandaal gingen heel wat andere onfrisse praktijken vooraf (Foto Howard Lake)
Aan het News-of-the-World-schandaal gingen heel wat andere onfrisse praktijken vooraf (Foto Howard Lake)
Naamloos
Screenshot reclamecampagne The Guardian

Het National Security Agency (NSA), de in elektronische informatie gespecialiseerde Amerikaanse veiligheidsdienst, bewaart informatie van miljoenen Amerikanen die telefoneren via Verizon, een van de grootste Amerikaanse providers. Het NSA kan met behulp van het PRIMS-programma en internetgiganten zoals Google en Facebook ook gewoon meelezen met al uw mails en heeft zicht op uw hele internethandel en -wandel. Dat weten we dankzij de Britse krant The Guardian die de informatie eind vorige week naar buiten bracht.

News of the World

Het is niet de eerste keer dat The Guardian wereldnieuws brengt.  De krant stond onder meer op de eerste rij bij de onthullingen in het kader van Wikileaks en bijna twee jaar terug luidde artikels in de krant het einde in van News of The World, een pulpblad uit de stal van mediamagnaat Rupert Murdoch. Dat laatste voorbeeld is illustratief voor de manier waarop The Guardian werkt. Jarenlang beet een van hun onderzoeksjournalisten zich vast in het reilen en zeilen van de eigen mediasector. Dat leidde tot de publicatie van Flat Earth News, een spraakmakend boek dat naadloos fileert hoe de commerciële onderbouw van reguliere media heeft geleid tot een mediasector die nog maar weinig van doen heeft met het klassieke idee van vierde macht. In het boek wordt ook uitgebreid beschreven hoe (Britse) kranten zich bedienen van privédetectives en allerlei andere illegale praktijken om aan hun informatie te komen. Jarenlang was er niemand die luisterde tot het bericht over het hacken van de gsm van een vermist 13-jarig meisje door News of the World de Britse samenleving in het hart raakte. Het was de eerste dominosteen van een lange rij die de veel te innige relatie tussen mediabonzen en politieke machthebbers in kaart bracht.

De krant put een belangrijk deel van haar geloofwaardigheid uit haar onderliggende structuur. The Guardian is geen klassiek commercieel mediabedrijf maar wordt gefinancierd door een trust. Dat laat de krant toe commerciële afweging ondergeschikt te maken aan journalistieke. Jaarlijks organiseert de krant zelfs een soort interne audit om na te gaan of ze zich in de feiten wel houdt aan de hoge morele journalistieke standaarden die ze zichzelf oplegt.

The Guardian is geen klassiek commercieel mediabedrijf  maar wordt gefinancierd door een trust

Hoe lang nog?

De krant omarmt ook als geen ander de digitale (r)evolutie. The Guardian is zonder meer trendsettend in digitale journalistiek. De papieren krant bestaat nog wel, maar alle artikels verschijnen (eerst) online. De site, die helemaal gratis is, wordt wereldwijd door 40 miljoen lezers gevolgd. Bovendien wordt er uitgebreid geëxperimenteerd met nieuwe vormen van journalistiek zoals datajournalistiek en crowdsourcing. De krant slaagt er ook als geen ander in om lezers te betrekken, onder meer met initiatieven  zoals het Guardian Open Weekend. Dat hoofdredacteur Alan Rusbridger al sinds 1995 aan het hoofd staat van de krant zegt veel over de unieke positie die de krant in ons hedendaagse medialandschap inneemt.

The Guardian mag dan al het toonbeeld zijn van hoe het kan en moet, toch is er een probleem. De krant maakt jaar in jaar uit forse verliezen. Elke dag opnieuw, zo zegt Alan Rusbridger zelf, verliest de krant 100.000 pond (ruim 117.000 euro). Veel wordt goedgemaakt door de inkomsten uit een online verkoopmarkt voor tweedehands auto's en de rest wordt voorlopig nog bijgepast door The Scott Trust Limited, maar The Guardian zelf is de eerste om zich openlijk af te vragen hoe lang die situatie nog houdbaar is.

Kunnen, mogen, doen

De onderliggende bedrijfsstructuur en de resolute keuzes maken The Guardian vandaag tot een soort last man standing van de vierde macht. De Britse krant zit niet op de schoot van de machthebbers in al hun verschijningsvormen, maar kijkt kritisch naar de manier waarop macht wordt aangewend. Ze kan dat omdat ze er (vooralsnog) het geld en de middelen voor krijgt, ze mag dat omdat ze niet in handen is van grote mediabonzen, en vooral: ze doet het.

samen met de krant staan ook de journalistieke waarden die ze belichaamt op de tocht

Helaas staan samen met de krant ook de journalistieke waarden die ze belichaamt op de tocht. Wat als de bodem van de kas van The Scott Trust Limited is bereikt? Wie zal ons dan nog vertellen dat het NSA onze mails meeleest of dat mediabedrijven op zoek naar een sappig verhaal zonder scrupules de voicemail hacken van vermiste kinderen? Het wordt afwachten welk pad The Guardian kiest. In essentie zijn er drie keuzes: ofwel houden mensen met geld die doordrongen zijn van het belang van een sterke onafhankelijke vierde macht, via een trust The Guardian boven water, ofwel wordt The Guardian ook online betalend. Optie drie is de overheid die geld stopt in (onderzoeks)journalistiek via een onafhankelijke trust. Een soort Fonds Päscal Decroos maar dan met een veelvoud aan middelen en mogelijkheden. De recentste onthullingen maken alleszins duidelijk dat de democratische nood eraan gigantisch groot is.

Een uitgebreid en zeer lezenswaardig verhaal over de unieke positie die The Guardian in het medialandschap bekleedt, leest u hier, in Intelligent Life

LEES OOK
Charlotte Doolaege / 11-04-2012

James Murdoch: van koningszoon tot outcast

De carrière van James Murdoch lijkt voorbij. Hoe gaat iemand van gedoodverfde erfgenaam van een mediaconglomeraat naar persona non grata? Een analyse van de carrière van Murdoch…
James Murdoch lijkt niet meer de gedoodverfde opvolger van zijn vader.
Tom Cochez / 12-07-2011

Een doofpot vol illegale mediapraktijken (2003-2011)

Al bijna tien jaar hebben Britse media, politiediensten en politici weet van de illegale afluisterpraktijken waar News of the World maar ook tal van andere kranten zich van…
Aan het News-of-the-World-schandaal gingen heel wat andere onfrisse praktijken vooraf (Foto Howard Lake)
Tom Cochez / 12-07-2011

De hoofdrolspelers

De hoofdrolspelers in het afluisterschandaal rond News International.
De spilfiguur: Rupert Murdoch (World Economic Forum)