Stuckler en Basu schreven samen een boek over de gevolgen van drastische besparingen in crisistijden op de gezondheid van mensen. ‘The Body Economic’ – ik las voorlopig enkel een voorpublicatie, recensie en interview – is slechts opmerkelijk omdat het effecten benoemt die meestal onbesproken blijven in het economische debat. De auteurs waarschuwen voor de desastreuze gevolgen van besparingen in Griekenland, maar iedereen die weet dat de Griekse overheid sinds 2008 40 procent bezuinigde op het budget voor gezondheidszorg en eerlijk met zichzelf is, weet dat zoiets niet kan zonder dodelijke slachtoffers te maken.
Zelfmoord
Naast zulke besparingen, is werkloosheid een groot gezondheidsrisico. Werklozen lopen twee maal zoveel kans om zelfmoord te plegen als mensen met een baan. Dat heeft veel te maken met het geldgebrek en andere zorgen waar ze mee thuis zitten. De Belgische overheid heeft al lange tijd als prioriteit om werklozen onder de armoedegrens te duwen. Volgens de meest recente cijfers van OASeS is het armoederisico voor hen 37,8 procent. Een consensus over partijgrenzen heen zegt dat zoiets mensen helpt – als ze niet eerder zelfmoord plegen natuurlijk – om een baan te vinden.
Om die reden verlaagde de regering Di Rupo in 2012 nogmaals de uitkering voor langdurig werklozen, maar de strategie lijkt niet te werken. Vorige week voorspelde het Planbureau dat de werkloosheid tot minstens 2015 verder zal oplopen. In die tijd raken nog eens 52.000 mensen hun baan kwijt. De schuldige is de aanslepende eurocrisis. In de Verenigde Staten neemt de werkloosheid lichtjes af, terwijl die in Europa alleen maar toeneemt. U kent het probleem.
Zolang de eurozone in recessie verkeert, moet niemand hopen op nieuwe banen. In hetzelfde artikel waarin De Morgen vrijdag de cijfers van het Planbureau publiceerde, liet de krant ondernemer Luc Bertrand nogmaals pleiten voor extra overheidsbesparingen van twee tot drie procent van het BNP. Dan zou het vertrouwen pas terugkeren. Er zijn optimisten die de eliteconsensus over zulke dwaze maatregelen zien afkalven, maar waarschijnlijk heft de Belgische overheid de uitkeringen nog eerder boven de armoedegrens dan dat Europa zich ernstig over haar crisisbeleid bezint.
Werklozen moeten zich écht emanciperen. Maar dat kunnen ze pas als wij hen geen depressie aanpraten.
Jaloersmakend
De komende jaren zitten heel wat mensen zonder baan zonder dat zij daar zelf iets aan kunnen doen. Ze zijn het slachtoffer van – San F. Yezerskiy kan hopen wat hij wil - incompetent beleid. Hen valt niets te verwijten. Het is daarom sympathiek van Stuckler en Basu dat zij een truc uit de psychiatrie toepassen en werkloosheid een ziekte of zelfs ‘pandemie’ noemen. Net zoals een label als ADHD de schuld van onuitstaanbaar gedrag al te vaak buiten de wil van individuen legt, ontnemen ze werklozen elke verantwoordelijkheid. Het zijn geen leeglopers maar ziektelijders. Dat is een schrale troost.
Als werklozen gedeprimeerd en zelfs suïcidaal worden, heeft dat met geldgebrek te maken maar ook met een samenleving die helemaal is ingericht naar de arbeidsmarkt. Dat een baan mensen emancipeert was een riedel die het voorbije decennium door alle politici is overgenomen. Door hem eindeloos te herhalen werd hij waar. Mensen met een rotbaantje waarvan de meerwaarde in geld moet worden uitgedrukt omdat er helemaal niets anders aan is dat de moeite loont, voelen zich beter dan hun werkloze buren. Wat in de feiten een zee van vrije tijd is, maken wij allemaal samen tot een ziekte.
Het bewees altijd al in wat voor een schrale samenleving wij (en misschien vooral politici) leven, maar in een tijd waarin de werkloosheid door de overheid wordt georganiseerd, zijn zulke opmerkingen wel helemaal misplaatst. Werklozen hoeven zich nergens schuldig over te voelen. En al helemaal niet ziek. Ze kunnen de tijd nemen om bij te leren over onderwerpen zonder enige marktwaarde of voor bezigheden waar niemand hen ooit voor zou willen betalen. Werklozen moeten zich écht emanciperen. Maar dat kunnen ze pas als wij hen geen depressie aanpraten. We moeten er ook geen medelijden mee hebben. We moeten er jaloers op zijn.
