'We kunnen ook, zoals ik al zei, vergiffenis vragen en vergiffenis geven'

Roel Verschueren
danneels
danneels

'We kunnen ook, zoals ik al zei, vergiffenis vragen en vergiffenis geven' © Godfried Danneels – De Danneels tapes over Roger Vangheluwe. Hoe kerkelijke oversten met slachtoffers van seksueel misbruik zijn omgegaan. Class action.

10 september 2010.

Professor en kinderpsychiater Peter Adriaenssens stelt zijn (onvolledig) rapport voor over seksueel misbruik binnen de kerk op een druk bijgewoonde persconferentie. Journalisten en de hele samenleving vernemen voor het eerst de draagwijdte van de problematiek.

Met dit verslag willen we de herinnering aan al deze getuigen een plek in de geschiedenis geven. Ook al is dit verslag onaf. Het is maar een brok uit het leven van velen. De 124 verhalen geven een lezing van waarheid. Zelfs wie seksueel misbruik in de Kerk als realiteit neemt, kan zich met moeite voorstellen wat kinderen meemaakten. Dit verslag wil Kerk, Justitie, slachtoffers en zorgverlening aansporen niet op te geven. Uit een crisis kan beter werk voortkomen.

Hij besluit: "alle congregaties, alle internaten, alle bisdommen zijn betrokken."

Zaterdag 11 september 2010

Alle Belgische kranten wijden pagina's lang aandacht aan het rapport. Zwarte zaterdag voor slachtoffers, zowel als voor de hele samenleving. De verhalen zijn ondraaglijk hard, de getuigenissen van honderden slachtoffers worden binnen of buiten context volledig afgedrukt. Het onmiddellijke resultaat was duidelijk: een taboe binnen de samenleving, seksueel misbruik binnen de kerk, was doorbroken.

We dragen het verslag in het bijzonder op aan de moed van het slachtoffer waarmee alles begon, op 23 april. Een man van veertig die durfde getuigen over seksueel misbruik, tegen alle hiërarchie in, het dwong respect af, het gaf een onbekende massa plots een stem.

Adriaenssens draagt het verslag op aan het slachtoffer van Roger Vangheluwe. Het was hij die de bal aan het rollen bracht, hij lag aan de basis van de zelfbeschuldiging van ex-bisschop Vangheluwe, hij lag aan de basis van de Daneels-tapes, en het feit dat honderden slachtoffers van seksueel misbruik binnen de kerk langzaam, druppelsgewijs, in het daglicht traden. Het nawoord van Peter Adriaenssens in het boek "Morgen is van mij", wordt een van de meest gelezen artikels in de geschiedenis van De Standaard en De Standaard-online: "De ziekte van de stilte". (4)

Wat Vangheluwe daarna nog aan ravage aanrichtte via zijn interview dat heel Vlaanderen schokte, is ondertussen onuitwisbaar deel van de geschiedenis over hoe leden van de kerk met het onderwerp omgingen, en nog steeds omgaan.

November 2010 - Juni 2011

De slachtofferorganisaties beginnen zich te organiseren. Met de regelmaat van de klok verschijnen nieuwe verhalen over seksueel misbruik, houden slachtoffers de vinger aan de pols, verschijnen interviews en opiniestukken, en start de hele procedure van de cel 'pedofilie' binnen het Belgisch gerecht met het ondervragen van honderden slachtoffers en het verzamelen van feiten en gegevens omtrent 'schuldig verzuim'. Slachtoffers getuigen, overhandigen bewijsmateriaal en vertellen hun verhaal aan de 'cel Dewaele' van de gerechtelijke politie. Ondertussen loopt Operatie Kelk, het schandelijke bewijs dat het gerecht niet meer weet van welk hout pijlen maken. Na te lezen op Wikipedia. (6)

In juni 2011, wordt tijdens een internationaal druk bijgewoonde persconferentie in Vooruit in Gent, aangekondigd dat een groep slachtoffers van seksueel misbruik, als eerste in Europa, een groepsvordering (Class Action) starten tegen de oversten van Belgische congregaties, de Belgische Bisschoppen en de Heilige stoel wegens schuldig verzuim. De verdediging van de Belgische bisschoppen, onder leiding van advocaat Fernand Keuleneer onderneemt alle mogelijke stappen en voert een regelrechte procedureslag om een rechtszaak te verhinderen. De stafhouder van de Gentse balie verleent echter - uitzonderlijk en als primeur - de toelating aan advocaten Walter Vansteenbrugge en Christine Mussche, tot het inleiden van de groepsvordering.

Arbitragecommissie 2011-2012

De verdediging zal alle middelen aanwenden om ervoor te zorgen dat 'schuldig verzuim' als aanklacht geen kans krijgt

Naar aanleiding van de inspanningen geleverd door de parlementaire commissie justitie, ontstond in februari 2011 de Arbitragecommissie seksueel misbruik. Die zou, in samenwerking met de kerk, ervoor zorgen dat slachtoffers van seksueel misbruik voor wie de feiten verjaard waren, een schadevergoeding zouden bekomen voor het geleden leed volgens vooraf bepaalde criteria. Sinds oktober 2012 kunnen slachtoffers geen dossier meer indienen bij die commissie.

Volgens de jongste gegevens van de Werkgroep Mensenrechten in de Kerk (WMK) ziet de toestand van de slachtoffers er als volgt uit:

WMK bezit 806 gekende en gedocumenteerde dossiers van slachtoffers. Dit is uiteraard slechts een deel van het werkelijk aantal slachtoffers.

  • 621 slachtoffers kozen voor Arbitrage  (met zekere overlapping met de bisschoppelijke opvangpunten - 180 daarvan zijn bij WMK gekend)
  • 307 slachtoffers kozen voor een Bisschoppelijk meldpunt (met zekere overlapping met Arbitrage - 88 daarvan zijn bij WMK gekend) waarvan 90 tot nu toe door Arbitrage werden gecompenseerd

Een nog te groot aantal uitzonderingen niet te na gesproken, zijn de meeste slachtoffers over de behandeling in beide opvangpunten trouwens tevreden over de manier waarop ze erkenning bekwamen en hoe ze werden behandeld. Dat de twee instanties echter met twee maten en gewichten werken blijkt ook uit hun getuigenissen.

  • bijna de helft van de slachtoffers verkoos niets doen
  • tussen 1992 en nu kregen ongeveer 50 slachtoffers een uitspraak via het Gerecht (meestal dus niet verjaarde feiten)
  • 20 hadden een minnelijke regeling met de commissie Halsberghe
  • 27 slachtoffers zijn intussen overleden

Schuldig verzuim - 21 mei 2013

Waar het op 21 mei over gaat is 'schuldig verzuim'. De slachtoffers die zich aangesloten hebben bij de groepsvordering willen bewijzen dat kerkelijke overheden

  • (1) op de hoogte waren van  misbruik binnen hun eigen congregatie, bisdom of kerk
  • (2) de reputatie van de kerk als hoogste goed hebben verdedigd in plaats van het welzijn van de aan hen toevertrouwde kinderen te verzekeren
  • (3) de daders beschermden door hen over te plaatsen naar ander parochies, congregaties, instellingen beheerd door de kerk, of buitenlandse vestigingen die door de kerk werden beheerd
  • (4) geen bescherming hebben gegeven aan de kinderen in nood
  • (5) geen aangifte hebben gedaan bij justitie over het onaanvaardbare gedrag van de door hen aangestelde priesters

De verdediging zal alle middelen aanwenden om ervoor te zorgen dat 'schuldig verzuim' als aanklacht geen kans krijgt en mogelijk verzoeken het principe van 'class action' of groepsvordering te betwisten. Dit is een procedureslag, en gaat niet over de essentie van de aanklacht.

De bewijslast van 'schuldig verzuim' ligt inderdaad bij de slachtoffers, de toepassing van een groepsvordering werd in deze zaak echter door de stafhouder van de Gentse rechtbank al twee jaar geleden toegelaten. En de meningen zijn intussen gerijpt en veroordelingen in het buitenland maken duidelijk dat schuldig verzuim inderdaad bewezen wordt.

Eerste veroordeling schuldig verzuim in het buitenland

Schuldig verzuim werd in een paar landen ondertussen al als bewezen geacht. De eerste veroordelingen zijn gevallen.

Monsignor William Lynn is de eerste die wordt veroordeeld voor het toedekkenvan seksueel kindermisbruik binnen de kerk (Foto bishop-accountability)
Monsignor William Lynn is de eerste vertegenwoordiger van de kerk die werd veroordeeld voor het toedekken van seksueel kindermisbruik. (Foto bishop-accountability)

Monsignor William J. Lynn, de voormalige rechterhand van kardinaal Anthony J. Bevilacqua, werd vrijdag 22 juni 2012 in Philadelphia schuldig bevonden aan het in gevaar brengen van kinderen en wordt zo officieel de eerste vertegenwoordiger van de Katholieke kerk in de Verenigde Staten die veroordeeld werd wegens het verzwijgen van seksueel misbruik door priesters waarvoor hij verantwoordelijk was.

De moed die het Belgisch rechtssysteem zal moeten opbrengen is enorm. Het gaat immers over:

  • de onafhankelijkheid van het gerecht ten opzichte van de kerk,
  • het aanvaarden van de bewijzen ten laste die duidelijk maken in welke mate de oversten van nogal wat kerkelijke instanties niet of te licht met de hen bekende informatie over seksueel misbruik zijn omgegaan,
  • de mate waarin de verantwoordelijke binnen de kerk uit eigenbelang deze feiten hebben verduisterd, en de onzorgvuldigheid die ze aan de dag legden bij het verplaatsen van daders naar andere oorden waar die zonder enig verder toezicht gewoon verder hun gang konden gaan.

Feiten: de Class Action

Daarover zal de 'Class Action' gaan.

Feit is: Kardinaal Danneels wist van het misbruik van Vangheluwe en maakte er geen melding van. Hij vroeg het slachtoffer zijn dader te vergeven. Niets meer, noch minder. De Danneels-tapes zijn wat ze zijn en publiek gekend. Dat destijds de hele bisschoppenconferentie op de hoogte was van gevallen van misbruik, zal blijken uit de dossiers van slachtoffers.

Uit de transcriptie van het gesprek blijkt dat de kardinaal actief deelgenomen heeft aan het gesprek en wel degelijk meer gezegd heeft dan wat hij op 24 april op zijn persconferentie liet uitschijnen. Er is van mijnentwege nooit maar een schijn van een poging ondernomen om de zaak in de doofpot te stoppen of er de mantel van de geheimhouding over te gooien... Het doel van de bijeenkomst was dat ik vooral zou luisteren, luidde het toen. Uit de opnames blijkt ook dat Danneels weinig medeleven toont met het slachtoffer, maar vooral bezorgd is om het imago van de kerk en bisschop Vangheluwe. Zo zou hij hebben geprobeerd de zaak geheim te houden tot Vangheluwe een jaar later met pensioen zou gaan.  (De Redactie 28/8/2010)

Feit is: Vangheluwe lacht zijn misdaden weg. Op het scherm dan nog (5), voor iedereen die het kan bekijken. Hij geeft geen blijk van enig inzicht in zijn daden en fouten, en is ondertussen nog altijd niet echt gesanctioneerd door zijn kerkelijke oversten.

Feit is: Leden van De broeders van Liefde, de Jezuïeten, de Oblaten, de Zusters van Liefde, en alle andere congregaties hebben zich schuldig gemaakt aan seksueel misbruik. Hun oversten hebben het probleem genegeerd, ontkend, zelfs gemanipuleerd en geweigerd met slachtoffers te praten. Jaren lang. In jongensinternaten zowel als in meisjesinternaten. 'Alle internaten' werden in het rapport van Peter Adriaenssens aan de schandpaal genageld. Over de manier waarop elke congregatie met de misbruikproblematiek is omgegaan en soms nu nog omgaat, bestaat voldoende documentatie binnen de dossiers van de slachtoffers.

Jullie hebben toch de Parlementaire onderzoekscommissie gehad die voor jullie gevochten heeft? Jullie hebben toch de bisschoppelijke meldpunten waar jullie op begrip en compensatie kunnen rekenen? Jullie hebben toch de arbitragecommissie waar ook verjaarde gevallen van seksueel misbruik fair worden behandeld?

Andere aanklacht wegens een ander delict

Juist. Maar daarover gaat de groepsvordering niet. Het gaat om een ander delict. Het gaat over hoe de oversten van daders met de problematiek en dus hun verantwoordelijkheid zijn omgegaan. Over hoe geestelijken door hun oversten werden beschermd, overgeplaatst, en een nieuw territorium kregen, zonder begeleiding, zonder opvang, zonder aanklacht. Waardoor de dader gewoon verder deed. Dat is de definitie van schuldig verzuim. Net zoals een bisschop die de hele samenleving beledigt door in een interview zijn gepleegde misdrijven te bagatelliseren en weigert daaruit de nodige consequenties te trekken. Of een kardinaal die beweerde niets te weten over de feiten door een bisschop gepleegd, en die zich daarna onbevoegd verklaart om te zoeken naar een oplossing. De tapes bestaan en maken duidelijk hoe een kerkoverste op een voor de samenleving onverklaarbare en onaanvaardbare manier met de slachtoffers van seksueel misbruik is omgegaan.

  • Sommige slachtoffers van seksueel misbruik die volledig aan de grond zaten, en dan meen ik echt aan de grond zaten, hebben gekozen voor de aalmoes: 2.500 tot 7.500 euro om een compleet verrot verleden goed te maken. En dat is hun recht. (1)
  • Sommige slachtoffers van seksueel misbruik door geestelijken hebben gekozen voor 'erkenning', omdat ze het geld niet als afkoopsom wilden aanvaarden. En dat is hun recht.
  • Sommige slachtoffers van seksueel misbruik willen dat diegenen die hun daders beschermden, worden veroordeeld voor schuldig verzuim. En dat is hun recht.

Het is voor vele slachtoffers onmogelijk om intellectueel of moreel respect op te brengen voor mensen die vandaag nog niet aangekomen zijn waar de rest van de samenleving al lang aangekomen is. De verdediging levert al sinds het uitbarsten van het schandaal een procedureslag tegen iedereen die er de jongste drie jaren voor gezorgd heeft dat hopelijk in de toekomst geen kind meer wordt misbruikt. Zeker niet binnen de organisatie die zich 'Kerk van Christus' noemt. Het gaat op 21 mei dus voor een keer niet over ‘ons’ maar over ‘hen’.

Twee vragen voor de verdediging

Kan de verdediging ons zeggen hoeveel slachtoffers van seksueel misbruik zij persoonlijk heeft ontmoet en gesproken?

Hoeveel daders van seksueel misbruik hun mandanten hebben ontmoet?

En dan komt uiteraard de derde vraag:

Hoe zijn zij daarmee omgegaan?

 

Bronnen:

(1) Klokk.nl

(2) De Redactie

(3) Apache

(4) Morgen is van mij

(5) Interview van Marc Geenen met Roger Vangheluwe: Vlaanderen Vandaag VT4

(6) Operatie Kelk

LEES OOK
Tom Cochez / 28-05-2021

De ontspoorde buitenbaan van Vlaams Belang

Het systematisch aanzetten tot haat, en de schizofrene omgang van Vlaams Belang met haar meest extreme vleugel leiden onvermijdelijk tot excessen.
694
Guy Poppe / 27-05-2021

Afrika eist zijn plaats op in Antwerpen

De tentoonstelling 'Congoville' in het Middelheimmuseum geeft Afrikaanse kunstenaars de ruimte om te kritisch te reflecteren op de historische en hedendaagse relatie tussen ex…
009_DSC7731_KinAct+Collective_La+maison+du+chef_Ndaku+ya+mokonzi_2021_© The+Artists
Anton Jäger / 26-05-2021

Rebelse regio's (1)

Gaat het Verenigd Koninkrijk binnenkort ten onder aan zijn regionale verdeeldheid? Kan het Engelse Noorden iets leren van Wallonië, dat gelijktijdig industrialiseerde en wel een…
London_2012_olympics_industrial_revolution