Kranten weren mediakritiek PEN Vlaanderen van opiniepagina's

Tom Cochez
(Foto Inju)
(Foto Inju)
(Foto Inju)
(Foto Inju)

Het is vandaag World Press Freedom Day. Daarbij denken veel mensen spontaan aan dictaturen en oorlogsgebied waarbinnen journalistiek slecht gedijt, maar PEN Vlaanderen vroeg deze keer aandacht voor de persvrijheid in Vlaanderen. Die staat volgens de ruim honderd ondertekenaars immers onder toenemende commerciële druk:

Bijna alle massamedia in Vlaanderen (kranten, radiostations, televisiezenders) zijn commerciële media: hun primaire logica is die van de kijkcijfers, de verkoopsaantallen, de luisterdichtheid of de unieke geregistreerde gebruikers. Door het eigen marktaandeel systematisch boven het algemeen belang te plaatsen, geraakt de persvrijheid allengs in de verdrukking. De vrije markt versmoort zo stilaan het vrije woord.

PEN Vlaanderen trekt verderop in het opiniestuk ook een parallel met de banken.

Net zoals de banken zich in de vernieling hebben gereden door blindelings een marktlogica te volgen, zo zijn de media zichzelf aan het verwoesten door cijfers te laten primeren op relevantie. Dit is erg omdat banken en kranten ook een maatschappelijke rol vervullen, en dus nooit alleen maar commerciële instellingen mogen zijn. Zoals een gezond bankwezen essentieel is voor de economie, zijn vrije media cruciaal voor de democratie.

Dat die mening de uitgevers van de commerciële kranten niet meteen als muziek in de oren klinkt, laat zich raden, maar hoe los je dat als krant op? Helemaal negeren is immers moeilijk. Daarvoor is het lijstje met namen van auteurs die de petitie ondertekenden iets te indrukwekkend. Toch deden alle kranten, op De Standaard en De Morgen na, alsof hun neus bloedde.

Geen plaats

De Standaard brengt op pagina vier van de bijlage DS2 een kort interview met Geert Van Istendael, voormalig voorzitter van PEN Vlaanderen. De kop boven het artikel is 'Ik voel mij beledigd door het radionieuws'. Het interview is uitgesproken kritisch voor de initiatiefnemers van PEN Vlaanderen. Dat mag. Een kritische houding moet zelfs. Wat echter ook zou moeten, is dat je als lezer op zijn minst een idee krijgt van de argumentatie die de initiatiefnemers ontwikkelen om hun punt te maken. Voor die argumentatie is er echter nauwelijks of geen plaats.

PEN DS
Het interview met Geert Van Istendael in De Standaard

Doorgaans wordt zoiets opgelost door het opiniestuk in de krant af te drukken. Dat gebeurde echter niet en dat mag best uitzonderlijk worden genoemd. Petities waar honderd schrijvers waaronder mensen als David Van Reybrouck, Wouter Deprez, Saskia De Coster, Bart Moeyaert, Kristien Hemmerechts, Anne Provoost, Bruno De Wever en Josse De Pauw hun handtekening onder plaatsen, zijn doorgaans een vanzelfsprekendheid voor opiniepagina's.

Het nogmaals oprakelen van het neutraliteitsdebat ligt De Standaard blijkbaar veel nauwer aan het hart dan een cri de coeur van honderd auteurs over de persvrijheid

Een vergelijking met De Standaard een dag eerder maakt dat duidelijk. Donderdag stond op pagina acht een artikel met als kop 'Totaal neutraal aan het loket' . In tegenstelling tot  'Ik voel mij beledigd door het radionieuws' geeft die kop wel aan waar het artikel over gaat. In het artikel worden verschillende mensen aan het woord gelaten. Het gaat om louter berichtgeving, zonder al te kritische vragen. Op pagina dertig lazen we donderdag het integrale opiniestuk van initiatiefnemer Jurgen Slembrouck. Het is overigens een opiniestuk van één man dat door dertig 'prominenten' werd ondertekend.

De minste conclusie is dat het nogmaals oprakelen van het neutraliteitsdebat De Standaard veel nauwer aan het hart ligt dan een cri de coeur van honderd auteurs over de persvrijheid.

Het artikeltje in De Morgen dan. Hoewel kleiner en (nog beter) weggestopt, maakte de kop boven het artikel op zijn minst gedeeltelijk duidelijk waar het over gaat 'Honderd schrijvers bezorgd over kwaliteit van journalistiek'. Het artikel zelf is louter berichtgeving, vergelijkbaar met de aanpak van het neutraliteitsdebat in De Standaard een dag eerder. Maar ook De Morgen voelde zich vrijdag niet geroepen om het opiniestuk zelf af te drukken. Onderaan het artikel wordt wel gemeld dat het opiniestuk kan gelezen worden op de website van de krant.

Artikel over initiatief van PEN Vlaanderen in De Morgen
Artikel over initiatief van PEN Vlaanderen in De Morgen

Opvallend tot slot is ook hoe stil journalistiek Vlaanderen bij dit alles blijft. Journalisten en opiniemakers storten zich doorgaans vol overgave op Twitter en Facebook, maar deze keer blijft het wel bijzonder stil. Er weerklinkt applaus noch weerwerk. De vrije markt die het vrije woord versmoort?

LEES OOK
Matthias Dobbelaere-Welvaert / 14-06-2019

Proximus megaproject gepersonaliseerde reclame: onze privacy kan wachten

Met de Belgian Data Alliance willen Belgische mediaspelers concurreren met Amerikaanse reuzen als Google en Facebook. Maar ze nemen die wel als voorbeeld en doen precies hetzelfde…
code privacy foto Yuri Samollov
Yoeri Maertens / 23-05-2018

Moslimterrorist of gestoorde gek? Framing in de Vlaamse media

Vlaamse kranten berichten systematisch anders over aanslagen gepleegd door moslims dan over aanslagen van niet-moslims. Deze 'framing' blijkt nu weer bij de berichtgeving over de…
Brussels_suspects_CCTV
Karl van den Broeck / 08-05-2018

'Apache gelooft in de taak van de pers als vierde macht, dat is de harde kern van onze stiel'

Karl Marx is 200 jaar. Filosofiehuis Het Zoekend Hert in Antwerpen vroeg schrijver Walter van den Broeck en zoon Karl om een lezing te houden. Lees hier de lezing van Apache…
De redactie van Apache in het Reuzenhuis op de Turnhoutsebaan in Borgerhout. (Foto: © Stef Arends)