De Franse krant Libération opende gisteren met de titel 'Affaire Cahuzac: Le cauchemar continue'. De ondertitel maakt duidelijk over welke nachtmerrie de krant het heeft: 'Laurent Fabius ontkent tegenover Libération een Zwitserse bankrekening te hebben. Paniek in het Elysée.' Verderop wordt duidelijk waarop de krant zich baseert voor de spectaculaire aantijgingen tegenover de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Laurent Fabius: De nieuwssite Mediapart zou bezig zijn met een onderzoek naar centen van Fabius op een of ander belastingparadijs. Of hoe de concurrentie, onder druk van Mediapart alleen maar in staat lijkt om verdere stappen te zetten in de richting van het verder opblazen van journalistieke deontologische afwegingen. De reactie op twitter van Edwy Plenel, directeur van Mediapart, liet alleszins weinig aan de verbeelding over: Libération is helemaal de pedalen kwijt.
Zwitserse bankrekening
Vorige week barstte in Parijs een politiek schandaal van formaat los. Jérôme Cahuzac, tot voor kort Frans minister van begroting en in die functie onder meer bevoegd voor de aanpak van fiscale fraude, bekende jarenlang een geheime rekening in Zwitserland te hebben gehad. Zijn bekentenis kwam er bijna vier maanden nadat Mediapart uitpakte met een artikel waarin het de minister beschuldigde van het hebben van een dergelijke rekening. Cahuzac bleef maandenlang bij hoog en bij laag ontkennen en dreigde ermee iedereen die het verhaal van Mediapart zou overnemen voor de rechter te slepen. Maar nadat een gerechtelijk onderzoek werd geopend, was het enkel een kwestie van tijd: Cahuzac besefte dat de speurders vroeg of laat de volledige waarheid zouden achterhalen en besliste begin vorige week open kaart te spelen: hij bekende het bestaan van zijn geheime Zwitserse bankrekening en meteen ook het hele verhaal van Mediapart.
Na vier maanden ontkennen, bevestigde Cahuzac het bestaan van zijn geheime Zwitserse bankrekening en het hele verhaal van Mediapart.
De bekentenis van Cahuzac deed een schokgolf door het Elysée gaan. President Hollande had zijn partijgenoot immers al die tijd gesteund. Omdat de president zelf zaken te verbergen heeft of omdat hij onbekwaam is, vroegen politieke analisten zich meteen af. Hollande deed zijn bijnaam 'Hollandouille' (andouille betekent zoiets als domkop) alleszins alle eer aan en de hele zaak ontplofte in het gezicht van de voltallige socialistische partij die verbouwereerd achterblijft.
Tijdens de vier maanden die verstreken tussen de eerste berichten van Mediapart over de zaak Cahuzac en de uiteindelijke bekentenis van de ex-minister kreeg de site van Edwy Plenel het bijzonder hard te verduren vanuit (het gros) van de reguliere media. Heel wat journalisten namen Cahuzac in bescherming en beschuldigden Mediapart ervan te hebben geblunderd en Cahuzac ongegrond te hebben beschuldigd. Plenel bleef al die tijd geduldig wijzen op de bewijzen die de site in handen had, maar zijn verweer kreeg weinig gehoor. Tot vorige week de bekentenis van Cahuzac volgde.
Essentie
Mediapart liet in de nasleep van de affaire-Cahuzac verstaan dat er mogelijk nog meer onthullingen op komst zijn. Dat gerucht circuleerde volop in Parijse journalistieke kringen en toen uitlekte dat Mediapart journalist Fabrice Arfi, de auteur van het artikel over Cahuzac, het voorbije weekend een gesprek had met Laurent Fabius, was dat voor Libération voldoende om er de opening van de krant over te schrijven. Het ongeloof over de opening was groot en ook in de entourage van en op de redactie van Libération zelf werd de omstreden opening stevig op de korrel genomen.
De uitschuiver van Libération geeft aan hoe groot de druk is die vandaag van Mediapart uitgaat. Met een redactie van om en bij de vijfentwintig journalisten geeft de site monumenten uit de Franse en zelfs internationale mediawereld het nakijken. In essentie door terug te grijpen naar de essentie van wat journalistiek is of zou moeten zijn: onthullen, waarheid zoeken, belangen bevragen, duiden. Die in wezen sobere opstelling, gecombineerd met de lage niet-journalistieke kosten online (geen distributie, geen papier, geen drukpersen, ...) maakt dat Mediapart vandaag meer dan break even draait. Vorig jaar kon de site die om en bij de 70.000 abonnees telt (cijfer dateert van voor de bekentenissen van Cahuzac) voor het eerst een winst van 500.000 euro bekend maken. Geld dat overigens opnieuw wordt geïnvesteerd in journalistiek. Een jaarabonnement op Mediapart kost 90 euro, een pak minder dan een klassiek (digitaal) krantenabonnement.
Net zoals De Correspondent in Nederland is ook Mediapart een initiatief dat (in 2008) werd opgestart door journalisten en niet door een achterliggende grote mediagroep. Net zoals bij De Correspondent gaat het om initiatiefnemers die (journalistieke) naambekendheid - Edwy Plenel was een tijd hoofdreacteur van Le Monde - koppelen aan een gezonde dosis lef. Die laatste combinatie mag in België dan moeilijker liggen, het mediawereldje mag hier dan al doordesemd zijn van een-ons-kent-ons-mentaliteit , Apache ervaart het succes van Mediapart, een site die we van meet af aan als onze belangrijkste inspiratiebron zagen, als een stevig hart onder de riem. Net zoals de Nederlandse Correspondent sterkt ook het Franse Mediapart ons in de overtuiging dat we met Apache de juiste weg hebben gekozen.
