De Correspondent wijst de weg

Tom Cochez
(Screenshot De Correspondent, woensdag 20 maart, 15u59)
(Screenshot De Correspondent, woensdag 20 maart, 15u59)
(Screenshot De Correspondent, woensdag 20 maart, 15u59)
(Screenshot De Correspondent, woensdag 20 maart, 15u59)

Afgaand op de teller bovenaan de site  - bij publicatie van dit artikel stond de teller op 10.487 - lijkt het aantal haalbaar. Na twee dagen tekende al meer dan de helft van het beoogde aantal abonnees in. Dat is ongeveer het tienvoud van het aantal abonnees dat Apache vandaag heeft. Voldoende reden om na te gaan waar de raakvlakken en de verschilpunten tussen beide sites liggen en vooral: wat Apache van de Nederlandse aanpak kan leren

Nieuwe betaalsite

Zowel Apache als De Correspondent zijn nieuwe titels. Geen van beiden heeft een papieren voorgeschiedenis. Dat is een essentieel verschil met de klassieke kranten die online stilaan achter een paywall kruipen, maar daarnaast ook hun papieren variant behouden. Apache en De Correspondent zijn zogenaamde pure players, net zoals het Franse Mediapart dat vandaag ongeveer 70.000 abonnees telt. De analyse die aan de basis van het ontstaan van dergelijke sites ligt, is min of meer gelijklopend: de reguliere media verdwalen in de waan van de dag en worden steeds opzichtiger aangestuurd door commerciële overwegingen. Apache bundelde die visie eerder in het ijsbergmodel. Het vertrouwen in de journalistiek moet hersteld en dat kan best door te doen wat journalistiek behoort te doen: duiding geven, verder kijken, macht in al zijn verschijningsvormen kritisch bevragen.

Het in elkaar storten van de printmarkt en de mondiale mediacrisis bieden kansen en die liggen vooral online. De kostenstructuur online is fundamenteel anders: in tegenstelling tot wat het geval is voor print zijn er nauwelijks niet-journalistieke kosten. Er komt geen papier aan te pas, geen drukpersen en geen distributiekosten.

Het in elkaar storten van de printmarkt en de mondiale mediacrisis bieden ook kansen en die liggen vooral online

Markt

In Nederland hebben we nu De Correspondent. In Frankrijk is er Mediapart en sinds kort is er ook een Spaanse variant: InfoLibre. Een cruciaal verschil is de vijver waarbinnen de verschillende initiatieven naar abonnees kunnen vissen. Frankrijk telt 65 miljoen inwoners, Spanje 46 miljoen en Nederland 17 miljoen. België komt met 11 miljoen een eind verder en telt bovendien ook nog eens drie officiële taalgroepen.

Mediapart legde bij het opstarten de lat op 65.000 abonnees en heeft dat doel intussen overschreden (70.000 abonnees). De Correspondent lijkt de 15.000 abonnees te zullen halen. InfoLibre staat nog in de kinderschoenen, maar kan rekenen op de steun van Mediapart. Toeval of niet, zowel Mediapart als De Correspondent mikken op ongeveer 0,1 procent van de inwoners.

Trekken we die lijn door, dan zou Apache in België, met onze tweetalige site in opbouw, mogen dromen van ongeveer 11.000 abonnees.

Site

Opvallend is dat De Correspondent, net zoals Mediapart, Infolibre en Apache geen reclame brengt. Naast de onafhankelijkheid komt dat ook de rust en het ruimtelijk gevoel op de site ten goede. Hoe De Correspondent straks nieuws brengt, zal nog moeten blijken, maar de site die nu online is ademt, net zoals die van Mediapart (en we hopen ook die van Apache) rust uit. Het contrast met de springerige online krantensites die mikken op zoveel mogelijk clicks is groot.

Achterliggende structuur

De Correspondent is een klassieke commerciële onderneming met winstoogmerk. Op de site wordt daar aan toegevoegd dat er weliswaar niet wordt gestreefd naar winstmaximalisatie voor de aandeelhouders en dat "in ieder geval 20 procent van het rendement wordt geïnvesteerd in de journalistieke ontwikkeling van het platform". Dat moet waarborgen dat "De Correspondent kan investeren in vernieuwing en kwaliteit, zonder afhankelijk te worden van subsidies of eigenaren met winstoogmerk op de korte termijn. Het rendement wordt in dienst gesteld van de journalistiek in plaats van andersom."

Apache heeft ervoor gekozen om een coöperatieve vennootschap op te richten waarbij journalisten en lezers zelf de aandeelhouders zijn. Volgens ons biedt dat de beste garanties. Als officieel 'erkende' coöperatieve vennootschap verplicht Apache zichzelf er immers wettelijk toe om maximaal zes procent van de winst aan de aandeelhouders uit te keren. De afwezigheid van het streven naar winstmaximalisatie - volgens ons de enige bodem waarop journalistiek goed kan gedijen - zit met andere woorden structureel verankerd in ons model. Omdat we ervan overtuigd zijn dat die onderliggende bedrijfsstructuur bepalend is voor de journalistiek die we brengen, wordt de verdere uitbouw van de coöperatie een van de prioriteiten voor het komend jaar.

Aanpak

In België is de combinatie naam én lef een zeldzaamheid in de journalistiek. De hang naar zekerheid is blijkbaar groter bezuiden de Moerdijk

Alles wel beschouwd kan je de aanpak van De Correspondent nu al spectaculair noemen. Behalve een omschrijving van wat de bedoeling is en wie dat zal waarmaken, is er namelijk nog niets: er is nog geen nieuws, nog geen duiding, nog geen onderzoeksjournalistiek. En toch zijn er nu al ettelijke duizenden abonnees die elk 60 euro (of meer voor wie steunend abonnee wordt) veil hebben voor het project.

Veel heeft te maken met de namen die achter De Correspondent schuil gaan: Rob Wijnberg, Arnon Grunberg, Joris Luyendijck, Femke Halsema, Alexander Klöpping, Henk Hofland, Ewald Engelen, ... Stuk voor stuk zijn het mensen met naam en faam, vaak tot buiten de landsgrenzen. De namen worden ook heel bewust uitgespeeld en maken zelfs een wezenlijk deel uit van het inhoudelijke verhaal achter De Correspondent. Het zijn vaak ook mensen die al geruime tijd mediakritiek formuleren en blijkbaar het lef hebben om zich los te maken van grote mediagroepen om dat verhaal zelf gestalte te geven.

In België liggen de kaarten op dat vlak helemaal anders. Hier blijkt de combinatie van naam en lef een zeldzaamheid. De hang naar zekerheid is blijkbaar groter bezuiden de Moerdijk. De symboliek van de geleasde auto die Rob Wijnberg bij het NRC Handelsblad geparkeerd liet staan om zijn eigen project op te starten is treffend. Net die combinatie van naam en durf maakt, samen met de bijzonder geslaagde marketing van een sterk achterliggende verhaal het succes uit van de precampagne.

Apache heeft een heel andere voorgeschiedenis. Vanaf dag één is Apache een project dat en cours de route vorm kreeg. Opgestart vanuit het idee dat het anders moest, zonder veel na te denken over financiering en marketing. Pas sinds een jaar heeft Apache een echt businessmodel en hebben we de keuze gemaakt om een gedeeltelijke paywall op te trekken. De stap van louter vrijwilligersproject naar professionele organisatie namen we terwijl we tegelijk een site draaiend hielden en trachtten onze beloften waar te maken. Ongetwijfeld heeft die aanpak ons kleine en grote kansen doen missen. We hebben al doende, met vallen en opstaan geleerd, maar we gaan vooruit. Niet met duizenden abonnees op twee dagen, dat helaas niet, maar De Correspondent en Mediapart tonen aan dat ons achterliggend businessmodel wel degelijk steek houdt.

Invulling van nieuws

Op de invulling van wat nieuws is, heeft Rob Wijnberg een heel uitgesproken kijk.

Wat De Correspondent brengt, zal vanaf september duidelijk worden, maar de site belooft geen vast aantal artikels per dag. Het kan één groot onderzoeksartikel zijn, maar evengoed 'meerdere stukken, columns, links, podcasts of filmpjes per dag'. Wel beloven de makers dagelijks iets te brengen. Apache streeft ernaar om op weekdagen twee, soms drie artikels te publiceren. Daarnaast is er de rubriek 'goed gelezen' waarin we verwijzen naar artikels elders op het net. Sinds enkele maanden begint ook onze Franstalige poot onder stoom te komen. Wekelijks brengen we een drietal stukken 'Apache en Français'.

Op de invulling van wat nieuws is, heeft Rob Wijnberg een heel uitgesproken kijk. Met De Correspondent borduurt hij verder op de theorie die hij al bij nrc.next voorstond: een andere kijk op nieuws, met een focus op duiding, achtergrond en onderzoeksjournalistiek. De journalist is in die visie de persoon die het vertrouwen moet krijgen van de lezer om hem of haar te gidsen doorheen een materie die hij heeft bestudeerd en kent.

De focus van Apache ligt meer op onderzoeksjournalistiek, het bevragen van macht en sluit in die zin meer aan bij de klassieke gedachte van 'De Vierde Macht' die ook Mediapart centraal stelt. Toch zijn er vooral belangrijke gelijkenissen met De Correspondent. Het idee om de waan van de dag niet te volgen bijvoorbeeld, of aan een soort slow journalism te doen en niet de pretentie te hebben om alles te coveren.

Conclusie

Apache beschouwt het succes van De Correspondent in de eerste plaats als een stevige steun in de rug. Net zoals Mediapart in Frankrijk toont het aan dat het businessmodel waarop ook Apache is gebouwd kan werken. We zien het dan ook als een stimulans om verder op zoek te gaan naar manieren om ons publiek te bereiken.

Om het debat verder aan te zwengelen, zal Apache bij artikels die onder de noemer ‘mediakritiek’ verschijnen telkens een aantal concrete vragen formuleren. Het zijn enkele voorzetten, helemaal niet limitatief bedoeld. Ook via Facebook en Twitter hopen we dat uitspraken of stellingnamen worden bediscussieerd. Eens een discussie afgerond, bundelen we de reacties en opmerkingen die verschijnen op de site en elders op het net in een nieuw document.

1. Gelooft u in de aanpak van De Correspondent?

2. Waar zitten de mogelijke valkuilen?

3. Ziet Apache het voorlopige succes van De Correspondent terecht als een steun in de rug of moeten we ons net zorgen maken?

4. Hoe staat u tegenover de kijk op 'nieuws' van Rob Wijnberg?

LEES OOK
Marine Turchi, Matthieu Suc / 03-06-2021

Extreemrechts in Frankrijk: anatomie van een nieuwe terroristische dreiging

Een rapport van het parket-generaal te Parijs waarschuwt voor de terugkeer van extreemrechtse terreurdreiging in Frankrijk. Extreemrechtse groeperingen zijn in de afgelopen jaren…
frans rechts 4
Redactie Apache / 13-04-2021

Franse nieuwssite Mediapart blijft journalistieke bakens verzetten

Mediapart zette de voorbije jaren kwaliteits- en onderzoeksjournalistiek opnieuw op de kaart. Leden van Apache zullen vanaf nu geregeld (vertaalde) bijdragen van Mediapart kunnen…
plenel
Tom Cochez, David Leloup / 25-09-2018

'Journalisten moeten vechten voor hun beroep'

Apache sprak met Edwy Plenel (Mediapart) over de nood aan onafhankelijke media, de dood in de pot van Facebook en de schande van mediasubsidies die miljardairs verrijken.
plenel