De nieuwe brievenbusmaatschappij

Peter Casteels
Peter Casteels - Column - Uitgelicht
Peter Casteels

Volgens de cijfers die The Economist citeert lopen overheden twintig triljoen belastbare dollars mis. Dat geld wordt niet enkel versluisd naar exotische ministaatjes, maar ook de Verenigde Staten en Europese landen zoals Ierland en Nederland trekken brievenbusmaatschappijen aan met aantrekkelijke tarieven. De Tijd publiceerde onlangs een reeks artikels waaruit bleek dat ook België niet achterblijft. Twintig van de honderd grootste multinationals laten winsten door de handen van onze fiscus passeren. Banen levert het amper op.

De OESO presenteerde vorige week een eigen rapport met gelijkaardige resultaten. Multinationals betalen veel minder belastingen dan lokale bedrijven. Dat zorgt volgens de OESO voor een erosie van het belastbare vermogen en bedreigt de stabiliteit van het internationaal belastingstelsel. Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk sloten zich aan bij de conclusies van de OESO en pleitten voor wetswijzigingen. David Cameron maakte zich al eerder, in Davos druk over ketens als Starbucks die belastingen ontwijken.

Man, man, man

Die aandacht voor eerlijke belastingen is nieuw. In de Verenigde Staten zette Occupy Wall Street het op de politieke agenda, zodat de Republikeinse presidentskandidaat Mitt Romney onverwacht zijn belastingaangifte moest verantwoorden. In België behoort de notionele interestaftrek tot de puinhopen van Paars, maar zelfs tot voor kort was kritiek op bedrijven onmogelijk. “Man, man, man, ben jij vergeten wie elke maand je loon betaalt? Een beetje vakbondsrespect voor ondernemers zou niet misplaatst zijn”, twitterde Karel Van Eetvelt in oktober tegen Rudi Kennes. Dat vatte het goed samen. Bedrijven zorgen voor banen. En eigenlijk mogen we blij zijn dat ze überhaupt nog belastingen willen betalen.

“Man, man, man, ben jij vergeten wie elke maand je loon betaalt?”, twitterde Karel Van Eetvelt in oktober tegen Rudi Kennes.

Die kentering van de publieke opinie zoals ze door politici en journalisten wordt vertaald, is heuglijk nieuws. Niet enkel omdat het tijd werd dat die gijzeling door het bedrijfsleven ophield, maar vooral omdat het een voorbeeld is van het beste wat politiek vermag. Change we can believe in. De kans is niet onbestaande dat het mediagenieke gemor van politici een steekvlammetje blijkt te zijn zonder veel resultaat, maar de manier waarop deze discussie is omgeslagen bewijst de onvoorspelbaarheid van politiek en het reactievermogen van kiezers en politici.

Ons aller noodlot

Dat wordt vaak onderschat of genegeerd. Bart De Wever, en in zijn zog een heel aantal analisten, huldigt de Theorie van de Vlaamse Grondstroom die stelt dat in Vlaanderen – behalve in 2003, om onverklaarbare redenen – altijd conservatief en centrumrechts wordt gestemd. Ter linkerzijde troost men zich al jarenlang met de gedachte dat er door de neoliberale hegemonie in het Westen niet heen te komen is. Het zijn ideeën die veronderstellen dat politieke voorkeuren onveranderlijk zijn. Politicologie van de koude grond.

De theorieën voorzien enkel in de behoeften van hun opstellers. Bart De Wever verwetenschappelijkt zijn overwinningen, links haar nederlagen. Ze missen allebei de interessantste, plotselinge omslagen. Het is een cliché dat er na de crisis niets is veranderd, maar de verschuivingen in het debat over belastingen bewijzen het tegendeel. Een ander voorbeeld is de nog veel spectaculairdere rehabilitatie van het Vlaamse nationalisme. In 2003 een marginale ideologie, in 2013 ons aller noodlot. Politiek die er toe doet. Politiek – ik zei het al – op zijn best.

LEES OOK
Peter Casteels / 24-10-2011

Verontwaardigden schieten wortel

Nu we de cruciale week voor onze welvaart hebben overleefd, kunnen we ons weer met banalere kwesties bezig houden. Wat moet een columnist met Occupy Wall Street? Een hele opgaaf…
Occupy Wall Street (Foto Long Island Road)
Peter Casteels / 17-05-2011

Geen zonlicht in de zalen van het MAS

Peter Casteels staat stil bij de enorme aandacht die het Antwerps gloednieuw Museum aan de Stroom de afgelopen dagen gekregen heeft. Maar veel cultuurberichtgeving over dit…
Het MAS in Antwerpen heeft zowel voor- als tegenstanders. (Foto Stijn Hosdez)