In zijn Filosofie van het geld (1900) behandelt de Duitse denker Georg Simmel de mens en zijn leven in de grootstad. Het groeiende belang van geld heeft volgens Simmel de menselijke psyche grondig veranderd. Berekendheid is een belangrijke rol gaan spelen in het dagelijkse leven, ten koste van gevoelsmatigheid en impulsiviteit. Het meest verrassende is dat Simmels cultuurkritiek niet uitmondt in pessimisme: de koele berekendheid van de stadsmens, duidt hij als een noodzakelijke voorwaarde voor het leven in de grootstad.
Het intensief omgaan met geld zorgt ervoor dat mensen meer belang gaan hechten aan stiptheid, aan exacte afspraken en gereserveerde omgangsvormen. Zaken die volgens Simmel voortvloeien uit een bijzondere eigenschap van geld, namelijk dat kwantiteit haar enige kwaliteit is. Door het centraal stellen van geld, wordt kwantiteit het basiskenmerk van de tijdsgeest. De metropool wordt de plaats waar op elke straathoek een klok staat, waarop mensen het uur aflezen. Time is money: de leuze van de berekende stadsmens, is een kwantitatief oordeel.
Buzz
Time is money lijkt echter op een deel van onze kenniseconomie niet langer van toepassing. Die heeft zich immers verplaatst naar een globale virtualiteit waarin invloed de voornaamste winstfactor blijkt. Rond een product moet buzz ontstaan, het moet getweet en geliked worden, het moet viraal gaan. Tijd en geld kunnen daarbij handige hulpmiddelen zijn, maar ze zijn geen noodzakelijke voorwaarde. Buzz ontsnapt aan deze kwantitatieve categorieën; ze vraagt net wat de berekende mens onderweg verloren is: intuïtie, gevoelsmatigheid en impulsiviteit. Niet time maar timing is money.
Niet time maar timing is money.
De metropool heeft zich grondig voorbereid op deze nakende evolutie. Waar de berekende mens op elke straathoek de klok kon lezen, vindt de bereikbare mens nu een wifi-hotspot. Niets staat ons in de weg om een juiste timing tot in de perfectie in de vingers te krijgen en te wennen aan de idee dat een economie niet draait van maandag tot vrijdag, nine to five, maar wel 24/7 onstuitbaar voortstuwt. In die economie kan een uur werken op het juiste tijdstip soms meer opleveren dan acht uren op het foute moment.
De uiteindelijke winnaar zal niet de organisatie zijn die krampachtig vasthoudt aan het uitmelken van oude arbeidstijden maar zij die leert beperkte arbeidsuren in te zetten op de momenten waarop ze de hoogste efficiëntie garanderen. De stap van het kritische cultuurpessimisme rond de grensvervaging tussen werk en privé, mag stilaan afgerond worden. Het komt er nu op aan om, zoals Simmel in zijn Filosofie van het geld, tot een verrassende, positieve synthese te komen: bereikbaarheid is een noodzakelijke voorwaarde om in een just-in-time economie steeds precies op tijd te zijn.
