Nee, dan Alexander De Croo. In de sereniteit van mijn favoriete eliteblaadje boog hij zich over de toekomst van het kapitalisme. De Groene Amsterdammer publiceerde een antwoord van zijn hand op een essay, ‘Bestaat het kapitalisme wel?’, dat redacteur Koen Haegens onlangs schreef. Het ingezonden artikel van De Croo schiet alle kanten op en mist een heldere opbouw (net als dat van Haegens), maar het siert de man zonder meer dat hij mee wil discussiëren. Sowieso hebben enkel fundamentalisten genoeg aan twee kantjes om hun heldere visie op het kapitalisme neer te schrijven. Niets dan lof voor de poging van De Croo. Wat de liberale vicepremier schrijft, blijft uiteraard discutabel.
Beter te veel dan te weinig
Alexander De Croo wil vooral veel vertellen, maar hij concentreert zich min of meer op de rol van regulering in het economische systeem. Zonder de term te gebruiken pleit hij voor wat onder dommige bestuurders ‘slimme’ regulering heet, en daar wil het tegenwoordig aan ontbreken. Een citaat:
Sinds de financiële crisis – en de periode van de deregulering die daaraan vooraf ging – luidt het adagium ‘beter te veel dan te weinig regels’. Maar in dit onzorgvuldige pleidooi voor meer regels schuilt een groot verborgen risico: blinde regelgeving die knechtend werkt. Het was De Tocqueville die in tempore non suspecto al waarschuwde: ‘De samenleving zal een nieuw soort onderdanigheid ontwikkelen die haar oppervlak zal bedekken met een netwerk van ingewikkelde regels, waar zelfs de meest originele geesten en energieke karakters niet doorraken. (…) Het tiranniseert niet, maar drukt samen, enerveert, blust uit en stompt af tot een natie niets meer is dan een kudde timide en productieve dieren waarvan de overheid de herder is.’
De Tocqueville haalt niemand zomaar van de zolder. Als Alexander De Croo aan ‘een nieuw soort onderdanigheid’ en ‘een kudde timide en productieve dieren’ denkt, moet de schrik er danig in zitten. Naar de dystopieën van George Orwell wordt meestal door linkse commentatoren verwezen, maar het lijkt alsof Alexander De Croo bang is om verstrikt te raken in een dictatoriale controlemaatschappij. (Waarin hij zelf weliswaar een ministerambt uitvoert.) Alleen zie ik het niet. En begrijp ik niet waar hij de slogan ‘beter te veel dan te weinig regels’ vandaan haalt.
Alexander De Croo is bang verstrikt te raken in een dictatoriale controlemaatschappij, waarin hij zelf een ministerambt uitvoert.
Tsjernobyl hier, Fukushima daar
Ik ben niet de enige. Joris Luyendijk – geen minister, maar antropoloog in de Londense city – ook niet, denk ik. In zijn meest recente column voor De Standaard vatte hij in een krachtige metafoor wat er aan de hand is met ‘cruciale delen van de mondiale financiële sector’. “Stel je voor dat we na de Tsjernobyl-ramp niet alleen de centrale gewoon weer hadden nagebouwd en aangezet, maar ook het oude management hadden laten zitten”, schreef Luyendijk na anderhalf jaar veldwerk. Daar laat De Croo zijn slaap niet voor.
Ik weet niet wat Johan Van Overtveldt er allemaal van denkt, maar ook zijn analyse over de versoepeling van de kapitaalbuffers door Basel III, de commissie die bankenregels uitwerkt voor de hele wereld, past maar moeilijk in het kraam van Alexander De Croo:
Er kan niet ontsnapt worden aan de conclusie dat de bankenlobby een stevige slag heeft thuis gehaald. De afzwakking van de liquiditeitsbuffer als nieuwigheid in Basel III maakt dat er weer een stap terug achteruit gezet wordt in de regulering van het bankwezen. Een nieuw en ernstig incident binnen het bankwezen is terug een stuk dichterbij gekomen. Wat is er nodig om het tot iedereen diep te laten doordringen dat banken vandaag echt te groot zijn en dat schaduwbankieren het Fukushima van de financiële sector was, is en blijft.
Uitgeblust en afgestompt
De harde feiten kunnen hem niets maken – hij zal altijd (zeggen te) vrezen dat de overheid individuen uitblust en afstompt
Alexander De Croo leeft in een ideologische droomwereld. De harde feiten kunnen hem niets maken – hij zal altijd (zeggen te) vrezen dat de overheid individuen uitblust en afstompt. Maar hij is niet de enige die de wereld in zijn ideologische kader probeert te wringen. De hysterie van De Croo over regulering ziet er even cabaretesk uit als wat de onheilsprofeten van de PVDA soms uitschreeuwen. De inkomensgelijkheid is in weinig landen zo groot als in België, maar wie enkel PVDA’ers hoort, krijgt het idee dat België gevormd is naar de neoliberale utopie van Ayn Rand. Iedereen droomt zich zijn eigen vijand.
Volgens het columnisme breekt nu het moment aan waarop de columnist zich aan deze twee uiterste voorbeelden optrekt en zichzelf er boven stelt als briljant doch verzoenend middenfiguur. Niets is, uiteraard, minder waar. Aan mijn vooringenomenheid is niet te ontsnappen. Ook de idee dat een ideologisch debat kan vervangen worden door een discussie die louter op feiten is gebaseerd, is een illusie. Enkel wie daarvoor pleit, heeft minder van de mens begrepen dan ideologen. Maar het zou aardig zijn als iedereen op zijn minst probeert zijn ideeën iets meer in de realiteit in te bedden. Al is het maar om geen mal figuur te slaan in mijn favoriete eliteblaadje.
