Voorbije drie jaar werd 'allochtoon' steeds vaker gebruikt

Tom Cochez
Foto Annemie Verbeiren
Foto Annemie Verbeiren
Café Mombasa op het Moorkensplein, hartje Borgerhout. Een dag na de 'rellen'. (Foto Annemie Verbeiren)

Vorige week pakte De Morgen hoofdredacteur Wouter Verschelden in de Kruitfabriek en in de eigen krant uit met de beslissing van de redactie om het woord 'allochtoon' niet langer te gebruiken. Misschien hebben we iemand over het hoofd gezien, maar op Hilde Sabbe in zusterkrant Het Laatste Nieuws na, kreeg de actie weinig bijval. Toch niet van kranten- of andere mediamakers.

Enkel Apache postte via Facebook een bericht om het idee van De Morgen te steunen en het woord 'allochtoon' niet meer te gebruiken. Dat het initiatief van De Morgen een bijzonder hoog marketinggehalte had, doet geen afbreuk aan de essentie van het achterliggende betoog: het woord allochtoon is verworden tot een containerbegrip. Alleen al daarom staat het in principe haaks op wat journalistiek zou moeten zijn. Met (zelf)censuur heeft zoiets niets van doen. Er zijn gewoon woorden die je niet gebruikt omdat ze (te) stigmatiserend, nodeloos kwetsend of nietszeggend zijn. Niemand die ervan wakker ligt wanneer het een zeldzame keer toch gebeurt - per ongeluk of omdat het in een bepaalde context nodig is - maar een medium dat aankondigt om een woord dat tot die laatste categorie behoort in principe niet meer te gebruiken, doet echt niet aan zelfcensuur.

Moet je zoiets daarom groot aankondigen? Doe je het beter in alle stilte zoals blijkbaar wel meer mensen al vele jaren doen? Misschien is die tegenstelling wel vals: het ene hoeft het andere niet uit te sluiten. Alleszins had de beslissing van De  Morgen tot gevolg dat het maatschappelijk debat erover loskwam. Zelfs de politieke wereld - van Joëlle MIlquet over Elio Di Rupo tot Bart De Wever- mengde zich al in de discussie.

Met uitsterven bedreigd

Een ding hebben we de voorbije week nog niet gelezen: waar hebben we het precies over? Wordt het woord 'allochtoon' in de kranten eigenlijk vaak gebruikt of is het, zoals Bart Sturtewagen beweert 'hoe dan ook een woord dat steeds minder de krantenkolommen haalt en met uitsterven bedreigd is'?

Via databank mediargus zocht Apache het aantal artikels op waarin de woorden 'allochtoon' of 'allochtone' voorkomen. En dat levert een aantal opmerkelijke vaststellingen op. Het voorbije jaar (van 22 september 2011 tot 22 september 2012) verschenen in de kranten De Morgen, De Standaard, De Tijd, Het Nieuwsblad, Het Laatste Nieuws, Gazet van Antwerpen en het Belang  van Limburg samen 999 artikelen met daarin de term 'allochtone' en 274 artikels met daarin het woord 'allochtoon'.  Beide cijfers gewoon optellen kan niet. De kans op dubbeltellingen (artikels waar beide woorden in voor komen) is immers groot.

allochtoon aantal
(Eigen grafiek. Bron: mediargus)

In dezelfde periode een jaar eerder (2010-2011) verschenen er 848 artikels met de term 'allochtone'  en 213 artikels met het woord 'allochtoon'. In dezelfde periode nog een jaar eerder (2009-2010) ging het om respectievelijk 726 en 168 artikels. De stelling dat het woord steeds minder de krantenkolommen haalt en met uitsterven is bedreigd, houdt dus geen steek. Het tegendeel blijkt waar: de voorbije drie jaar zit het gebruik opnieuw in de lift.

De stelling dat het woord allochtoon steeds minder de krantenkolommen haalt en met uitsterven is bedreigd, houdt geen steek

Kijken we naar de hele periode van 1999 tot 2012, dan zien we in de beginfase (van 1999 tot 2006) een sterke stijging van het aantal artikelen met daarin 'allochtoon 'of 'allochtone'. Daarna treedt een daling op die echter abrupt gestuit wordt in 2009. Sindsdien verschijnen er in de eerder vernoemde kranten steeds meer artikelen met daarin de termen 'allochtoon' of 'allochtone'.

De Morgen

Een andere opvallend vaststelling is dat net de initiatief nemende kant De Morgen de voorbije jaren steeds vaker de woorden 'allochtoon' en 'allochtone' ging gebruiken en het voorbije jaar enkel de Gazet van Antwerpen moest laten voorgaan. Het voorbije jaar (22 september 2011 tot 22 september 2012) verschenen er in Gazet van Antwerpen heel wat artikels met de term allochtone en allochtoon (262 en 63). Daarna volgen De Morgen (208 en 81), De Standaard (179 en 45), Het Belang van Limburg (125 en 30), Het Laatste Nieuws (123 en 34), Het Nieuwsblad (60 en 9) en De Tijd (45 en 12).

De cijfers van de voorbije drie jaar vindt u in onderstaande grafiek.

allochtoon aantal 2
(Eigen grafiek. Bron: Mediargus)
LEES OOK
Karl van den Broeck / 28-01-2020

Waarom de VRT geen longreads meer mag publiceren

De digitalisering van de printmedia van DPG Media verloopt stroef en daarbij kijkt de grootste mediagroep van de Benelux boos naar de VRT. De website VRT NWS moet op de schop. Met…
andrew-guan-lTUyP3RaLpw-unsplash
Tom Cochez / 04-11-2019

Vlaamse nieuwsconcentratie in de Van Thillo Tower

Met News City bouwt DPG Media een nieuwsfabriek waar journalistieke autonomie volledig dreigt te verdampen. ‘De machine die vanuit Antwerpen bepaalt wat in Vlaanderen nieuws is en…
depersgroep_eerstesteenlegging_2018_001
Karl van den Broeck / 24-09-2018

Het is bijna ‘high noon’ in News City

Crisis VTM Nieuws gaat verder dan gelekte mail: Persgroep worstelt met digitalisering, redacties met verlies autonomie
Kris Hoflack vtm