Het kruis van Pussy Riot

Dirk Janssen
De Amnesty International-campagne in het Verenigd Koninkrijk (Foto Amnesty International)
De Amnesty International-campagne in het Verenigd Koninkrijk (Foto Amnesty International)
De Amnesty International-campagne in het Verenigd Koninkrijk (Foto Amnesty International)
De Amnesty International-campagne in het Verenigd Koninkrijk (Foto Amnesty International)

De meiden van Pussy Riot hebben een vreselijk slap verhaal. In hun verdediging geven ze aan dat ze met hun 'Punkgebed' de dialoog opzochten. Patriarch Kirill had namelijk openlijk zijn steun uitgesproken voor Vladimir Poetin als presidentskandidaat. Daarmee, vonden de punks, kwam de scheiding tussen Kerk en Staat in het gedrang. Zij stelden dit aan de kaak met een onaangekondigd concert in de Christus Verlosserkerk, in Moskou. In hun Punkgebed moesten zowel Poetin als de Patriarch het ontgelden in respectievelijk het eerste en het tweede couplet.

Heel wat mensen hebben problemen met bepaalde uitspraken van de Paus, de ambtgenoot van Patriarch Kirill. Maar weinigen zullen het acceptabel vinden als een punkband onaangekondigd de voegen uit de muur van de Sixtijnse Kapel komt spelen. Niet omdat we alles moeten aannemen van de Paus, maar omdat het weinig eerbiedig is voor de plek waar het protest plaatsvindt. Dat was dan ook de kern van de aanklacht tegen Pussy Riot. Hun verdediging geeft eigenlijk aan dat de punks geen flauw benul hebben van wat vrijheid van meningsuiting en de scheiding van kerk en staat inhouden.

Amnesty International

Amnesty International maakt een aantal legitieme punten over de gang van zaken tijdens het proces, maar het argument dat de meiden alleen vastzitten voor hun mening is niet waar. Je kunt in geen enkel centrum van een wereldreligie onaangekondigd een punkconcert geven waar je de plaatselijke clerus negatief bejegend. Niet in Rusland, maar ook niet in Mekka, noch Jeruzalem, Qufu of Vaticaanstad. Ik denk ook niet dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens daarvoor is opgesteld.

Toch doen Westerse media alsof het de normaalste zaak van de wereld hoort te zijn. Omdat het Koude Oorlog-frame dicteert dat het Russische machtsblok haar onderdanen op gruwelijk autoritaire wijze onderdrukt. Zolang een journalist dat verhaal vertelt, kom hij eigenlijk overal mee weg. Maar die visie strookt niet met de werkelijkheid. De Russische overheid heeft relatief weinig grip op het land. De georganiseerde misdaad tiert welig, corruptie legt grote delen van het overheidsapparaat lam en de bevolking gaat gebukt onder wijdverbreid alcoholisme en moreel verval.

Mensenrechten

Ondertussen is er wel degelijk een hoop verkeerd met mensenrechten in Rusland. Niet alleen de plaatselijke punks hebben weinig begrip van de principes van de democratische rechtsstaat, ook de overheid kan er inderdaad wat van. De Doema heeft in de afgelopen maanden een wet aangenomen die demonstranten enorme boetes en straffen kan opleggen voor het verstoren van de openbare orde. Suren Gazaryan hangt bijvoorbeeld een gevangenisstraf van een paar jaar boven het hoofd omdat hij over een hek geklommen is en foto's heeft gemaakt in een beschermd natuurgebied. Op die foto's stonden de tennisbanen en het zwembad van de plaatselijke gouverneur. Helaas komen Anthony Kiedis of Madonna niet met 'Free Suren Gazaryan' op hun shirt het podium op.

Een andere wet die de Doema onlangs heeft gelanceerd, verplicht niet-gouvernementele organisaties (ngo's) zichzelf aan te merken als 'buitenlandse agenten wanneer ze geld uit het buitenland ontvangen. En omdat in Rusland kerk en staat gescheiden zijn, moet ook Patriarch Kirill deze waarschuwing binnenkort op zijn website zetten.

Showproces

De oppositie ergert zich aan de buitensporige belangstelling voor Pussy Riot, terwijl er veel schrijnendere gevallen zijn

De oppositie doet zijn best om deze wetten die de mensenrechten schenden onder de aandacht te brengen. Als ze Pussy Riot kunnen gebruiken om die boodschap voor het voetlicht te brengen, dan grijpen ze die mogelijkheid natuurlijk aan. Desondanks ergert de oppositie zich ook aan de buitensporige belangstelling voor Pussy Riot, terwijl er veel schrijnendere gevallen zijn. Radio Free Europe, de stem van de Russische diaspora in de VS, klaagt bijvoorbeeld dat het Pussy Riot-proces de repressie naar andere demonstranten begint te overschaduwen.

Eigenlijk heeft de Russische regering het meeste belang bij het hele mediacircus. Zij hebben met Pussy Riot een perfect voorbeeld van een doorgeslagen protestbeweging. Een beweging die in haar zucht naar aandacht desnoods het hart van de Orthodoxe religie komt punken. Met steun van alle ngo’s en celebrities uit het Westen. Het Westen dat verder geen enkele moeite doen om de situatie ter plaatse in te schatten en met de botte bijl, volgens Rusland volslagen idiote standaarden oplegt. Dat is precies waarom West-Europa en de Verenigde Staten een hele slechte reputatie hebben als brenger van democratie, vooral in opkomende economische machtsblokken zoals Brazilië, Rusland, India of China.

Andere boodschap

Als het Pussy Riot-proces volgens de Russische interpretatie één ding duidelijk heeft gemaakt, is het dat democratisering ook te ver door kan doorslaan. En dat er dus, aldus Moskou, een sterke overheid nodig is om het democratiseringsproces in goede banen te leiden, de uitwassen van de burgerbeweging te beteugelen en Westerse interventie op afstand te houden. De regering-Poetin laat zelfs zien dat - ondanks de draconische wetten die ze heeft doorgevoerd - ze de drie naïeve meisjes met 'een vrij lichte straf' kan laten wegkomen.

Regeringspartij Verenigd Rusland laat zien dat ze het land stevig onder controle heeft en daardoor barmhartig kan optreden tegenover de oppositie.

LEES OOK
Dirk Janssen / 30-05-2012

Perestroika 2.0: hoe de anti-Poetinbeweging haar agenda overleverde

De voorbije maanden interviewde Dirk Janssen voor Apache een aantal mensen die in Rusland actief zijn binnen de protestbeweging tegen Vladimir Poetin. Nu Poetin geïnaugureerd werd…
eworm Poetin