Dossier Cryo-Save (4): De centen achter de navelstrengbloedbank

Tom Cochez , Clea Caulcutt
Blooomberg Cryo-Save
Evolutie aandelenkoers Cryo-Save (Bron: Bloomberg)

Activiteiten in bijna 40 landen, gespreid over verschillende continenten, meer dan 200.000 ingevroren bloedstalen, spectaculaire omzet- en winstcijfers, ... Vandaag laten politici, zakenlui en andere vip's zich graag zien in de buurt van Cryo-Save, maar om te weten waar de private navelstrengbloedbank vandaan komt, moeten we twaalf jaar terug.

Op 12 juli 2000 werd voor de Brusselse notaris Denis Deckers de naamloze vennootschap Cryo-cell Labs opgericht. Rond de tafel zaten vier personen: Johan Goossens, Marc Waeterschoot, Cornelis Kleinbloesem en Frank Ingels. Cryo-cell Labs werd het Belgische bijhuis van Cryo-Cell Switserland, een buitenlandse vennootschap naar Zwitsers recht.

kleinbloesem
De oprichters van Cryo-Cell Labs: Marc Waeterschoot, Johan Goossens, Cornelis Kleinbloesem en Frank Ingels

Na tal van naamsveranderingen en de oprichting van een behoorlijk ondoorzichtig kluwen aan vennootschappen ontstond uiteindelijk de groep Cryo-Save die naast talrijke kleinere afdelingen in verschillende landen drie kernen heeft: Cryo-Save AG is het in Zwitserland gevestigde deel dat zich bezighoudt met management en marketing. In België is er Cryo-Save Labs, de feitelijke opslagplaats in Niel. In Nederland zit het administratieve centrum van de Cryo-Save Group.

Kleinbloesem

Johan Goossens en Marc Waeterschoot zijn vandaag nog steeds de drijvende krachten achter Cryo-Save. Allebei zijn ze bestuurder. De twee andere oprichters Frank Ingels en Cornelis Kleinbloesem zouden intussen geen actieve rol meer hebben binnen het bedrijf. In het prospectus waarmee het bedrijf in november 2007 naar de Londonse AIM beurs stapte wordt Frank Ingels wel nog vermeld (pdf) als grootaandeelhouder van Cryo-Save. In 2008 kocht hij extra aandelen bij. Op zijn eigen website - Frank Ingels werkt als gynaecoloog - verwijst hij nog expliciet naar de mogelijkheid om bij Cryo-Save stamcellen in te laten vriezen.

Frank Ingels
Frank Ingels staat op de lijst van hoofdaandeelhouders

Een van de andere initiatiefnemers van Cryo-Save, de Nederlandse arts Cornelis Kleinbloesem, is intussen een beruchte figuur. Volgens Cryo-Save zou Kleinbloesem al geruime tijd 'uit het bedrijf zijn gezet'. De Duitse autoriteiten sloten vorig jaar het door Kleinbloesem opgerichte XCell-Center, een ziekenhuis waar hij voor bedragen rond de 25.000 euro onbewezen stamcelbehandelingen aanbood aan duizenden patiënten met de ziekte van Parkinson of andere aandoeningen waarbij 'stamceltherapie' zou helpen.

Een onderzoek van de Britse Sunday Telegraph toonde aan hoe bij die 'behandeling' dodelijke ongelukken gebeurden. Een jongetje van anderhalf jaar oud stierf in het ziekenhuis nadat artsen stamcellen in zijn hersenen hadden gespoten. Intussen is Kleinbloesem opnieuw aan de slag in Libanon onder de naam Cells4health. Daarbij werkt hij samen met Precious Cells International, een Britse navelstrengbloedbank die zich net zoals Cryo-Save profileert als een 'familiestamcelbank'.

Hoofdaandeelhouders

Johan Goossens en Marc Waeterschoot hebben Cryo-Save stevig in handen. Allebei bezitten ze ongeveer 17 procent van de aandelen van het beursgenoteerde bedrijf.  Ook mevrouw Waeterschoot bezit nog eens 200.000 aandelen.  Onder het kopje 'share concentration' worden de risico's eigen aan die situatie in het prospectus uitdrukkelijk vermeld:

Mr. Johan Goossens, our Chairman of the Board of Directors holds 16.7% of our shares including our treasury shares and 17.5% excluding our treasury shares, Mr. Marc Waeterschoot, our Chief Executive Officer, holds 16.5% of our shares including our treasury shares and 17.3% excluding our treasury shares (...) The significant concentration of share ownership may adversely affect the trading price of our shares due to investors' perception that conflicts of interest may exist or arise.

Als hoofdaandeelhouders strijken Waeterschoot en Goossens elk jaar een stevig dividend op. De voorbije jaren werden de dividenden, ondanks een jaar in jaar uit terugvallende beurskoers, flink opgetrokken. In 2011 werd een dividend uitgekeerd van 0.08 euro per aandeel, uit te keren in geld of in nieuwe aandelen. Het laatste jaarrapport leert dat Waeterschoot ruim 1.85 miljoen aandelen van Cryo-save bezit. Johan Goossens heeft er ruim 1.3 miljoen. Een jaar eerder bezat Goossens nog bijna 1,7 miljoen aandelen. Hij verkocht er 400.000, volgens het jaarverslag 'in het kader van zijn persoonlijke vermogensplanning'. De aandelen worden bij het ter perse gaan gewaardeerd aan ongeveer 3,5 euro.

Blooomberg Cryo-Save
Evolutie aandelenkoers Cryo-Save (Bron: Bloomberg)

In het prospectus staat te lezen dat de bestuurders van Cryo-Save naast een behoorlijk salaris ook een fikse bonus en behoorlijk wat opties meekrijgen. Geregeld worden er ook nieuwe opties toegekend. Vandaag heeft het bedrijf ruim 300.000 opties uitstaan.

Marc Waeterschoot heeft een contract met het bedrijf dat hem naast van een jaarsalaris van 120.000 euro ook voorziet van een bonus die jaarlijks wordt bepaald door een comité waarin de niet-uitvoerende bestuurders (waaronder Johan Goossens) zitten, van een onkostenvergoeding, een wagen, deelname aan een optieschema en een pensioenplan. In het prospectus wordt ook een transactie vermeld ter waarde van 249.000 euro tussen Cryo-Save en Life Sciences N.V., een vennootschap die wordt gecontroleerd door Marc Waeterschoot. Het jaarverslag meldt wel dat Waeterschoot 'geen aanspraak maakt op de inkomsten waar hij volgens zijn contract recht op heeft'.

Als niet-uitvoerend bestuurder heeft Johan Goossens recht op een vaste vergoeding van 30.000 euro. Het prospectus maakt daarnaast melding van een 'dagelijks bedrag van 3.000 euro voor bijzonder opdrachten'. Volgens het jaarverslag van 2011 kreeg Goossens in 2011 van Cryo-Save 55.000 euro .

Cryo-Save maakt niet enkel de 'founding fathers' rijk, ook de andere bestuurders verdienen goed hun brood bij de navelstrengbloedbank. Cryo-Save betaalde uitvoerend bestuurder Arnoud van Tulder vorig jaar 393.000 euro. De twee andere niet-uitvoerende bestuurders - Ronald Lorijn en Walter van Pottelberghe - kregen in 2011 respectievelijk 168.000 en 38.000 euro voor hun bestuurszitje. Zowel van Tulder (17.202), Lorijn (10.138)  als van Pottelberghe (31.643) bezitten ook flink wat aandelen van Cryo-Save en delen dus in de dividenden

Structuur

Naar aanleiding van een van de vele debatten in de aanloop naar nieuwe wetgeving die de controle op weefselbanken zou garanderen, vertelde Marc Waeterschoot op 19 april 2006 in de Senaat over de ontstaansgeschiedenis van Cryo-Save (vroeger de Life Science Group). In het verslag lezen we:

De 'Life Science Group' is destijds opgericht onder een andere naam, namelijk Cryo-Cell Europe, in samenwerking met een ander, Amerikaans bedrijf, waar ze in 2003 technologie zijn gaan kopen. Deze technologie was zeer snel achterhaald, en de Amerikanen konden daarbij niet verder helpen. Daarna werd een tweede en derde generatie technologie ontwikkeld in samenwerking met een Zwitsers bedrijf (...) De Amerikaanse licentie werd gekocht door een Zwitsers bedrijf in de groep. Dat bedrijf heeft een filiaal opgericht in België, omdat spreker niet naar Zwitserland wou verhuizen, en hij ten slotte aan de basis lag van de exploitatie. Daarom heeft hij in Mechelen (intussen verhuisd naar Niel ToC/ CC) het laboratorium Cryo-Safe Labs opgericht, waarin slecht één soort aandeelhouders zitten, met name die van de 'Life Science Group'.

In tegenstelling tot wat Waeterschoot nogal laconiek omschrijft -'de Amerikanen konden daarbij niet verder helpen' -, baadt de hele zaak in een onverkwikkelijke sfeer. De originele naam van wat later Cryo-Cell Europe zou worden is Coltec, opgericht door Waeterschoot, Kleinbloesem, Ingels en Goossens. Coltec kocht een Europese licentie voor de technologie van het Amerikaanse Cryo-Cell. Coltec legde daarvoor 1.4 miljoen dollar op tafel. Beide firma's participeerden ook in elkaars aandelenkapitaal, maar de vriezer die werd geleverd heeft, althans volgens de getuigenis van Waeterschoot, nooit effectief gedraaid, wegens totaal onbetrouwbaar.

CRYO 'never worked' feb 2004
Marc Waeterschoot getuigt hoe de in de VS bestelde 'diepvriezer' nooit heeft gewerkt

Waar de stalen al die tijd dan wel werden bewaard is onduidelijk, maar toen het begon te dagen dat de technologie van Cryo-Cell niet deugde - en de beurskoers van het Amerikaanse moederbedrijf ook crashte-  veranderde Waeterschoot de naam Cryo-Cell Europe in Cryo-Save. Bij die gelegenheid stapte onder meer ook verzekeraar Mercator in als aandeelhouder.

Riziv

Maar terug naar de founding fathers zelf. Wanneer Marc Waeterschoot en Johan Goossens, samen met Frank Ingels en Cornelis Kleinbloesem in 2000 de naamloze vennootschap Cryo Cell Labs oprichten, is dat niet hun eerste vennootschap. De website van Cyo-Save vermeldt dat Waeterschoot, apotheker van opleiding, in het verleden bestuurder is geweest van de Gentse universiteit, Unilabs SA en DLCMC. In zijn 35-jarige loopbaan werkte hij binnen de medische industrie voor verschillende bedrijven.

Waeterschoot
Marc Waeterschoot

Wat de pagina niet vermeldt is dat de Beperkte Kamer van het Comité van de Dienst voor geneeskundige controle van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv) in 1994 besliste om een jaar lang 'de verzekeringsinstellingen te verbieden tegemoet te komen in de kosten voor geneeskundige verstrekkingen, welke zullen verleend worden door apotheker Waeterschoot Marc over een periode van één jaar'

Waeterschoot werd door de Dienst voor geneeskundige controle aangepakt, in de eerste plaats omdat hij onterecht aanvraagformulieren voor verstrekkingen inzake klinische biologie zou hebben aangerekend (867 aanvraagformulieren op basis waarvan 18.489 betwiste verstrekkingen).

In haar conclusie spreekt de beperkte Kamer harde taal en vraagt een strenge sanctie omdat 'het bedrag van de ten onrechte in rekening gebrachte prestaties niet gering is', omwille van 'het grote aantal niet conforme prestaties' en omdat 'de handelswijze van de heer Waeterschoot van aard is de correcte werking van het stelsel van de geneeskundige verzorging en uitkeringen in het gedrang te brengen'.

Ook voor de Commissie van beroep haalt Marc Waeterschoot bakzeil. De Commissie van beroep bevestigde op 30 december 1996 de sanctie over de hele lijn. Voor de Raad van State haalt de  stichter van Cryo-Save uiteindelijk toch zijn gelijk. Waeterschoot voerde met succes aan dat de termijn tussen zijn beroep en de uiteindelijke uitspraak van de Commissie van beroep onredelijk lang was waarna de Raad van State de uitspraak van de Commissie van beroep vernietigde. Daarmee gaat Marc Waeterschoot vandaag feitelijk vrijuit.

BeursTips

Johan Goossens
Johan Goossens

Ook Johan Goossens heeft de naam een 'enfant terrible' te zijn. In 1989 was hij directeur van het voedselverwerkend bedrijf Copra, op het moment dat de firma frauduleus bankroet ging. Maar Goossens is vooral bekend als belegger en speculant. Na voor een aantal banken als beleggingsadviseur te hebben gewerkt richtte hij BeursTips op. Later ook investeringsbedrijf Beluga.

Vooral BeursTips blijkt niet meteen een goede naam te hebben. In een artikel over BeursTips in De Standaard lezen we onder meer:

Hij en zijn blad lagen ondertussen onder vuur wegens vermeende belangenvermenging. De geruchten gingen dat Goossens er geen graten in zag zichzelf te bedienen en dan pas zijn lezers. Goossens schopte ook zelf wild in het rond.

De nieuwe eigenaar van BeursTips Bart Goemaere (zoon van een van de grootste Europese kippenslachters) werkt vandaag nog altijd samen met Johan Goossens.

Hij (Goemaere) werkt nog altijd samen met Goossens, die bestuurder is bij Cryo-Save, een bedrijf dat stamcellen invriest. Dat verhindert niet dat het beursgenoteerde Cryo-Save in de portefeuille zit van BeursTips, waardoor ook de zweem van belangenvermenging die sommigen met het blad verbinden, levendig wordt gehouden. Goemaere stelt echter dat er wat dat betreft een 'Chinese Muur' is tussen beide heren.

Die 'Chinese muur' weerhoudt Goemaere er echter niet van om in De Standaard Cryo-Save als een van zijn 'vijf favoriete aandelen' te noemen. Daarbij noemt hij 'de start van de activiteiten in Frankrijk' als een van de belangrijkste jokers voor het bedrijf. Cryo-Save zag zich recent echter verplicht om de faciliteiten in Frankrijk definitief te sluiten nadat de overheid private opslag onmogelijk maakte.

Reactie

Arnoud van Tulder, CEO van CRyo-Save beantwoordde de vragen van Apache in verband met de financiële constructie en de positie van de leidende figuren in en achter het bedrijf.

Spelen dokter Frank Ingels en Cornelis Kleinbloesem nog een actieve rol in Cryo-Save? Zijn ze nog aandeelhouder?

Arnoud van Tulder: "Dr Frank Ingels heeft nooit een functie gehad bij Cryo-Save,  Kees Kleinbloesem (mede-oprichter) werd kort na de oprichting via gerechtelijke weg uit de firma gezet. We distantiëren ons volledig van zijn toenmalige en huidige praktijken, die helemaal niets met Cryo-Save te maken hebben. Verder is Cryo-Save natuurlijk een beursgenoteerd bedrijf (Euronext Amsterdam) en zoals u weet hebben we dan  ook geen zicht op het gedetailleerde aandeelhouderschap."

Marc Waeterschoot werd in de jaren '90 veroordeeld door het Riziv. Ook in beroep. Intussen maakte de Raad van State die veroordeling (in beroep) ongedaan wegens overschrijding van de redelijke termijn. Hoe is de stand van het dossier vandaag?

"Dit is onjuist. Marc Waeterschoot werd inderdaad in eerste aanleg veroordeeld, maar in beroep kreeg hij gelijk. Alsook door de Raad van State! Vandaag is het RIZIV veroordeeld om alle ten onrechte betaalde sommen terug te betalen."

Johan Goossens was in 1989 directeur van Copra op het moment dat de firma frauduleus bankroet ging. Welke rol speelde Johan Goossens daarbij?

"Johan Goossens werd inderdaad 23 jaar geleden via een kapitaalsverhoging mede-aandeelhouder van Copra. Hij ontdekte zelf na enkele maanden de reeds jaren aan de gang zijnde fraude, die hij vervolgens aanklaagde. Naast de banken werd hij zodoende zelf een van de belangrijkste slachtoffers."

Met de steun van journalismfund.eu

Fonds

LEES OOK
Tom Cochez / 23-08-2013

Navelstrengbloedstamcellen in een titel

We zijn er heel erg blij mee. Voor de publicatie van de vierdelige reeks over de private navelstrengbloedbank Cryo-Save op Apache en bij onze Franse collega's van Rue89 werden Tom…
(Foto Andrechinn)
Tom Cochez, Clea Caulcutt / 12-07-2012

Dossier Cryo-Save (3): Een lobbymachine tot in het Vaticaan

Een gebouw op het wetenschapspark en uitstekende relaties met de Universiteit Antwerpen. Een symbolisch applaus van Kris Peeters en Annemie Turtelboom bij de openingsplechtigheid…
Foto Catholic Church
Tom Cochez, Clea Caulcutt / 11-07-2012

Dossier Cryo-Save (2): een goudmijn gebouwd op wetenschappelijk drijfzand

De private opslag van navelstrengbloed levert veel geld op, maar is het ook zinvol? Een recent rapport van de Belgische Hoge Gezondheidsraad -Autoloog navelstrengbloed: illusie…
(Foto Andrechinn)