'Reguliere media zien we enkel nog als een promokanaal'

Redactie Apache
debat 1
debat 1
Els Wuyts, Marc Reugebrink, Pieter Vermeulen en Danielle de Regt

Een tachtigtal mensen vond gisteren de weg naar de IJsfabriek in Antwerpen om er te luisteren naar

Steven Heene (NT Gent), Simon van den Berg (TM, tijdschrift over theater, muziek en dans) Karl Jacobs (Extra City) , Danielle de Regt (UA, Etcetera), Pieter Vermeulen (KASK, this is tomorrow), Marc Reugebrink (essayist) en Els Wuyts (S.M.A.K.).

Niet zeuren

Moderator Wouter Hillaert (rekto:verso) startte het debat met een verzoek: niet zeuren over de kwalijke evoluties in de oude media. Krimpende recensies, groeiende personencultus, steeds minder kunst, steeds meer consumentenadvies, ... de analyse werd intussen voldoende gemaakt. In de plaats van een collectieve klaagzang aan te heffen, zou er gedebatteerd worden over de vraag hoe de kunstensector en kunstcritici met de gewijzigde mediasituatie omgaan. Hebben de tendensen in de reguliere media de cultuurproductie beïnvloed? Is de recensie als format uitgewoond of ligt de toekomst ervan gewoon elders?

Tijdens het tweede deel van het debat werd op zoek gegaan naar alternatieven. Is de cultuursector rijp voor het doorknippen van de band met de oude media of blijven de klassieke kranten en tijdschriften ondanks alles het referentiekader? Wat kunnen alternatieve media voor cultuur betekenen? Is er een rol weggelegd voor de sociale media?

BV-status

Acteur Damiaan De Schrijver mocht als enige zondigen tegen de vooraf opgelegde regel om niet in te hakken op de oude media. Als opwarmertje liet hij in een vooraf opgenomen videoboodschap zijn licht schijnen over wat er vandaag zoal verkeerd loopt.

Daarna was het de beurt aan Steven Heene, Simon Van den Berg en Karl Jacobs. Ze hadden het onder meer over de impact van acteurs of regisseurs met een BV-status op een gezelschap. Zorgen ze voor een andere dynamiek? Hebben ze impact op de ticketverkoop? Krijgen ze meer geld? Neen, verzekerde Steven Heene. Als ze hun BV-status al voor iets kunnen aanwenden, dan is het om zichzelf meer tijd en vrijheid te kopen.

Volgens Marc Ruyters van Kunsthart hebben we vandaag te weinig 'harde smoelen'

De discussie over het al dan niet nakende einde van de recensie als format, leidde tot de opmerking uit de zaal van Marc Ruyters (van Kunsthart) dat we vandaag 'te weinig harde smoelen hebben', kunstcritici met autoriteit die ons vertellen wat goed is, wat we echt moeten gaan zien en wat vooral niet. Mensen die tegen de louter commercieel gestuurde en consumentgerichte aanpak in de oude media durven in te gaan.

Autoriteit

Maar is het medialandschap niet gewoon te verbrokkeld en te vluchtig om 'harde smoelen' toe te laten een autoriteit op te bouwen? En als ze niet voldoende tijd en ruimte krijgen in de oude media, moeten recensenten en cultuurjournalisten dan niet gewoon elders hun eigen ding doen, ook al maken ze het (over)leven er voor zichzelf op die manier niet gemakkelijker op?

debat 2

De bedenking waarmee Wouter Hillaert het publiek de pauze instuurde werd daarna opgepikt door Danielle de Regt, Pieter Vermeulen, Marc Reugebrink en Els Wuyts. Het S.M.A.K., zo vertelde Els Wuyts heeft vandaag een blog waarop het kunstencentrum een (deeltijdse) redacteur bijdragen laat schrijven en het debat laat modereren. Ook externen kunnen er hun visie posten en deelnemen aan het debat (zie ook reactie Els Wuyts onderaan dit stuk) . De blog ziet Wuyts als een nieuwe plek voor het cultuurdebat dat de oude media steeds duidelijker links laten liggen. "'De reguliere media zien we enkel nog als een promokanaal, voor de inhoudelijke discussie zorgen we zelf op onze blog''. De blog bouwt verder op initiatieven zoals Tate Channel, de site waarop de Londense Tate Gallery via video's, blogs en podcasts informatie geeft en discussie uitlokt over de lopende tentoonstellingen.

Onafhankelijk

Maar kan je daar als onafhankelijk kunstcriticus blij mee zijn? Voor Danielle de Regt gaat het betalen van een recensent door een culturele organisatie te zeer ten koste van de onafhankelijkheid. Hoe kan je als recensent, betaald door het S.M.A.K. een kritische recensie schrijven? Wat is nog het verschil met promotie en copywriting? In de praktijk, zo verzekerde Els Wuyts, worden er op de blog vaak zeer kritische en pittige discussies gevoerd. Vaak kritischer dan elders.

Moeten recensenten en cultuurjournalisten niet gewoon elders hun eigen ding doen, ook al maken ze het (over)leven er voor zichzelf op die manier niet gemakkelijker op?

Zijn blogs van cultuurhuizen de ultieme oplossing? Pieter Vermeulen ziet online alleszins een pak mogelijkheden die vandaag nauwelijks worden benut. Toch zijn er al mooie voorbeelden zoals 'this is tomorrow', een soort online archief voor hedendaagse kunst uit de hele wereld dat die kunst, los van tijd en ruimte breed toegankelijk maakt. Volgens Pieter Vermeulen bevinden we ons in een soort overgangsfase. Dat zorgt vandaag voor flink wat verwarring en wellicht ook voor versplintering, maar dat hoeft niet te betekenen dat de toekomst niet mooi zou ogen.

Marc Reugebrinck ziet toch vooral de verwarring. "De kranten zijn een beetje in de war en de culturele sector is dat ook. Iedereen is een beetje in de war." Maar volgens de essayist blijven kranten vandaag, of we dan nu willen of niet, het frame bepalen. Pas wanneer iets in de krant staat of op televisie komt, is het er ook echt. Reugebrink ziet nog geen initiatieven die voldoende groot zijn en voldoende kritische massa hebben om die taak nu al over te nemen. Dat kranten parallel de ruimte laten door het cultuurdebat nauwelijks nog te voeren, leidt tot een soort algehele verdwazing waarbij niemand nog goed weet hoe het nu verder moet.

Vlaams Fonds voor de Letteren

Concrete ideeën waren er ook: onder meer het voorstel van Danielle de Regt om het Vlaams Fonds voor de Letteren open te stellen voor essayistiek. Ideeën over crowdfunding ook. Het Nederlandse voorbeeld Voor de Kunst werd aangehaald en zelfs de aandelen en abonnementen van Apache passeerden de revue.

Een pasklare oplossing kwam gisterenavond niet uit de bus, maar voor rekto:verso en Apache was het debat geslaagd. Een vol huis sterkt ons bovendien in de overtuiging dat het thema leeft en verder aandacht verdient. Iets waar we de komende weken graag werk van willen maken.

We verwijzen ook naar de bedenkingen die Marc Reugebrink naar aanleiding van het debat op zijn blog neerschreef.

Dit artikel kwam tot stand met steun van de Vlaamse overheid.
LEES OOK
Karel De Sadeleer / 07-05-2013

Lang leve de onafhankelijke boekhandel

De laatste jaren verschenen op gezette tijdstippen berichten in de media over een alarmerend lage boekenverkoop. Vaak werd daarin gewag gemaakt van een dreigende teloorgang van de…
(Foto: Bill/ December 2011/ Flickr-CC)
Carlo Van Baelen / 28-03-2013

Welke crisis in de boekensector?

Steeds luider klinkt de roep dat de boekensector lijdt aan overproductie. Er zouden te veel boeken van de band rollen. Maar de economische problemen van het boekenbedrijf liggen…
Verschillende boeken (Foto: Azrasta/ Oktober 2010/ Flickr-CC)
Wouter Hillaert / 31-05-2012

Wie kennen we nog in de politiek?

Alle kunstenorganisaties onderschreven dat ze het niet zouden doen, en nu blijken velen er toch volop mee bezig. Lobbyen. Praten met de politiek. Met als ultiem doel: invloed…
52_Hillaert_Lobbying2380 2