Christian Van Thillo geeft vandaag de Volkskrant, Het Parool, AD en Trouw uit in Nederland. De komst van De Persgroep wordt door onze noorderburen op gemengde gevoelens onthaald. Gesprekken met Nederlandse journalisten en beleidsmakers leren hoe de expansie van de Belgische mediagroep en de doortocht van een leger Belgische krantenmakers het aanzien van nieuws ook in Nederland hebben veranderd. Mathilde Sanders stelt vandaag haar boek/blog ‘Wie bezit het nieuws’ voor. Apache brengt een voorpublicatie.
(Foto Leo De Bock)
Over de Persgroep kan ik inmiddels wel een heel boek schrijven, maar ik zal me hier beperken tot een paar observaties.
26-12-11 De Persgroep – Deel 1
Dat de sfeer is veranderd bij het krantenbedrijf waar ik tien jaar geleden werkte, werd me tijdens dit onderzoek al snel duidelijk. Een oud-studiegenoot en collega van mij is Pieter Klok, adjunct-hoofdredacteur bij de Volkskrant. Samen deden Pieter en ik in het jaar 2000 de postdoctorale opleiding journalistiek in Rotterdam. We brachten als studenten en collega’s bij de Volkskrant samen heel wat uurtjes door op de redactievloer en in de kroeg. Pieter was dus één van de eersten die ik benaderde voor mijn onderzoek naar de Persgroep, uitgever van de Volkskrant, Het Parool, AD en Trouw.
Vreemd genoeg reageerde hij steeds niet op mijn telefoontjes en mailtjes. Ik dacht zelfs even dat zijn 06-nummer niet meer klopte, totdat hij plots vorige week wel opnam. Ik had hem gemaild dat ik ‘feiten wilde checken’, een verzoek dat eigenlijk geen enkele journalist kan negeren. Pieter wilde alleen via de mail met me communiceren. Ik vroeg hem of we niet gewoon ‘informeel’ konden praten. Nee, niet over dit onderwerp. Hij wil in dit boek niet geciteerd worden.
Familiebedrijf
Volgens de academische theorie zijn familiebedrijven meer dan investeringsmaatschappijen gericht op de lange termijn en de continuïteit van de onderneming. Ze hechten ook meer waarde aan liquiditeit. Familiebedrijven zijn bovendien meestal ‘manager-owned’, ofwel de grootaandeelhouders zitten tevens in de raad van bestuur, zoals ook bij de Persgroep het geval is. Doorgaans zijn managerowned-bedrijven bovengemiddeld efficiënt omdat eigenaren veel spaarzamer en productiever omspringen met de bedrijfsmiddelen dan managers die geen eigenaar zijn. Bij de Persgroep is dat in de praktijk gebleken, want er zijn tientallen redacteuren op straat gezet, nadat deze Belgische onderneming eigenaar werd van de kranten die vroeger van PCM Uitgevers waren.
Tien jaar geleden werkten volgens de schattingen van de redacteuren die ik sprak, circa driehonderd
meer redacteuren dan nu bij de redacties van de Volkskrant, Het Parool, AD en Trouw. De Persgroep nam het Parool over in 2003 en de andere drie kranten pas in 2009, dus niet alle ontslagen zijn aan
deze eigenaar toe te schrijven. Voor wat betreft de bedrijfsmatige kant van de journalistiek, lijkt een familiebedrijf een betere eigenaar dan een investeringsmaatschappij, omdat familiebedrijven zich niet enkel richten op het wegsluizen van zeer hoge rendementen binnen een korte periode.
http://www.youtube.com/watch?v=kUtWU__LOX0&feature=related
Het nadeel van een familiebedrijf is echter dat de eigenaren bovengemiddeld veel controle hebben op de bedrijfsvoering en soms ook ‘nepotistische’ trekjes vertonen. Dat laatste kan problematisch zijn voor de onafhankelijkheid van de journalistiek en scheiding tussen redactie en commercie.
Bij de Persgroep is de grootaandeelhouder Christian van Thillo als het ware op de stoel van de uitgever gaan zitten. Toen de stichting Democratie en Media (SDM) en haar voorloper Stichting het Parool een meerderheidsaandeel hadden was dat zeker niet het geval. SDM en de andere stichtingen die overigens nog steeds eigenaar zijn van de Persgroep, proberen zich als minderheidsaandeelhouder op afstand te houden.
Christiaan van Thillo, staat erom bekend hard te kunnen ingrijpen, zodra een krant verlies maakt
De bestuurders van deze stichtingen hebben veel minder contact met de hoofdredacties en redacties dan de CEO Van Thillo en zijn Belgische managers die vaak op de redacties komen en zich bemoeien met hoe de krant wordt gemaakt. De stichtingen tolereren rode cijfers, maar Christiaan van Thillo, staat erom bekend hard te kunnen ingrijpen, zodra een krant verlies maakt. Zijn kranten kunnen autonomer operen als ze winst maken.
Stichtingen
Een stichting als meerderheidsaandeelhouder was voor de krantenredacties niet altijd ideaal. In de tijd dat SDM een meerderheidsbelang had werden veel ‘loopgravenoorlogen’ gevoerd en heerste er een sfeer van ‘verdeel en heers’ en sterke concurrentie tussen de kranten onderling. De kranten die een eigen stichting hadden, werden vaak meer voorgetrokken dan kranten zonder stichting, zoals NRC Handelsblad en het Algemeen Dagblad. Ook werden van bovenaf vaak kansloze plannen doorgevoerd die geen steun hadden van de redactie.
Roel Janssen die van 1983 tot 2010 redacteur was bij NRC Handelsblad vertelt:
Bij NRC was toen weinig sympathie voor de stichtingen die vooral op de hand waren van Het Parool en de Volkskrant. Onze redactie wilde om die reden destijds graag Apax als eigenaar. We werkten met veel liefde voor de krant en zagen het drama pas toen het te laat was. Ik wil het boek van Joost Ramaer over de ondergang van PCM niet lezen, omdat het te ziek is hoe is gehandeld tegen alle journalistieke normen en waarden in.
Wouter Bax (Trouw)
Wouter Bax, chef-in bij Trouw, vindt de komst van de Persgroep een grote verbetering.
We zijn blij nu, want PCM was een rotbedrijf met veel handjeklap, zelfingenomenheid en graaien. Daar hadden de kranten niets aan. Van de Stichting ter Bevordering van de Christelijke Pers in Nederland horen we hier op de redactie nooit iets. In de praktijk hebben we niets met ze te maken. Van Thillo heb ik wel redelijk vaak ontmoet. Hij stuurt ons om onze eigen koers te varen. Wij hoeven niet sensatiebelust te zijn, we blijven juist onszelf; idealistisch en niet hijgerig.
Opvallend is dat Willem Schoonen, die al sinds 2007 hoofdredacteur is van Trouw, de enige hoofdredacteur is die aanbleef na de komst van de Persgroep. Pieter Broertjes, de vorige hoofdredacteur van de Volkskrant, en Jan Bonjer, oud-hoofdredacteur van het Algemeen Dagblad, waren snel weg na de komst van Van Thillo. Volgens Wouter Bax laten de Belgen de redactie van Trouw meer met rust omdat de krant het financieel goed doet. Maar het kan ook zijn dat de Vlaamse managers van De Persgroep nog geen tijd hebben gehad voor Trouw, omdat ze hun handen vol hadden aan de andere kranten, aldus Bax.
Wouter Bax (Trouw): ‘Van Thillo stuurt ons om onze eigen koers te varen. Wij hoeven niet sensatiebelust te zijn, we blijven juist onszelf; idealistisch en niet hijgerig.’
Kot
In het boek ‘De Hoofdredacteur’ van Huub Wijfjes en Bas de Jong, vertelt Philippe Remarque, hoofdredacteur van de Volkskrant, dat de Persgroep zich veel meer dan PCM bemoeit met de inhoudelijke koers van de krant. Remarque heeft hierover regelmatig gesprekken, deels met Van Thillo en grotendeels met zijn rechterhand de uitgeverdirecteur Jaak Smeets. In eerste instantie was de aanwezigheid van Smeets, bijvoorbeeld tijdens de overgang naar tabloidformaat, wel een heikel punt op de redactie. Remarque:
Philippe Remarque (De Volkskrant)
Hij moest zoals hij het zelf noemde in het ‘kot’ zitten. Hij mocht namelijk niet op de redactie rondlopen, want dat lag gevoelig. De redactieraad vroeg steeds: wanneer gaat Jaak Smeets weer weg?
Jaak Smeets, sinds 2003 journalistiek directeur bij de Persgroep België, opereert nu in Nederland als een voor de krantenlezer onzichtbare ‘opper-hoofdredacteur’, die zich direct bemoeit met alle krantenredacties. Smeets, die in de jaren negentig hoofdredacteur was van de Vlaamse versie van de Telegraaf, Het Laatste Nieuws, heeft soms ook met andere Belgische managers erbij, maandenlang op de redactievloer gezeten van de Volkskrant, Het Parool en het Algemeen Dagblad om journalisten ‘tamelijk dwingend’ duidelijk te maken hoe zij een krant moeten maken en indelen. De Belgen hadden vooral contact met de chefs, minder met de redacteuren zelf.
Jaak Smeets heeft maandenlang op de redactievloer gezeten van de Volkskrant, Het Parool en het Algemeen Dagblad om journalisten ‘tamelijk dwingend’ duidelijk te maken hoe zij een krant moeten maken en indelen
Michael Persson, redacteur bij de Volkskrant:
De Persgroep vond dat de presentatie van onze krant minder stijf en institutioneel moest zijn. We praatten daarover met de Belgen in redelijk overleg. In het begin waren we bang dat we te plat zouden worden, zoals De Morgen die zwaar is uitgekleed, aan kwaliteit heeft ingeleverd en wat eendimensionaler is dan de redactie wil. Ik vind echter dat de Volkskrant op een aantal vlakken beter is geworden op tabloid. Je kunt serieuze verhalen ook speels presenteren.
Met de krant Trouw heeft Smeets zich vooralsnog het minste bemoeid. Die redactie ging min of meer uit zichzelf een krant maken ‘geïnspireerd’ op het model van De Persgroep. De Belgen zijn bij Trouw nog niet op de redactie komen zitten. Trouw is ook de enige krant die geen krantenartikelen uitwisselt met andere Persgroepkranten.
Nico de Fijter van de redactieraad van Trouw:
Toen de Persgroep kwam waren we bij Trouw een beetje bang dat onze krant zou worden opgeslokt door de Volkskrant, maar de Belgen zeiden: ‘blijf vooral doen wat jullie doen’. Het is een verademing om in een concern te zitten waar ze met kranten bezig zijn. De PCM-bestuurders waren totaal niet met de kranten bezig, maar de Belgen weten wat ze willen. Aanmodderen doen ze niet.
Als het misgaat met de leiding van een krant en Van Thillo de voorpagina ziet verslappen, grijpt hij in. De onderneming stelt zelf dat ‘de waarden en de spirit die de Persgroep groot maakten onder meer korte, directe lijnen zijn’. Onlangs werd dan ook aangekondigd dat De Persgroep Nederland terug gaat van twee directies naar één. Het doel daarvan is de directie in een economisch onstabiele tijd zo ‘efficiënt, krachtig en duidelijk’ mogelijk te houden.
Een ervaren journalist die graag anoniem wil blijven, vertelt:
Als chef was je vroeger veel autonomer. Nu word je veel meer gestuurd van hogerhand, er is meer een afrekencultuur, het is wat zakelijker. Je krijgt als chef bijvoorbeeld te horen; niet te veel berichten over de ramadan en Islam, want de lezer is niet geïnteresseerd in culturele uitwassen. Het bewaken van de democratie is tegenwoordig meer besteed aan de opiniebladen of aan onderzoeksjournalisten die boeken schrijven, minder aan kranten.
Michael Persson van de Volkskrant legt uit waarom journalisten bij de Persgroep niet snel on the record dit soort stellige uitspraken zullen doen:
Individuele posities zijn kwetsbaarder geworden. Mensen zullen uit loyaliteit en mediawijsheid hun kritiek over de leiding intern houden. Vroeger viel men te pas en te onpas de krant af, dat zal nu minder snel gebeuren.
16-12-11 De Persgroep – Deel 2
Hier deel twee van mijn verslag over veranderingen bij de redacties van de Volkskrant, Trouw, het Algemeen Dagblad en Trouw, sinds de komst van een nieuwe eigenaar, het Vlaamse familiebedrijf De Persgroep. Ik beschreef al dat Van Thillo niet van stinkende wonden en rode cijfers houdt. Zodra hij een krant ziet verslappen, grijpt hij in. In Nederland heeft met name het Algemeen Dagblad (AD) de harde kant van De Persgroep kunnen ervaren. Het ging relatief slecht met deze krant, dus daar was de bemoeienis van de Belgen tot nu toe het grootst.
Het AD had vroeger de ambitie om de derde kwaliteitskrant van Nederland te worden en wilde liever op de Volkskrant lijken dan op De Telegraaf. In het redactiestatuut uit 2006 staat bij de artikelen over de identiteit van de krant, dat het AD wil investeren in onderzoeksjournalistiek en ‘kwalitatief hoogwaardige journalistiek’. Ook moeten de AD-redacteuren hun ‘journalistieke taak kunnen verrichten zonder beïnvloeding door wie ook, van buiten noch van binnen het bedrijf’.
Bij het Algemeen Dagblad hebben de managers Jaak Smeets en Hans Deridder maanden aan de middentafel gezeten waar het nieuws wordt geselecteerd en de krant ingedeeld.
Van Thillo heeft echter andere plannen met deze krant. Hij wil dat het AD de grote concurrent van De Telegraaf wordt. Het AD moet meer de nadruk leggen op het ‘menselijke nieuws’, celebrities, sport, media en entertainment en ook in de beeldkeuze heel letterlijk zoeken naar close-ups en het ‘menselijke gezicht’. De opinies, wetenschapsrubriek en achtergronden zijn uit de krant verdwenen en de onderzoeksjournalisten wegbezuinigd.
Daenen en Smeets
Paul Daenen (Het Laatste Nieuws)
Het AD is voortgekomen uit een fusie van regionale kranten, waarvoor meerdere reorganisaties plaats vonden en circa 125 redacteuren vertrokken. Het was ook erg lastig voor de Belgen om een nieuwe hoofdredacteur voor het AD te vinden. Bij het AD hebben de managers Jaak Smeets en Hans Deridder maanden aan de middentafel gezeten waar het nieuws wordt geselecteerd en de krant ingedeeld.
Onlangs is ook Paul Daenen, oud-hoofdredacteur van Het Laatste Nieuws, naast Jaak Smeets beschikbaar gemaakt voor de ondersteuning van alle (hoofd)redacties van de Nederlandse Persgroep-kranten. Hij zal vooral aanspreekpunt zijn voor de hoofdredactie van het AD.
“Smeets en Daenen zullen in Nederland in de eerste fase vooral veel kijken en luisteren en vooral als adviseurs optreden in plaats van in het beleid te treden”, vertelt Luc Van der Kelen, politiek commentator bij Het Laatste Nieuws.
“Het Laatste Nieuws is het succesverhaal van de Persgroep. Paul Daenen en Jaak Smeets hebben 13 jaar samen die krant gemaakt. Door hen werd die krant marktleider”, vertelt Georges Timmerman, oud-redacteur van de Vlaamse krant De Morgen, die ook van De Persgroep is.
Van Thillo wil dat alle kranten in hun eigen segment markleider worden, dus het model van Het Laatste Nieuws moet ook naar andere titels worden overgeplaatst. Die krant wordt volledig topdown gemaakt. Iedere ochtend vindt iedere journalist op zijn computer een mail met daarin de opdracht: ik wil dit verhaal, met deze foto, deze titel, dit aantal woorden en op deze plek.
Luc Van der Kelen: ‘Als onze journalisten niet om een redactiestatuut vragen is daar geen behoefte aan. Van Thillo is niet zo’n voorstander van redactiestatuten.’
Luc van der Kelen, politiek hoofdredacteur van Het Laatste Nieuws, bevestigt dat de journalisten van zijn krant instructies krijgen via de mail. “Het Laatste Nieuws is een sterk centraal geleide krant en wordt vanuit de chefs en Paul Daenen zelf sterk gestuurd. Je kunt niet zomaar wat in de krant smokkelen.”
Paul Daenen deelt als hoofdredacteur van Het Laatste Nieuws de hele dag zelf de lakens uit en zelfs ‘s avonds en tijdens zijn vakantie wordt altijd iedere bladzijde van de krant naar hem gemaild.
De krant is zijn kind, het is bijna obsessioneel. Hij is heel erg betrokken. ’s Morgens vroeg belt hij al met zijn chefs, die aan hun redacteuren doorzetten wat in de krant komt. Er is ook een ochtendvergadering waar iedereen voorstellen mag doen. Soms is dat uitvoerbaar, soms niet.
Van Thillo heeft het model van Het Laatste Nieuws ook proberen toe te passen op De Morgen, maar dat gaf problemen. De journalisten gingen de straat op om te protesteren omdat Klaus van Isacker, als hoofdredacteur De Morgen probeerde te leiden met de managementstijl van ‘geen discussie’. Dat is inmiddels deels teruggedraaid en Van Isacker heeft een andere functie gekregen bij de Persgroep.
Luc Van Der Kelen (Het Laatste Nieuws)
De Morgen heeft wel een redactiestatuut, maar Het Laatste Nieuws niet. “Als onze journalisten er niet om vragen is daar geen behoefte aan”, aldus Van der Kelen. “Van Thillo is niet zo’n voorstander van redactiestatuten. Hij heeft een hele informele en bijna Amerikaanse manier van werken.”
Televisie
Van Thillo heeft een hele duidelijke visie op hoe een krant eruit moet zien. Ten eerste zijn kranten vooral belangrijk om de andere media van de Persgroep te ondersteunen, vertelt Georges Timmermans.
Met televisiereclame wordt het meeste geld verdiend, dus de kranten staan in functie hiervan. Het Laatste Nieuws schrijft bijvoorbeeld veel over televisiemensen, om de impact van de Vlaamse commerciële televisiezender VTM, die voor de helft in handen is van de Persgroep, te versterken. De Belgische Persgroep-kranten schreven ook opvallend vaak negatief over de VRT, de Vlaamse publieke omroep.
Van Thillo wil geen kranten zonder (eigen) nieuws of met grote lappen tekst en grijze verhalen. Hij wil kranten die ‘volkser’ zijn, minder ‘kabbelend’, maar met meer lef en één groot heftig verhaal op de voorpagina. Nieuws en interviews moeten ook goed gepresenteerd worden. Bij interviews is de nieuwsinsteek belangrijk en moet de ‘exclusiviteit’ duidelijk zijn.
Een oud-medewerker van Het Parool die anoniem wil blijven, typeert Van Thillo als een ‘echte Telegraaf-man’:
Op de voorpagina moet altijd iets staan voor een dikke traan en een gulle lach, nieuws dat het gesprek van de dag zal zijn”. Ook wil de Persgroep meer graphics en andere verhaalvormen zoals ‘vijf vragen over…’. Daarnaast doen de kranten sinds de komst van de Belgen ook veel meer aan merchandising, waarvoor Van Thillo diepe zakken heeft.
Guido van Liefferinge, die bij De Persgroep meerdere bladen maakte, vertelt:
Daenen zal zich in Nederland hoofdzakelijk richten op het populariseren en tabloidiseren van de inhoud zoals dat voor Het Laatste Nieuws, maar ook, in mindere mate, voor De Morgen het geval is. Hoe zo’n redactie werkt, kan je makkelijk aflezen van wat in die kranten verschijnt: de nadruk op moord en brand, privéverhalen van en over beroemdheden, opgeklopte en uitvergrote trivialiteiten en faits divers, populistische politieke berichtgeving waarbij de opdracht van de pers als vierde macht compleet ondergesneeuwd geraakt.
Top-down
Vroeger hadden de chefs van de deelredacties van kranten meer inspraak in wat op de voorpagina zou komen, nu bepalen een ‘chef-in’ en ‘chef-uit’ dat vooral.
Bart Dirks (De Volkskrant)
Bart Dirks, chef-in bij de Volkskrant:
De chef-in inventariseert alles dat op de eerste pagina’s van de krant komt en zet dat op een lijst. De chef-uit, deelt de krant in tijdens de nachtdienst en kijkt met de blik van ‘de lezer van morgen’. Vroeger was dat proces meer gedecentraliseerd en bepaalden de chefs van de deelredacties binnenland, buitenland, economie of sport wat op hun eigen pagina’s zou komen.
Met de komst van de tabloid wordt het proces centraler aangestuurd, meent ook Wouter Bax, chef-in bij Trouw:
Het ging vroeger wel democratischer aan toe op de redacties”, aldus Bax. “Maar dat is een algemene trend bij alle kranten. Dagbladjournalisten waren prinsjes en prinsesjes die gewend waren om hun eigen dingen te doen. We zijn nu wel wat directiever en er is meer centrale sturing op alle redacties.
Bij Het Laatste Nieuws was Jaak Smeets vroeger zelf de chef-in en Paul Daenen de chef-uit. Dat systeem voeren ze nu ook in bij de Nederlandse kranten van de Persgroep. Ook is de zogenaamde ‘journalistieke hoofdredacteur’ geïntroduceerd. Vroeger besteedden hoofdredacteuren veel meer tijd buiten de redactie op borrels en partijen. Bij de Persgroep moeten ze zich vooral richten op de aansturing van het redactionele proces.
Redactionele synergie
Naast deze centrale aansturing probeert de Persgroep ook meer redactionele synergie te bewerkstelligen. De krantenredacties in Nederland en België werken steeds meer samen sinds de komst van de Persgroep. Op deze manier kan veel geld worden bespaard, maar wat dit betekent voor de pluriformiteit van de pers, is weer een andere vraag. Zo hebben de Persgroep-kranten tegenwoordig geen eigen webredacties meer omdat die in elkaar zijn geschoven. Alle webredacteuren zijn losgemaakt van hun krantenredacties en ondergebracht in één bedrijfsonderdeel, de Persgroep Digital, waarin op termijn ook alle Belgische websites zullen worden onderbracht.
Alle webredacteuren zijn losgemaakt van hun krantenredacties en ondergebracht in één bedrijfsonderdeel, de Persgroep Digital, waarin op termijn ook alle Belgische websites zullen worden onderbracht.
Dat besluit kwam van hogerhand en de krantenredacties zouden hier zelf niet zo snel voor hebben gekozen. Ook de redacties van de papieren kranten werken steeds meer samen. Vroeger bij PCM waren de redacties eilandjes die met elkaar concurreerden. Nu wisselen ze steeds meer kopij uit. Het Parool heeft helemaal geen eigen correspondenten meer sinds de krant van de Persgroep is.
Tegenwoordig schrijft de sport- en binnenlandredactie van het Algemeen Dagblad ook voor Het Parool. Deze twee kranten delen in Den Haag ook één parlementaire redactie, waarbij het AD leidend is. Als het contract van Het Parool met de GPD afloopt, zal de AD-redactie waarschijnlijk nog meer ruimte gaan vullen in de Amsterdamse krant.
Het Algemeen Dagblad wisselt ook artikelen uit met Het Laatste Nieuws en De Morgen neemt ook veel artikelen over van de Volkskrant. Iedere dag sturen de chefs-in en chefs-uit van deze redacties elkaar hun lijsten met de nieuwsartikelen. Bij De Morgen hebben ze, net als bij Het Parool, evenmin correspondenten en gebruiken ze ook veel economische artikelen van de Vlaamse krant De Tijd.
Bart Dirks, chef-in bij de Volkskrant:
De Belgen kijken ook naar Nederland voor inhoudelijke verbeteringen. Bij een aantal interne schrijfcursussen op de Volkskrant-redactie schuiven ook steeds enkele collega’s van De Morgen aan. Jan ’t Hart, chef-uit bij de Volkskrant, keek en hielp twee weken mee bij De Morgen en Frank van Zijl, voormalig chef nacht van de Volkskrant, is de komende twee jaar ‘chef uit’ bij De Morgen.
26-12-11 Reactie Christian van Thillo
Voordat ik mijn blogs over de Persgroep zou publiceren, moest ik in het kader van ‘hoor-wederhoor’ om een reactie vragen hierop. De persvoorlichting van de Persgroep had ik aan het begin van dit
onderzoek niet weten te vinden, dus ik mailde mijn teksten over de Persgroep maar meteen naar de secretaresse van Christian van Thillo. Dat was op maandag. Woensdag kreeg ik antwoord van de topman zelf.
Hij schreef:
Christian Van Thillo
Dag mevrouw,
Vermits de lijst van feitelijke onjuistheden ongeveer even lang is als uw tekst zelf, lijkt het me verstandiger om er niet op te reageren.
Christian Van Thillo
Ik antwoordde:
Geachte heer Van Thillo,
Alle informatie in mijn teksten komt uit betrouwbare bronnen, deels binnen uw onderneming.
Als u mij laat weten wat niet klopt, zet ik dit graag recht. Als ik niets meer verneem, publiceer ik uw reactie hierboven.
Met vriendelijke groet,
Mathilde Sanders
Zijn reactie:
Dag Mevrouw,
In de eerste plaats zou ik erop willen wijzen dat het feitelijk onjuist is van te beweren dat wie dan ook uit het beleid van de groep, enige invloed zou hebben op de inhoudelijke lijn van de dagbladen van de groep. Daar zijn de hoofdredacties verantwoordelijk voor en daar waken stichtingen over. De journalistieke onafhankelijkheid van al onze dagbladen is volledig gewaarborgd binnen onze groep. Dat er over de indeling, de opmaak en de manier van werken gesproken wordt, is wel juist maar dat is iets gans anders. We praten over hoe de krant gemaakt wordt, maar niet over wat er moet in staan. Los van het feit dat we heel erg geloven in journalistieke onafhankelijkheid, willen we getalenteerde journalisten aan ons binden. Door te doen wat u beweert, zouden we ze wegjagen.
De bewering dat onze kranten belangrijk zouden zijn om de andere media van de groep te ondersteunen, is volledig uit de lucht gegrepen. Dit zou een fundamentele inbreuk op de journalistieke onafhankelijkheid betekenen en die is ook voor televisiejournalisten gegarandeerd.
Nooit hebben we beweerd dat er bij Het Parool altijd iets moet staan dat voor een “dikke traan of een gulle lach” zorgt. Dit is te belachelijk voor woorden. Doet Het Parool dat dan?
U spreekt van betrouwbare bronnen, maar u laat wel de heer Van Liefferinge aan het woord. Wat moet ik dan van de kwaliteit van uw andere, vaak anonieme, bronnen denken?
Met vriendelijke groeten,
Christian Van Thillo
Ik gaf dit antwoord:
Ik begreep van een oud-medewerker van Het Parool dat Jaak Smeets en zijn collega’s woorden van die strekking (dikke traan, gulle lach) gebruikten toen zij werkten op de redactie van Het Parool, alweer een tijd geleden inmiddels. Die woorden komen niet van Guido van Liefferinge, die mij trouwens een heleboel informatie gaf waarmee ik verder niets heb gedaan.
Guido’s citaat is absoluut de enige informatie die van hem afkomstig is. Dat verhaal over televisie komt van Apache. Over journalistieke onafhankelijkheid: zie drie andere teksten van mijn hand (over redactiestatuten en stichtingen van kranten van ondermeer de Persgroep). Ik denk dat u daar ook graag op wilt reageren in dit verband.
Met vriendelijke groet,
Mathilde Sanders
Hierna bleef het stil bleef van zijn kant.
Dit artikel kwam tot stand met steun van de Vlaamse overheid.
Nederlands freelance journalist
Word jij lid van Apache? Lees direct verder en steun onafhankelijke onderzoeksjournalistiek. Nu al vanaf 6,25 euro per maand.
Ja, ik word lid
Guido Van Liefferinge mailde de redactie van Apache onderstaande reactie door met de vraag om de reactie bij het stuk te plaatsen. Met de iPad reageren, lukte blijkbaar niet. Bij deze de integrale reactie:
Mediatycoon Christian Van Thillo is zowat de laatste in medialand die wie dan ook van onbetrouwbaarheid mag beschuldigen. Zijn parcours vertoont immers veel gelijkenis met dat van zijn grote voorbeeld Rupert Murdoch dat er een is van leugens en halve waarheden, chantage, woordbreuken, het afschaffen van de redactionele onafhankelijkheid en politiek gekonkelfoes.
Dat ondergetekende een onbetrouwbare bron is, spreekt vanzelf. Na 27 jaren lang succesrijk samengewerkt te hebben met De Persgroep, eerst 17 jaar met zijn vader Ludo en daarna tien jaar met zijn zoon, verbrak Christian Van Thillo eenzijdig ons partnership omdat ik weigerde mij slaafs in te schrijven in de tabloidisering van Dag Allemaal, dat sedert mijn vertrek verworden is tot een misbaksel van wat een populair blad hoort te zijn. Dat ik bovendien reeds meer dan 10 jaar opkom voor de morele en financiële rechten op Dag Allemaal en op de andere titels die ik heb gecreëerd, die hij mij onterecht probeert af te pakken, is volgens Christian Van Thillo ook not done, soit.
De beide reacties van Christian Van Thillo op het verzoek van Mathilde Sanders voor zijn wederhoor spreken boekdelen. In een zin en zonder daarin een bewijsstuk aan te voeren, concludeert hij dat haar onderzoek alleen uit feitelijke onjuistheden bestaat, waarmee hij deze gedegen journaliste met een uitstekende staat van dienst meteen ook als onbetrouwbaaren dus onprofessioneel bestempelt, zoals zovelen overigens voor haar die weigeren naar zijn pijpen te dansen en er een andere visie op durven na te houden. En na haar aandringen voor een onderbouwde reactie, wat verantwoorde journalistiek is die echter in de ethiek van De Persgroep is geschrapt, rammelt hij zoals we dat van hem intussen gewend zijn, zijn lijstje percepties af – loze praat eigenlijk die met regelmaat ook door zijn “puppets on a string” in zijn eigen kranten wordt verspreid – dat met de realiteit weinig van doen heeft.
De reacties van Christian Van Thillo zouden zo kunnen komen uit een zelfhulpboek “Hoe word ik Rupert Murdoch in 8 stappen”:
1. ontken altijd elke aantijging zonder daarvoor ooit een sluitend tegenbewijs te leveren;
2. maak je redactie monddood door aan het hoofd ervan slaafse “big brothers” te installeren (genre Andy Coulson en Rebekah Brooks van de Murdoch-kranten) die het vuile werk voor hun rekening nemen en op wie je alle verantwoordelijkheid kunt afschuiven wanneer het misgaat;
3. installeer stichtingen of keur redactiestatuten goed die een waardeloos vodje papier zijn dat als schaamlapje moet dienen voor het toezicht op of de garantie voor de onafhankelijkheid van de redactie;
4. blijf herhalen dat je gesprekken met de redactie uiteraard nooit gaan over inhoud maar altijd over vorm, presentatie, indeling enz.
5. beloof alle echt onafhankelijke en getalenteerde journalisten dat je ze aan je bedrijf wil binden maar liquideer ze na verloop van tijd wanneer ze onbuigzaam of niet flexibel genoeg blijken te zijn (nog niet zo lang geleden gebeurde zo’n massale uitzuivering bv. bij De Morgen en dat was niet de eerste keer). Een familielid van Christian Van Thillo verwoordde het ooit als volgt: “Christian sleept geen lijken achter zich aan, hij sleept ganse kerkhoven mee. Iedereen is bang van hem want vroeg of laat komen ze hem tegen.” Dat verklaart overigens waarom zovele hoofdredacteuren en journalisten bij andere persgroepen als de dood zijn om enig kritisch geluid over de mediatycoon en zijn imperium te publiceren. Het merendeel van de journalisten, op uitzondering van de nieuwkomers in de sociale media, ontbreekt het aan moed om daarover te berichten omdat het zijn toekomstkansen in een te sterk geconcentreerde mediawereld niet in gevaar wil brengen.
6. blijf elke kritiek op redactionele inbreuken ontkennen en pareren met een oneliner zoals “door te doen wat u beweert, zouden we ze (de getalenteerde journalisten) wegjagen” (een andere variante hierop van Christian Van Thillo is “mocht ik mij op mijn redacties gaan bemoeien, zouden ze me buiten gooien…”).
7. ontken altijd dat je kranten niet anders zouden doen dan de andere media van de groep ondersteunen ook al wordt constant in je kranten en tijdschriften het tegendeel geïllustreerd (recentste evolutie op dat vlak: wanneer een van zijn hoofdredacteuren of directeuren toch wat publiekelijk in een negatief daglicht komt te staan, staan De Morgen en De Tijd meteen klaar om hen een kritiekloos interview af te nemen, vaak uitgesmeerd over een tot twee pagina’s);
8. doe de bronnen, al dan niet anoniem, waarop de kritiek aan je adres is gebaseerd af als onbetrouwbaar zonder daar uiteraard enig bewijs voor te leveren. De boodschap is klaar en duidelijk: iedereen liegt, jij nooit!
Dat de meeste bronnen die door Mathilde Sanders werden gecontacteerd anoniem wensten te blijven, ook de professionele en getalenteerde en zelfs de niet te verknechten journalisten, zegt veel over de almacht van Christian Van Thillo en zijn Persgroep en de angsten van het journaille die daarvan het gevolg zijn. Dat haar diverse bronnen allemaal onbetrouwbaar zouden zijn, is onzin natuurlijk.
Christian Van Thillo bedoelt met “betrouwbare bronnen” allicht zijn, overigens zeer goed betaalde “topmensen” die zich al lang geen vragen meer stellen over de rol van de pers en hun taak als bewakers van de redactionele onafhankelijkheid die het algemeen belang dient. Ze hebben zich compleet overgeleverd aan de doelstellingen van hun broodheer, met name de maximalisatie van de winst, ten koste van alles en iedereen, en het vergroten van zijn macht. Een bedenkelijke evolutie want wanneer de pers zijn waakhondfunctie niet langer opneemt, is het einde van de democratische rechtstaat niet ver af meer.
De Nederlandse hoofdredacteuren en journalisten die nog maar recent zijn ingelijfd in het De Persgroep-imperium gun ik graag het voordeel van de twijfel. De “dodelijke charme”, zoals een familielid dat omschreef, en de leading succesfull people-peptalk van Christian Van Thillo zijn aanvankelijk moeilijk te weerstaan en niet meteen te doorgronden. Bovendien is de beloning voor de hondse trouw navenant en dat is mooi meegnomen, zeker in deze tijden van crises en korte carrières. Ik raad hen aan wat literatuur over de gang van zaken in het mediumimperium van Murdoch bij wie Christian Van Thillo zijn mosterd haalt, te lezen (de dossiers hierover op de website van Vanity Fair en de recente ontwikkelingen in het Britse hackersschandaal van de Murdoch-kranten News of The World en The Sun kunnen volstaan). Het wordt dus ook voor deze “getalenteerde journalisten” vroeger dan later kiezen voor of tegen het vak.
Ook in het begeleidend You Tube-filmpje toont Van Thillo zijn ware gezicht. Hij is geen uitgever maar een commercant. Hij heeft het alleen over “merken” en financiële resultaten waarbij zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid als vertegenwoordiger van de Vierde Macht geen enkele betekenis meer heeft.
Het verbaast mij hoe gedwee en lijdzaam de ganse sector dat blijft ondergaan. Waar zijn de Vlaamse (en Nederlandse) onderzoeksjournalisten die zich vastbijten in wat er misgaat binnen de eigen sector? Die zich laten inspireren door de journalisten van The Guardian in Engeland en van Vanity Fair in de Verenigde Staten die de malversaties binnen het imperium van Murdoch (en andere mediatycoons zoals Maxwell, Berlusconi, Martha Stewart, Conrad Black) jarenlang onderzochten en blijven onderzoeken, ondanks dat ze daarvoor zowel door de collega’s van binnen de geviseerde redacties als die van er buiten, werden uitgelachen en veroordeeld (“allemaal wrok en jaloezie”, nog zo een dooddoener), maar die uiteindelijk de zwanezang van de machtigste mediatycoon van de wereld en zijn familienepotisme hebben ingeluid.
Ik heb nooit goed begrepen waarom de mediasector de enige bedrijfstak en de mediaprofessional (uitgevers, hoofdredacteuren en journalisten) de enige beroepsgroep zouden zijn die blijkbaar moeten ontsnappen aan elke controle en toezicht, zowel beroeps als privé. Die geen enkele verantwoording moeten afleggen voor hun misstappen en wandaden, noch transparant moeten zijn (over het vele belastinggeld dat ze ten onrechte ontvangen, om maar wat te noemen).
De media en de mediaprofessionals eisen dag na dag hun legitieme recht op om Jan en alleman uit te kleden en te veroordelen, ook vaak ten onrechte met verzinsels en leugens, om volledige openheid te eisen voor zijn daden en beslissingen en om allerhande beleidsverantwoordelijken jaarrapporten te geven maar als het over henzelf gaat kijken ze schichtig de andere kant op of verliezen ze zich in corporatistische oprispingen en verwijten die geen steek houden.
Het is goed dat er stilaan een einde komt aan het absolute rijk van de Murdochen van deze wereld die medeverantwoordelijk zijn voor het groeiend democratisch deficit van onze samenleving.