Een oplossing voor de crisis in de Eurozone is er voorlopig nog niet. De Europese Raad van 8 en 9 december was de zoveelste halte op de pijnlijke kruisgang van de Europese Unie naar een echte uitweg. Er is, terecht, lawaai rond het gebrek aan investeringen in de heropleving van de reële economie, die van goederen, diensten, infrastructuur en jobs. Maar het is zo stil over een andere sleutelbepaling van het akkoord: de “golden rule” die het nationaal begrotingsevenwicht in de grondwet verankert.
Duitsland
Lidstaten die beslissen toe te treden tot het intergouvernementeel akkoord dat de begrotingsdiscipline verstrakt, worden verplicht in hun eigen grondwet een clausule te schrijven die het nationaal begrotingsevenwicht als doelstelling verankert.
Ten eerste is deze ‘golden rule’ economisch onzinnig. Problemen verdwijnen niet door ze neer te schrijven. De overheid moet zich kunnen aanpassen aan cycli en een tandje kunnen bijsteken in moeilijke tijden. De praktijk wijst overigens uit dat Duitsland, waar de regel geldt sinds 1 augustus 2009, nog geen stap dichter is bij een evenwicht. Een tekort werk je weg door aan beleid te doen. Niet door je tijd te verliezen met papieren luchtkastelen.
Ten tweede is de ‘gulden regel’ een aanfluiting van de democratie. België gaat een verdrag aan, dat ons wordt voorgesteld als ‘noodzakelijk’ om de euro te behouden. Uit de euro stappen, betekent een economische ramp. De controle op de uitvoering van deze tekst gebeurt door het Europees Hof van Justitie. Door 27 benoemde rechters. Schrijft België de ‘schuldenrem’ niet in de Grondwet, dan wordt het simpelweg veroordeeld. De enige manier om hieraan te ontsnappen… is niet in het verdrag stappen.
De parlementaire instemming met de grondwetswijziging, normaal twee derden van beide Kamers, wordt puur pro forma. We staan met de rug tegen de muur.
Rug tegen de muur
Tegen maart 2012 moeten de lidstaten het verdrag onderschrijven en daarna dus hun eigen grondwet aanpassen. Dit betekent dat hun nationale, verkozen parlementen, als ze dit aanvaarden, hun belangrijkste bevoegdheid verliezen. No taxation without representation is de hoeksteen van de Westerse democratieën. Van de Engelse Magna Charta over de Franse Revolutie tot onze Grondwet van 1830. De bevolking alleen, en niemand anders, controleert de staatsuitgaven.
Met andere woorden: de parlementaire instemming met de grondwetswijziging, normaal twee derden van beide Kamers, wordt puur pro forma. We staan met de rug tegen de muur. Alle macht gaat in de feiten uit van de markten, en de overheden verliezen cruciale ruimte om aan beleid te doen. Wie kan dit aanvaarden ?
Alternatieven
Tot slot nog een ding over de ‘Schuldenbremse’, ‘golden rule’ of ‘règle d’or’. Ze bestaat in vele talen, maar is bezwaarlijk Europees te noemen. Veeleer gaat het om het opleggen van een Duits model, met wat Franse hulp, overal in de EU. De balans is zoek. Het is iedere lidstaat voor zich, en de Europese gedachte van solidariteit komt volledig op de achtergrond. Er zijn echt wel alternatieven voor het eenzijdig opleggen van dit model. Als Merkozy, Van Rompuy en Barroso de toekomst van Europa echt willen veiligstellen, dan moeten ze het zuurstof geven door te investeren in duurzaamheid, sociale cohesie en vooral democratie.
