Enkele dagen geleden – niemand geloofde dat er ooit een begroting zou worden opgeleverd – woedde onder commentatoren en andere omstanders een debat over een eventuele regering van technocraten. Het olijke duo Roland Duchâtelet en Wouter Torfs kreeg in De Zevende Dag minutenlang de tijd om te dromen van beleidsmakers die zouden doen wat nodig is. Het is eigenlijk beangstigend om te merken hoe kwetsbaar het democratische weefsel is, maar wij hebben in tegenstelling tot Italianen en Grieken nog even het comfort dat we met zoveel ongein kunnen lachen.
Technocraten onder elkaar
In een land waarin de ene technocraat (Geert Noels) weigert in debat te gaan met de andere (Paul De Grauwe), moet je wel ver heen zijn om te denken dat zulke heren makkelijker dan politici een compromis kunnen vinden. Om maar te zeggen dat de timing van Ter zake perfect was om een oud artikel van Marc Reynebeau op te warmen. Die had enkele weken geleden geschreven over die andere voorbeeldtechnocraten van Itinera en hun troebele financiering. De bal lag al een hele tijd op de stip, maar met een reportage en studiogesprek trapten de programmamakers hem - hier past een fraaie voetbalterm - binnen.
In een land waarin de ene technocraat (Geert Noels) weigert in debat te gaan met de andere (Paul De Grauwe), moet je wel ver heen zijn om te denken dat zulke heren makkelijker dan politici een compromis kunnen vinden.
De reportage ging niet enkel over Itinera. Joep Konings van de Vlaamsgezinde denktank VIVES mocht beweren dat hij onafhankelijk en objectief was. Op zich best geestig – net als Bart ‘Uplace’ Verhaeghe die zijn schenkingen aan Itinera vergeleek met donaties aan Unicef – maar het was toch vooral Marc De Vos (een jurist die zich laat betalen om als econoom door te gaan) en zijn denktank die een onuitwisbare indruk maakten. Op Verhaeghe na zijn de meeste financiers van Itinera anoniem, dus zij hadden ook het meeste uit te leggen.
Grove provinciaal
De Vos herhaalde stamelend zijn gekende riedel dat Belgen klein en bekrompen zijn omdat ze iedereen meteen een etiket opkleven. Als blijkt dat Itinera draaiende wordt gehouden door geld van het bedrijfsleven, zou iedereen verkeerdelijk concluderen dat Itinera een spreekbuis van de werkgevers is. Net zoals mensen, kortzichtig als ze zijn, aannemen dat de vakbonden de werknemers vertegenwoordigen. Je moet een grove provinciaal zijn om te geloven dat het hokjesdenken aan de Belgische landsgrenzen ophoudt, maar eigenlijk is de redenering van De Vos te simplistisch om serieus te nemen. Het bezwete voorhoofd van deze knappe kop verried zenuwachtigheid toen hij zijn belabberde verdediging weinig enthousiast uitspuwde. De Vos af.
Ik zat ondertussen parmantig te glunderen. Ter zake haalt een professor onderuit die ze zelf wekelijks opvoeren als expert. Maar de pret was nog niet afgelopen. In de studio mocht Marc Reynebeau nog eens over Ivan Van de Cloot heen. Waar je geen medelijden met De Vos kon krijgen omdat de reportage strak gemonteerd was en enkel citaten werden uitgezonden, waren er voldoende momenten om halsoverkop met Van de Cloot te sympathiseren. In alle intellectuele eerlijkheid: die man slaagde er niet één keer in een steekhoudende argumentatie op te bouwen. Altijd weet hij gezwind te zeggen wat te doen, nu deed hij denken aan een pafferig tienerkind dat een geloofwaardige uitleg zocht voor de lege snoepkast. Het enige wat hij kon was verontwaardigd knorren – hij vond het een persoonlijke belediging - en een klap geven op een stapeltje studies die hij om onduidelijke redenen voor zich had neergelegd. En die riedel van De Vos herhalen natuurlijk.
436 artikels
Het was een plezier om naar te kijken. Mijn persoonlijk hoogtepunt was toen Reynebeau een voorbeeld gaf van een standpunt van Van de Cloot dat misschien gekleurd zou kunnen zijn. Ik dacht dat hij iets zou noemen dat Van de Cloot wel van de tafel kon redeneren, maar blijkbaar vindt deze technocraat dat de overheid alleen maar besparingen en geen enkele belastingverhogingen mag doorvoeren. Zoiets durft Bart De Wever zelfs niet te verdedigen, en die jokt tegenwoordig (over de roerende voorheffing van staatsbons) om het begrotingsakkoord te torpederen. Van de Cloot brabbelde verder.
In 2010 plaatsten kranten 436 interviews met of opiniestukken van deze schimmige figuren en hun medewerkers. Dat maakte dit Man bijt hond-item misschien iets minder vrolijk. Ze domineren het publieke debat, maar zijn niet bereid de minste informatie over hun broodheren op te dissen. Die krampachtigheid is omgekeerd evenredig aan de vanzelfsprekendheid waarmee hun argumenten, gepresenteerd als het denkwerk van onafhankelijke intellectuelen, worden overgenomen. Schoenmakers gaan zelfs geloven dat zij de enige waarheid in pacht hebben. In 2011 krijgen de heren waarschijnlijk evenveel aandacht. Steeds bereikbaar, steeds bereid hun voorstellen nogmaals op te lijsten. Altijd dezelfde dorpsgekken.
