Een politieke trofee voor in de ijskast

Peter Casteels
Dinsdag presenteren de federale onderhandelaars een akkoord, onder meer over samenvallende verkiezingen (Foto Eric Herchaft - Reporters)
Dinsdag presenteren de federale onderhandelaars een akkoord, onder meer over samenvallende verkiezingen (Foto Eric Herchaft - Reporters)
Dinsdag presenteren de federale onderhandelaars een akkoord, onder meer over samenvallende verkiezingen (Foto Eric Herchaft - Reporters)
Dinsdag presenteren de federale onderhandelaars een akkoord, onder meer over samenvallende verkiezingen (Foto Eric Herchaft - Reporters)

Hooghe was vrijdag al aan het vieren. Misschien omdat hij wist dat samenvallende verkiezingen eraan zaten te komen, misschien omdat hij zijn honderdste artikel over het onderwerp publiceerde, maar het maakte hem enigszins overmoedig. “Het is opvallend dat in het debat over samenvallende verkiezingen, er in feite maar één tegenargument telkens terugkeert. Het heet dan dat de Vlaamse verkiezingen onvoldoende belang zullen krijgen als ze samenvallen met de federale verkiezingen”, om na een knullige weerlegging daarvan te besluiten: “er zijn dus alleen maar argumenten voor het laten samenvallen van de verkiezingen.” Ho, ho, meneer Hooghe.

De burger uitzetten

Ik heb nooit begrepen waar het idee vandaan komt dat er in België te veel verkiezingen zijn. U kan het geregeld in de kranten lezen, maar dat betekent nog niets. De regionale en Europese verkiezingen zijn aan elkaar geklonken, net als die voor de gemeente- en provincieraad. Uit het blote hoofd ken ik geen enkel ander land waar dat het geval is. Ook vallen alle regionale verkiezingen in België op dezelfde dag, waar dat in Duitsland het meeste lijkt op een rondtrekkend circus met steeds dezelfde nationale politici als hoofdact.

Eerder te weinig dan te veel feesten van de democratie, me dunkt. Het zijn opgefokte politici die ervoor zorgen dat het een goed idee lijkt om enkele data te schrappen. Dat is waarschijnlijk de meest gemakzuchtige oplossing voor een bestel dat over meer te klagen heeft dan enkele overdrukke zondagmiddagen. In Engeland, waar misschien iets minder verkiezingen zijn, is de politieke klasse niet heel veel rustiger. Waar journalisten en politicologen over elkaar heen lopen om politici lastig te vallen met pietluttigheden als peilingen, is het eigenlijk gênant om als oplossing de burger te proberen uitzetten.

Iedereen zijn ideetjes natuurlijk, en Mark Hooghe heeft geluk want de samenvallende verkiezingen behoren zoals opgemerkt tot het indrukwekkende akkoord dat dinsdag wordt gepresenteerd. Gelukkig heeft CD&V ervoor kunnen zorgen dat de uiteindelijke beslissing – één en ander moet in de grondwet worden ingeschreven – pas na de volgende verkiezing kan worden genomen, zodat het hele plan waarschijnlijk in de ijskast belandt waar tot voor kort Brussel-Halle-Vilvoorde lag weg te rotten. Anders krijgt deze modelstaat weer een nieuwe dreun.

Doorrommelen

Er zijn verschillende manieren om samenvallende verkiezingen te forceren. In de eerste plaats moeten alle legislaturen gelijk worden getrokken, wat door de onderhandelaars werd beslist. Ook de federale regering moet vanaf 2014 vijf jaar mee. Vervolgens kon ervoor worden gekozen om alle parlementen voor dezelfde duur vast te zetten. Het Vlaamse parlement kan geen vervroegde verkiezingen uitlokken, maar de onderhandelaars waren niet zo gek om te denken dat het wankele federale niveau zoiets kan volhouden. Zowel moest er na de uithaal van Alexander De Croo in 2010 nog één of twee jaar doorgerommeld worden.

Legislatuurparlementen zijn niettemin de beste garantie om verkiezingen op dezelfde dag te kunnen houden. Om dat toch te vermijden, hebben de onderhandelaars iets curieus bedacht. Een federale regering moet kunnen vallen, en het parlement daarin meesleuren, maar de verkiezingen die daarmee wordt vervroegd dienen enkel om de oorspronkelijke legislatuur vol te maken. Daarna haakt het federale niveau terug aan bij de regio’s en het Europese. Zo kan er een parlement worden verkozen dat na minder dan een jaar alweer wordt opgeheven. Die wil ik zelfs niet binnentrappen.

Ook wie sympathie heeft voor het idee van samenvallende verkiezingen, moet besluiten dat zoiets in een instabiel land als België onwerkbaar is. Het is merkwaardig dat mensen als Mark Hooghe hier hun kostbare energie in willen investeren, maar het is helemaal teleurstellend dat een partij als Groen! deze non-verwezenlijking als een trofee van politieke vernieuwing ronddraagt. De Belgische democratie kent zoveel weeffouten, zoals het ontbreken van een federale kieskring (een ander stokpaardje van Hooghe) en opvolgerlijsten (mijn favoriet), dat alle aandacht voor samenvallende verkiezingen enkel afleidt van wat werkelijk relevant is. Bewust of onbewust.

LEES OOK
Thomas Falk / 05-10-2020

Meer coöperatie in de politiek en minder cynisme in de journalistiek?

De nieuwe regering-De Croo gaat voor een stijlbreuk. Voor de centrumpartijen is dit de regering van de laatste kans. Ook de journalistiek hoort haar stijl en aanpak te veranderen.
SWITZERLAND WEF DAVOS TUESDAY
Bert Verhoye / 17-10-2018

Koro 17 oktober 2018

Het rubriekje van Bert Verhoye waarin de aanhouder wint.
bert-300x300-300x300
Peter Casteels / 19-05-2014

De eeuwige politiek van Dehaene

Op het einde van zijn carrière noemde Jean-Luc Dehaene zichzelf graag voorbijgestreefd. Dat sloeg meer op zijn partij dan op zijn talent voor politiek. Als er na 25 mei met succes…
Peter Casteels - Column - Uitgelicht