Gebrek aan diepgang geen bezwaar

Peter Casteels
Bij het kanaal naar links gaat over vervreemding, hang naar authenticiteit en menselijk conflict – een must-see voor politici. (Foto Alex van Warmerdam, KVS)
Bij het kanaal naar links gaat over vervreemding, hang naar authenticiteit en menselijk conflict – een must-see voor politici. (Foto Alex van Warmerdam, KVS)
Bij het kanaal naar links gaat over vervreemding, hang naar authenticiteit en menselijk conflict – een must-see voor politici. (Foto Alex van Warmerdam, KVS)
Bij het kanaal naar links gaat over vervreemding, hang naar authenticiteit en menselijk conflict – een must-see voor politici. (Foto Alex van Warmerdam, KVS)

Onze politici zullen er voor naar Nederland moeten, want enkel daar speelt nog Bij het kanaal naar links, één van de weinige grote producties die het Toneelhuis dit seizoen maakte, maar het is de moeite van de verplaatsing waard. Een stuk over vervreemding, hang naar authenticiteit en menselijk conflict – dichter op de actualiteit kan je niet zitten. Om deze warm onthaalde voorstelling op waarde te kunnen schatten, moet men zich wel vergewissen van de meetlat waarnaast ze wordt gelegd. Zoals De Morgen het schreef: “In verhaalafwikkeling, in decor en rekwisieten, in muziekjes en looplijntjes, in alles lijkt deze voorstelling de meest voor de hand liggende wegen in te slaan. En net daarom, omdat dit slag keuzes in het hedendaags toneel nog maar zelden overwogen wordt, is deze voorstelling zo verrassend. Zo eenvoudig. Zo helder, zo fris. Ik durf zelfs stellen: zo geniaal.” Een eerste aanrader.

Enkele niveautjes hoger

Voor politici die liever thuis zitten, is er het briljante epos De Ronde. Daarin wordt niet enkel meesterlijk geacteerd, maar ook maatschappelijke brandhaarden worden aangewakkerd. Zo wordt het nationalisme – een populaire denkstroming waarvoor politici en kunstenaars momenteel een obsessie delen – verpersoonlijkt door een gek die zijn kind leert schieten en door het lint gaat wanneer de grafische vormgeving van de patisserie niet strookt met zijn idealen. Het uitdiepen van zijn achtergrond of verleden blijkt onnodig – zo kan zeker niemand enig begrip voor hem opvatten -, maar voor alle duidelijkheid scheldt de man Franstaligen verrot en wordt en passant een sympathie voor Terre'Blanche gesuggereerd. Het staat buiten kijf dat deze typeringen het politieke debat enkele niveautjes hoger kunnen tillen. Als de politici maar willen kijken.

Ze kunnen ook lezen, want Vlaanderen heeft ook uitstekende denkers te bieden. Zo haalde Jan Blommaert het overigens onvolprezen radioprogramma Interne keuken met de stelling dat de 'linkse kerk' niet bestaat. Voor geen enkel zinnig mens kan dat als een verrassing komen, maar Blommaert schreef er toch een brochure over vol.  Enkel over het migrantenthema, dus de kans zit erin dat het een reeks wordt – tenzij hij het nodig vindt eerst het idee als zouden moslims geitenneukers zijn academisch te weerleggen. Ik kan me niet voorstellen dat politici niets kunnen leren van intellectuelen die zulke kinderachtige luchtkastelen weten neer te halen. Wat er voor in de plaats kan komen, moeten ze maar even zelf uitzoeken.

Er zijn nog zoveel andere inspirerende figuren, maar ik kan me misschien beperken tot een voorbeeld dat Mortier zelf geeft. Opmerkelijk genoeg het enige actuele voorbeeld waar hij op ingaat, naast een indrukwekkend rijtje klassieke werken. Politici moeten maar eens gaan dialogeren met het troepje kunstenaars dat zich een tijd geleden in de KVS (Niet in onze naam) verenigde achter een schabouwelijke platformtekst waarin men op twee kantjes komaf trachtte te maken met zowel het nationalisme als het Europese neoliberalisme. Een verbazingwekkend gebrek aan diepgang kan geen bezwaar zijn.

Kakkewiet

Dat laatste evenement maakt het beste duidelijk wat er met de culturele sector – die blijkbaar maar wat graag met petities en slogans als zodanig naar buiten treedt – scheelt. Het denken van veel kunstenaars (onschatbare uitzonderingen daargelaten) heeft iets zelfgenoegzaam en vooral lui, waarbij ze niet de minste interesse tonen voor een kritisch onderzoek van hun eigen, vaak verbijsterend oppervlakkige gedachten. Of vindt Mortier werkelijk dat politici een gesprek moeten aangaan met Luc Tuymans, die niet verder komt dan dat Bart De Wever gevaarlijker is dan het Vlaams Belang. Koen De Graeve vond in De Standaard nog net dat kunstenaars meer inhoudelijk denkwerk moeten verrichten, maar geen enkele Kakkewiet trapte die voorzet in zijn nieuwe voorstelling in doel. Gelukkig hebben we Milow nog.

“In een consumptiemaatschappij is het uiteraard niet moeilijk om kunst af te doen als appendix, maar in een beschavingsgemeenschap is en blijft ze van levensbelang,” vindt Gerard Mortier, die alle schuld bij politici legt. Zij moeten maar eens luisteren naar kunstenaars. Het omgekeerde is waar. Kunstenaars moeten maar eens wat vertellen dat voor politici de moeite van het luisteren waard is. Van levensbelang, zowaar.

LEES OOK
Bert Moerman / 16-07-2021

Een vorm van vooruitgang

'Niets is ooit zo slecht dat het voor niets goed is.'
bert moerman
Nadia Nsayi / 30-06-2021

Spijt is niet genoeg

België moet samenwerken met Congolese leiders die hun land willen opbouwen.
de croo in congo
Anton Jäger / 04-06-2021

De Coningskwestie

Wat vertelt de online steun van duizenden Vlamingen over het Vlaanderen van vandaag en gisteren? 
BRUSSELS BOIS DE LA CAMBRE LA BOUM THREE