'Journalist, het is me een hondenstiel'

Redactie Apache
Daniël Termont, burgemeester Gent (Foto Joost Vanderdeelen)
Daniël Termont, burgemeester Gent (Foto Joost Vanderdeelen)

Door Daniël Termont, burgemeester Gent

Daniël Termont, burgemeester Gent (Foto Joost Vanderdeelen)
Daniël Termont, burgemeester Gent (Foto Joost Vanderdeelen)

Laat mij een open deur intrappen: de media staan onder hoge druk. Druk van de eigenaars, in de strijd om steeds meer lezers, luisteraars en kijkers - en dus hogere advertentietarieven. Druk, ook, van de gebruikers: die willen steeds sneller het nieuws (of wat daarvoor moet doorgaan), liefst 'in real time'. Niet te zwaar op de hand, in hapklare brokken, op maat van het medium dat hij op dat moment gebruikt.

Het format bepaalt de inhoud, de boodschap moet op het niveau van de gemiddelde 12-jarige gebracht worden. Alleen dan kan iedereen volgen - althans, zo lijken vele mediabazen te redeneren. 'We moeten crossmediaal gaan werken' is wel vaker het alibi om van de 'moderne' journalist te eisen dat hij en zijn stukken voorbereidt en uitschrijft, en de interviews afneemt, en nog eens zelf foto's neemt of de videocamera hanteert. Er is vaak geen tijd om berichten te dubbelchecken op hun juistheid, zoals het eigelijk hoort.

'Woord en wederwoord' lijkt niet meer van deze tijd, wegens te lastig. En bovendien: 'liever een goeie polemiek starten, die een tijdlang de kolommen vult, dan in een keer een artikel plegen volgens de regels van de kunst' is wel vaker het devies. Het lijkt of het Olympische ideaal speelt in de mediawereld: citius, altius, fortius - sneller, hoger, sterker. En daar kunnen we vandaag gerust 'stultius' - zotter - aan toevoegen.

Burgerjournalistiek

En dan die zogenaamde 'burgerjournalistiek'! Tegenwoordig kan iedereen met een digitaal fototoestel en enige noties van webdesign een blog starten en zich journalist wanen. Op het internet is het vaak al helemaal niet duidelijk wie welk bericht lanceert, en of dat wel betrouwbaar is.

Het zorgt voor de continue devaluatie van het begrip 'journalist'. Tot spijt van de vele professionals die gedreven bezig zijn, ethiek hoog in het vaandel dragen, en hun pennen alleen in de beste inkt willen dopen om waarachtige verhalen te brengen.

Kortom: journalist, het is me een hondenstiel! En nog onderbetaald!

Faits divers

Daniël Termont: 'Ik vind het een goede manier om vanuit de overheid een sturende rol op te nemen: door kwaliteitsvoorwaarden te verbinden aan financiele steun, zonder zich te bemoeien met de inhoud'

Het spreekt voor zich dat dit alles bovendien niet bevorderlijk is voor de kwaliteit van het gebodene. Of, zoals oud-VRT-coryfee Walter Zinzen zegt in zijn bijdrage Praatjes vullen geen gaatjes, in het boek De vierde onmacht dat eerder dit jaar verscheen: "(...) ten gronde blijft de vaststelling recht overeind, dat de overwoekering van het fait divers twee grote slachtoffers heeft gemaakt: de onderzoeksjournalistiek en de buitenlandberichtgeving". Einde citaat.

Gelukkig is er in Vlaanderen het Fonds Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek dat geld veil heeft voor diepgravende reportages in binnen-en buitenland, en voor steun aan aanstormend talent.

Bovendien heeft de Raad voor de Journalistiek eind September een eigen code voorgesteld, met journalistieke rechten en plichten, aangepast aan de evoluties van de laatste jaren. "Een grondwet voor de journalistiek, met minimumregels voor de goede praktijk", heeft voorzitter Patrick Martens die genoemd. Vlaams minister van Media Ingrid Lieten heeft zich meteen geëngageerd om perssteun vanuit de Vlaamse overheid - centen, dus - afhankelijk te maken van het feit of de mediabedrijven al dan niet de code erkennen, en de richtlijnen volgen.

Sturende overheid

Kijk, niet iedereen zal het wellicht met mij eens zijn, maar ik vind dat een goede manier om vanuit de overheid een sturende rol op te nemen: door kwaliteitsvoorwaarden te verbinden aan financiele steun, zonder zich te bemoeien met de inhoud. Zeker als die voorwaarden gebaseerd zijn op criteria die door de sector zelf-journalisten, uitgevers en mediahuizen - zijn opgesteld. Dat laat het beste vermoeden voor de toekomst.

Het is dus zeker niet allemaal kommer en kwel, natuurlijk. Er is immers nog altijd een enorme behoefte aan nieuws en informatie in onze maatschappij. De evolutie van de media en de nieuwe technieken die daarbij ingezet kunnen worden, openen ook nieuwe mogelijkheden. De '0-1-7-doctrine' van Peter Vandermeersch is daar bijvoorbeeld op geënt: nieuws in real time is voor de online media, de duiding is voor de kranten (dag 1), de grotere reportages zijn voer voor het weekend. Het is maar hoe je er mee omgaat, als mediabedrijf. Hoeveel winst je wilt maken. Hoeveel toegevingen je daarvoor bereid bent te doen.

Gelukkig zijn hier vandaag en morgen een heleboel knappe koppen uit het vak samengekomen om daarover van gedachten te wisselen. Mensen die alleen het beste voorhebben met de vierde macht; mensen die de waakhond van de democratie wakker en alert willen houden. Ik durf te hopen dat uw verblijf in de 'stad van kennis en cultuur' u zal inspireren.

Dit is een deel van de speech die hij op vrijdag 19 november in het stadhuis van Gent heeft uitgesproken. De beschrijving van Gent en de historische schets van de Pacificatiezaal is weggelaten.

De vierde onmacht, samengesteld door Frank Thevissen, 479 pagina's, Van Halewijck Uitgeverij, 25,99 euro. Te koop bij Azur.

LEES OOK
Karl van den Broeck / 01-03-2021

‘BDW’ toont kleine kantjes van Bart De Wever, maar blijft kritiekloos

De VRT balanceert met het onkritische humaninterestprogramma over Bart De Wever op de grens van de eigen deontologie.
BDW S1 A2
Jan Walraven / 15-12-2020

Vlaamse strijd tegen techreuzen: imiteren om te verliezen

In hun gezamenlijke strijd tegen Amerikaanse techreuzen bedienen Vlaamse mediabedrijven zich van dezelfde digitale wapens als hun overzeese tegenstanders.
pexels-brett-jordan-5426402
Tom Cochez / 11-12-2020

Mag de VRT nog aan journalistiek doen?

Net nu er meer dan ooit nood is aan kwaliteitsjournalistiek knipt de Vlaamse Regering de vleugels van de openbare omroep. Zowel financieel als journalistiek.
vrt toren