Door Herman Matthijs
Liefst 62 bladzijden is de tekst van clarrificateur Bart De Wever (.pdf) aan de koning over de bijna vier maanden durende federale formatie. Dat rapport was zondagnamiddag al heel snel beschikbaar voor het publiek, en of dat een goed teken is voor de formatie zal de toekomst uitwijzen.
De tekst behandelt diverse items. Maar enkele lijnen zijn duidelijk te trekken door de tekst.
Er komt alvast geen confederaal systeem. Men blijft in dit rapport bij het huidige federale systeem. De tekst is op diverse punten zeer vaag en daardoor kan het desbetreffende resultaat nog alle kanten op. De koninklijk verduidelijker blijft bij de split van Gemeenschappen versus Gewesten. Men stelt dus niet voor om te werken op basis van de Gewesten, wat transparanter zou werken. In ieder geval zal de tegenstelling Gemeenschap versus Gewest aanleiding blijven geven tot problemen in de praktische werking.
Mijn bespreking van dit rapport gaat niet in op de aspecten omtrent de technische materie van de bijzondere financieringswet.
Reduceren
De tekst van senator Bart De Wever behandelt in zijn eerste hoofdstuk de hervorming der federale instellingen. Daarvoor heeft hij de mosterd gehaald bij onze noorderburen. Hij pleit ervoor om het aantal ministers en staatssecretarissen te beperken. Dat is zeker een nobel doel van de verduidelijker, maar is zoiets haalbaar in een mogelijke coalitie met zeven partijen?
Op bladzijde vijf wordt er voorgesteld om het aantal functies in het parlement (ondervoorzitters, secretarissen, enzovoort) in aantal te beperken en ook de desbetreffende verloning te reduceren. Maar dat idee is geen bevoegdheid van de regering. Een aanpassing van het reglement van de Senaat of de Kamer volstaat hiervoor.
Zeer diplomatisch
Zo wordt er ook geijverd om een zelfde statuut te maken voor alle parlementsleden. Dat idee botst wel met het begrip van de constitutieve autonomie (p. 42) waar het rapport voor pleit.
Over de Senaat zegt het rapport zeer diplomatisch dat de samenstelling en de taakstelling wordt aangepast aan de hervormde institutionele structuur. Voor de kenner van de Belgische politiek wil dat zeggen dat nog vele partijen de Senaat willen laten bestaan.
Heterogeen pakket
De zesde koning der Belgen verneemt op bladzijde zeven (punt vier) van het rapport dat de republikeinse leider van de N-VA uitvoering wenst te geven aan het senaatsrapport met betrekking tot de dotaties aan de leden van de koninklijke familie. Ook meldt het verslag dat de koninklijke functie moet geharmoniseerd worden. Wat dat betekent, is niet nader omschreven, doch de politieke kenner weet dat het betrekking heeft op een protocollaire functie.
Het rapport pleit er ook voor om Gewesten bevoegd te maken voor de indeling der provincies. De Gewesten worden ook bevoegd voor de brandweer. Opmerkelijk is dat de politie en de dringende medische hulpverlening federaal blijven. Hoe een dergelijk heterogeen pakket de veiligheidspolitiek ten goede moet komen is niet duidelijk.
Pas op bladzijde 44 van het rapport aan de koning komt de kieskring BHV ter sprake. Uiteraard is het voorstel hier om te splitsen en dat geldt ook voor het gerechtelijk arrondissement. Wel geeft het voorstel niet onbelangrijke voordelen aan de Franstalige inwoners in de zes faciliteitengemeenten rond Brussel. Het Brussels Gewest mag van de koninklijke verduidelijker 250 miljoen euro extra verwachten, met ander woorden de helft van de gevraagde som..
Conclusie
Opvallend is ook dat het rapport niet spreekt over artikel 35 van de grondwet en de opening naar een confederatie. Een voorstel gebaseerd op basis van dat artikel vereist ook al veel minder bladzijden voor een rapport aan het staatshoofd.
Als deze tekst de basis wordt van een nieuwe staatshervorming, dan is dat een volgende stap in het federale proces. Aangezien er na een mogelijke nieuwe hervorming van de staat nog vele problemen over blijven en het aantal heterogene bevoegdheidspakketten toeneemt, zal er snel de roep zijn om een nieuwe staatshervorming. Bipolaire landen zijn echter altijd in beweging en de weg naar het confederalisme zal zeker zijn eindpunt niet kennen in het jaar 2010.
Reeds enige uren na de bekendmaking van het rapport werd het door de Franstalige politieke partijen naar het historisch archief verwezen. Dat bewijst dat er nog altijd een intergalactische afstand bestaat tussen het Vlaamse minimum en de uiterste grens tot waar de Franstaligen willen gaan. Dit rapport bewijst ook nog eens, na het Antwerpse bruggenverhaal, de compromisbereidheid van de N-VA.
Het Franstalige ‘non’ aan Bart De Wever komt de populariteit van zijn partij alleen maar ten goede. Hoe zei Bart De Wever het alweer op de avond van 13 juni: ‘Nil volentibus arduum’ (niets is moeilijk voor zij die willen ). De koning zal een andere persoon moeten zoeken om de formatie vlot te krijgen met het devies ‘Nunc aut nunquam’ (nu of nooit). Tenzij we in dit boeiende politieke jaar terug naar de stembus gaan.
Professor Herman Matthijs doceert politieke wetenschappen aan de VUB.
