In het alleraardigste jubileumnummer van Vrij Nederland staat een analyse over protestbewegingen. Terwijl kunstenaars en linkse intellectuelen allerhande vroeger – ik was er niet bij – de straat opgingen, komt in dit digitale tijdperk de kritiek op overheden vooral van rechtse malcontenten. Het Vlaams Belang heeft misschien de laatste jaren een flinke klap gekregen, maar in vergelijking met de PvdA is het nog altijd een massabeweging. Is het linkse protest dood?
Nee, het linkse protest is niet dood. Af en toe laten linksige activisten van zich horen, om duidelijk te maken dat een eerlijkere samenleving hen nog altijd na aan het hart ligt. Een voorbeeld daarvan was vrijdag te vinden in De Standaard. Als extra bijlage nog wel. Daarin werd in meer en minder interessante artikels de aandacht gevestigd op de millenniumdoelstellingen. Afspraken die wereldleiders rond 2000 met elkaar maakten om tegen 2015 het een en ander ten goede te veranderen. Minder honger, meer gelijkheid, minder ziektes, meer scholen. Niet erg origineel, maar wel zo nodig.
Die bijlage van De Standaard past in een hele campagne van '2015 De tijd loopt', en heeft een bijzonder concept meegekregen. De initiatiefnemers en sympathisanten wachten. Zij wachten totdat de eerder genoemde wereldleiders hun beloftes nakomen en alle onheil de wereld uit helpen. Op radio en tv wordt er onder andere door Guy Mortier mee gewacht, die ook oproept om op elf september naar Gent te komen. Daar zal er – begeleid door eveneens wachtende muzikanten en ander amusement – in groep worden gewacht op een eerlijkere wereld. In afwachting kan er bovendien op internet, via de webcam, mee worden gewacht.
Ik wacht ook weleens. Op de trein, op Kathleen Cools, ik ken mensen die al veertig jaar wachten op de splitsing van een kiesarrondissement. Wat ons, wachtenden, verbindt, is dat we geheel overgeleverd zijn aan andere mensen. Op het perron hoor je soms iemand al wachtende vloeken en tieren omdat de trein niet komt, maar dat heeft er nog nooit één doen arriveren. Er gaat hooguit een medewerker van de NMBS een beetje schuldig en gegeneerd door kijken. Wachtenden zijn per definitie machteloos.
Een andere analyse die in koffiehuizen de ronde doet, is dat burgers enkel geïnteresseerd zijn in wat de overheid voor hen kan betekenen. Niemand vraagt zich nog af wat hij kan doen voor zijn land. Zo ontstaat een breuk tussen burger en politiek, tussen volk en vertegenwoordiging, waarbij iedereen ervan uitgaat dat politici er alleen zijn om hun persoonlijke problemen op te lossen. Zij hoeven politici daar enkel op af te rekenen, en hebben zelf geen enkele verantwoordelijkheid te nemen. Het is een evolutie die in schril contrast staat met de hoeveelheid macht die politici de laatste decennia uit hun handen hebben laten glippen, maar die steeds vaker te horen valt.
Zo vinden mensen dat politici hun woonbuurt netjes moeten houden, maar blijkbaar ook dat zij de wereldproblemen moeten oplossen. Dat geloof in de politiek grenst aan het onwaarschijnlijke, waardoor het gaat lijken op lamlendigheid. Zolang we kunnen wachten – het meest passieve werkwoord in de Nederlandse taal – op anderen, hoeven we zelf geen vin te verroeren. Kunnen we ons wel beter voelen dan degenen die niet wachten op een eerlijkere samenleving. Het steekt bleek af tegen de moeite die sommige Amerikanen doen om de bouw van een moskee te verhinderen, en zegt veel over de marginaliteit waar zulke protestbewegingen in zijn verzand. Een avond gezellig samen wachten, en in 2015 de millenniumdoelstellingen nog eens googlen.
Peter Casteels
