Kamer en Senaat vanaf vandaag volgeboekt?

Redactie Apache
Begrotingsspecialist Herman Matthijs becijferde de mogelijke opbrengst van de privatisering van staatsactiva
Begrotingsspecialist Herman Matthijs becijferde de mogelijke opbrengst van de privatisering van staatsactiva

Door Herman Matthijs, professor bestuurswetenschappen en overheidsbegrotingen aan de VUB

Begrotingsspecialist Herman Matthijs becijferde de mogelijke opbrengst van de privatisering van staatsactiva
Professor Herman Matthijs (VUB) legt de werking van Kamer en Senaat uit.

Op 13 juni kozen de Belgen een nieuwe Kamer van volksvertegenwoordigers en een nieuwe Senaat. België heeft op federaal, nationaal bestuursniveau altijd al een tweekamerstelsel gehad. Een dergelijk systeem heeft zo zijn voordelen. Zo is er plaats voor  meerdere visies op hoe een beleid er juist uit moet zien. Op 6 juli legden de verkozen volksvertegenwoordigers en senatoren reeds de eed af met de verklaring dat ze "zweren de grondwet na te leven". Nu moeten ze, elk binnen hun kamer, ook nog diverse niet onbelangrijke mandaten verdelen.

Verdeel en heers

De nieuwe Kamerleden hebben er op 6 juli een ontspannen eerste vergadering van gemaakt. Ze beperkten zich tot de eedafleggingen. De Kamer heeft 150 nieuw verkozen leden, waarvan 40 procent nieuwkomers zijn. Door dat hoge aantal nieuwelingen zijn de uittredingsvergoedingen een niet te onderschatten kost voor de kamerbegroting van de volgende jaren.

Het Kamerreglement schrijft voor dat men binnen de twee weken na de eedaflegging het Bureau van de Kamer dient samen te stellen, ten laatste op 20 juli dus. Het Bureau bestaat uit de Kamervoorzitter, maximaal vijf ondervoorzitters en hoogstens vier secretarissen. Daarnaast is er ook de verkiezing van de zes quaestoren die los staan van het Bureau. De verdeling van al deze  mandaten gebeurt volgens het evenredigheidsbeginsel. De N-VA zal dus zowel in het Bureau als in de Quaestuur de meeste vertegenwoordigers leveren.

Meneer de voorzitter

Vandaag duidt de Kamer een nieuwe voorzitter aan. Dat mandaat wordt steeds toegekend binnen het kader van de regeringsonderhandeling. Het voorzitterschap van de Kamer zal of naar de N-VA of naar de PS gaan (PS'er André Flahaut wordt Kamervoorzitter, nvdr). Als een van de beide partijen het voorzitterschap opneemt met de instemming van de andere, is dat meteen een teken dat de regeringsonderhandelingen wel degelijk vorderen. De aanduiding van een nieuwe Kamervoorzitter is maar tijdelijk. Bij aanvang van elk parlementair jaar, in oktober, wordt de voorzitter aangeduid.

Klein landje, grote Kamer

Naast de tien Bureauleden en de zes quaestoren moeten er ook nog fractieleiders aangeduid worden. Elke politieke groep met minstens vijf vertegenwoordigers heeft recht op een fractieleider. Daarnaast zoekt de Kamer ook nog vijftien commissievoorzitters. Die plaatsen worden eveneens verdeeld volgens het beginsel van de evenredigheid. De N-VA en de PS, overwinnaars van de stembusslag van 13 juni, zullen veel van hun leden in de fractie gelukkig kunnen maken.

In de op til zijnde nieuwe staatshervorming verhuizen wellicht een aantal bevoegdheden van het federale niveau naar de gewesten of de gemeenschappen. Dan dringt de vraag zich op of er niet te veel Kamerleden zijn? België telt 200 verkozen federale parlementsleden: 150 Kamerleden, 40 rechtstreeks verkozen senatoren en tien gecoöpteerde senatoren. In Nederland vinden ze de 150 verkozen leden van de Tweede Kamer al een te grote groep, terwijl Nederland toch  een zeer centraal geleid land is.

De Senaat en haar mandaten

In de Senaat leggen de tien gecoöpteerde senatoren (zes Vlamingen en vier Franstaligen) vandaag nog de eed af. Dan zijn de eedafleggingen daar afgewerkt. Ook hier heeft de electorale vloedgolf van de N-VA zwaar toegeslagen. Gevolg: veel nieuwelingen en een zware factuur aan uittredingsvergoedingen.

Net als in de Kamer, wordt het vandaag in de Senaat ook een dag van zitjes uitkiezen. De Senaatsleden stellen een nieuwe voorzitter aan (Danny Pieters van N-VA, nvdr), drie ondervoorzitters en drie quaestoren. Deze quaestoren vormen in de Senaat wél een deel van het Bureau. Bovendien mogen de fracties reeds bij minstens vier leden een fractieleider aanduiden en moeten er nog zes commissievoorzitters aangeduid worden.

Ook hier zullen de overwinnaars van 13 juni veel van hun leden blij kunnen maken. En net als in de Kamer is het interessant de aanduiding van de voorzitter in de gaten te houden. Het is een ongeschreven politieke wet dat het mandaat van Senaatsvoorzitter een grote ruilwaarde heeft bij een regeringsformatie. Is het iemand van de PS of de N-VA, dan kunnen we er van uitgaan dat N-VA-voorzitter Bart De Wever en PS-collega Elio Di Rupo op zijn minst reeds een solide basis van overeenkomsten hebben onderhandeld.

Confederaal aspect

Het federaal parlement kampt met een opvolgersprobleem. Vijf van de 25 rechtstreeks verkozen Senatoren laten de job staan ten voordele van hun opvolger. De kern van het probleem zit 'm in de wet van 6 augustus 1931. Volgens de Vlamingen willen de Franstaligen die wet niet wijzigen, en vice versa. Een gezonde regel zou zijn dat politici het mandaat waarvoor ze het laatst verkozen werden, verplicht moeten opnemen en dat de voorheen bestaande mandaten verplicht vervallen. Als er voor dit probleem federaal geen oplossing wordt gevonden, dan moeten de Vlamingen hun eigen regionale regelgeving opstellen.

De 21 gemeenschapssenatoren vormen het confederaal aspect van de Senaat. In de zoektocht naar een vorm van confederaal parlement, staat de Senaat overigens veel verder dan de Kamer.

De laatste groep senatoren zijn de gecoöpteerde senatoren. Helaas hebben de Belgische politieke partijen niet gehandeld in lijn met de oorspronkelijke reden waarom deze mandaten in het leven werden geroepen. Historisch was het de bedoeling om via deze mandaten technocraten en experts in de Senaat op te nemen. Maar de partijen hebben zich beperkt tot het opvissen van een aantal gezakte politici van 13 juni of tot het binnenhalen van dorpspolitici.

Het parlement en de staatshervorming

Sinds 1995 heeft de Senaat geen bevoegdheid meer over de begrotingen en de rekeningen van de staat. Aangezien de macht van een parlement ontegensprekelijk verbonden is met haar financiële bevoegdheden, is een verkozen vergadering zonder budgettaire bevoegdheid de facto dan ook een machteloos parlement. De aankomende staatshervorming zal, als rekening wordt gehouden met de uitslag van 13 juni, voor een omvangrijke hertekening zorgen van de politieke structuur van dit land. Dat zal ook zijn invloed hebben op de samenstelling van de Senaat en de Kamer van volksvertegenwoordigers. Een cruciale vraag hierbij is, welke politieke structuur België dan wel zal krijgen? Een federale of een confederale? En is een mix van beide ook mogelijk?

Op zeer korte termijn is belangrijk wie vandaag tot eerste en tweede burger van het koninkrijk worden verkozen. Zij mogen immers een dag later, op 21 juli, de honneurs waarnemen tijdens de aankomst van het staatshoofd op het jaarlijkse defilé.

LEES OOK
Tom Cochez / 28-05-2021

De ontspoorde buitenbaan van Vlaams Belang

Het systematisch aanzetten tot haat, en de schizofrene omgang van Vlaams Belang met haar meest extreme vleugel leiden onvermijdelijk tot excessen.
694
Tom Cochez / 05-05-2021

Het cynisme van De Wever en de warmte van Let's Go Urban

De manier waarop het Antwerpse stadsbestuur, gedreven door politiek lijfbehoud, de medewerkers en jongeren van Let’s Go Urban dumpt, getuigt van een zelden gezien cynisme.
47688301_2313735098660198_5563608022858596352_n
Karl van den Broeck / 29-03-2021

De ongehoorde staking

De argumenten van de vakbonden voor de algemene staking vinden nauwelijks nog weerklank in de media. Nochtans zijn ze behoorlijk solide.
202103_loonkrant_widget