Het opvallendste YouTubefilmpje in jaren. De Australische Jane Korman danst met haar hele familie op 'I will survive' van Gloria Gaynor, met het concentratiekamp van Auschwitz als macaber decor. De congalijn wordt aangevoerd door haar vader Adolek Kohn, zelf een overlever van de Holocaust. Het clipje is al enkele maanden oud, maar werd deze week opgepikt door een neonazisite en ging viraal.
De reacties waren vooral hevig in Duitsland en Oostenrijk. Historici, rabbi's en andere overlevenden vonden 'I will survive' een kutnummer en de choreografieën aanstootgevend in hun knulligheid, maar vooral dat de familie het lijden van iedereen die in de concentratiekampen is omgekomen minimaliseert. De Kormans zelf zien hun dans eerder als een ode aan het leven.
Laatst kwam ik op een luie zaterdagmiddag tijdens het zappen de intrigerende documentaire Kike Like Me tegen, waarin regisseur Jamie Kastner uitzoekt wat het precies betekent om joods te zijn. Of Kastner zelf een jood is, wordt nooit helemaal duidelijk.
Tijdens zijn zoektocht trekt hij uiteraard ook naar Auschwitz. De plaats vervult hem met weerzin en het liefst van al wil hij er zo snel mogelijk weg. Hij kijkt misprijzend naar de scholieren met hun boterhammetjes in zilverpapier, naar de toeristen in korte broek die van elk gebouw een foto willen. “Ze zouden die mensen hier moeten weghalen”, gromt Kastner, “en deze hele plaats tot op de grond platbranden.”
De internationale gemeenschap heeft er na de oorlog voor gekozen om dat niet te doen. Ze wilde Auschwitz bewaren zoals het was, om iedereen te laten zien welke gruwel daar heeft plaatsgevonden. Om ervoor te zorgen dat de geschiedenis zich nooit meer herhaalt.
Maar Auschwitz is niet bewaard zoals het was. Het is een museum nu, een plaats met een parking voor autocars, een trekpleister die buitenlanders kunnen bezoeken tijdens hun betaald verlof. Hoe goed hun bedoelingen ook zijn en hoe groot hun ontzag, zij zullen naar huis terugkeren met de herinnering aan... een museum.
Adolek Kohns herinneringen gaan iets verder dan dat. Hij heeft Auschwitz wél gezien zoals het was, en dat geeft hem alle recht om die plaats te claimen. Als hij zich met zijn verleden heeft kunnen verzoenen - vraag mij niet hoe - en dat wil uitdrukken door te dansen in een deportatiewagon, wel: laat hem dansen.
San F. Yezerskiy
