Door Herman Matthijs, VUB
De hervorming van het politielandschap en de oprichting van de geïntegreerde politie is bepaald niet goedkoop geweest voor de schatkist. De afgelopen acht jaar stegen de kosten aanzienlijk, maar of de politie nu efficiënter werkt dan vroeger is onduidelijk. In 2002 werd in de federale begroting een bedrag van 1,2 miljard euro begroot voor de federale politie, met inbegrip van de rijksdotaties aan de politiezones. In 2010 is dat bedrag al opgelopen tot 1,6 miljard euro. Zowat 646 miljoen euro daarvan gaat als dotatie naar de politiezones. Ook het aantal politiemensen is momenteel groter dan in het oude systeem. Niettemin zijn er voortdurend problemen met de te beperkte inzetbare capaciteit. Met de regelmaat van de klok pleit deze of gene politicus voor meer blauw op straat. Maar hoe komt het dat er met meer politiemensen toch minder volk inzetbaar is? Die analyse is nog niet gemaakt.
Middeleeuws steekspel
In Vlaanderen wil men grotere zones, maar dat is niet het favoriete thema in Wallonië en Brussel. Als men de Brusselse burgemeesters zou laten doen, dan komen er nog meer zones in hun gewest. Denken we hier maar aan het conflict tussen Brussel-stad en Elsene. Maar anderzijds dient men ook toe te geven dat noordelijke Brusselse gemeenten (zoals Jette en Ganshoren) er het slachtoffer van zijn dat ze een politiezone vormen met Molenbeek. In het Brusselse bestaat zeker de mentaliteit dat de burgemeesters de politie beschouwen als hun privé-eigendom. Een dodelijk punt in de politiewerking is dat het aantal stemmen in het politiecollege gerelateerd is aan de budgettaire inbreng van de gemeenten. Daardoor worden de kleinere gemeenten benadeeld en komt men in een middeleeuws steekspel terecht. Wat is de opportuniteit van de gemeentelijke autonomie: is het concept nog iets van deze tijd of eerder een moderne versie van de middeleeuwse feodaliteit ?
Dure eden
Overigens: de opeenvolgende staatshervormingen hebben de politie altijd vergeten. Belgie is het enige federale land ter wereld waar de staten (lees: de gewesten) geen politie hebben. Zo is in Duitsland de reguliere politie een bevoegdheid van de Länder en dat is ook de regel in Oostenrijk. In Zwitserland zijn de kantons bevoegd en in de Verenigde Staten de staten van de unie. Indien men spreekt over een Brusselse politiezone op gewestelijk niveau, dan ligt hier de oplossing: hevel de lokale politie over naar de gewesten.
De discussie is nu opnieuw opgelaaid naar aanleiding van de criminaliteit in het Brusselse gebied. Men spreekt over het bestaan van de no-gozones en de invoering van zero tolerance. Dat is allemaal niet nieuw en in het verleden zijn er ook al vele dure eden gezworen dat men de problemen nu eens eindelijk zou aanpakken. Maar nadat de storm was gaan liggen, werd niets meer vernomen over de mogelijke aanpak. Het probleem in Brussel zijn niet alleen de vele politiezones en hun almachtige burgemeesters, ook het parket en de rechters dienen meer dan een tandje bij te steken.
Onenigheid
Uiteraard reageren de politievakbonden als eerste, want hun leden staan in de vuurlijn. Politiek is het wel opmerkelijk dat de Vlamingen vinden dat er iets moet gebeuren en dat de Franstaligen geen probleem onderkennen. Velen vinden dat verrassend, maar sinds de federale regeringsvorming van 2007 is er over zowat alles en nog wat onenigheid tussen Noord- en Zuid-België. De voorbeelden hiervan zijn legio: de staatshervorming, de immigratie, het gevangeniswezen en ga zo maar door.
Als men in Brussel naar een werkbare politie wil gaan, dan moet die bevoegdheid weg bij de gemeenten en moet ze op een hoger bestuursniveau worden geregeld. Opmerkelijk is dat het Brussels Gewest met zijn Franstalige leiders dat idee afwijst. Aangezien Brussel tot geen enkele provincie behoort, is het doorschuiven van de politie naar dat bestuursniveau evenmin een optie.
Niettemin zou Brussel zich moeten herinneren dat er eerst honderden doden moesten vallen in de Innovationbrand vooraleer men eens orde op zaken ging stellen in de werking van de gemeentelijke brandweerdiensten. Nu werkt de brandweer in Brussel in een goede coördinatie op gewestelijk niveau en dat zou het voorbeeld moeten zijn voor de Brusselse politie.
Afkeer
Een verrassend gevolg van die discussie over Brussel zou wel eens kunnen zijn dat Vlaanderen zich massaal afkeert van het hoofdstedelijk gebied. Want niet alleen de twisten over de Brusselse politiestructuren leiden tot een negatief imago in Vlaanderen. Hetzelfde geldt voor de milieupolitiek van minister van Leefmilieu Evelyne Huytebrouck (Ecolo), die eind vorig jaar geen problemen had met de openlijke vervuiling van de Vlaamse wateren. De vraag is hoe die Vlaamse afkeer tegenover Brussel zich electoraal zal manifesteren.
